Όσο αντιλαμβανόμαστε γιατί πεθαίνουν οι άνθρωποι, καταλαβαίνουμε και τον ρόλο που παίζουν οι βιολογικοί και συμπεριφορικοί παράγοντες στη διαφορά στο προσδόκιμο ζωής που παρατηρείται ανάμεσα στα δυο φύλα.
Βιολογία και συμπεριφορά
Ενώ οι γυναίκες ζουν περισσότερο από τους άνδρες, αναφέρουν περισσότερες ασθένειες, επισκέψεις σε γιατρούς και περισσότερες νοσηλείες από τους άνδρες. Αυτό είναι γνωστό ως το παράδοξο νοσηρότητας-θνησιμότητας (δηλαδή, οι γυναίκες είναι πιο επιρρεπείς στις ασθένειες, αλλά ζουν περισσότερο).
Μια εξήγηση είναι ότι οι γυναίκες υποφέρουν από ασθένειες που είναι λιγότερο πιθανό να οδηγήσουν σε θάνατο. Παραδείγματα χρόνιων μη θανατηφόρων ασθενειών, πιο συχνών στις γυναίκες είναι οι ημικρανίες, η αρθρίτιδα και το άσθμα. Αυτές οι συνθήκες μπορεί να οδηγήσουν σε προβληματική υγεία, αλλά δεν αυξάνουν τον κίνδυνο πρόωρου ή πρώιμου θανάτου της γυναίκας.
Εκκολπώματα παχέος εντέρου: Η σύγχρονη μάστιγα του δυτικού τρόπου ζωής
Αλλά οι άνδρες είναι πιο επιρρεπείς σε προβλήματα υγείας που μπορεί να είναι θανατηφόρα. Για παράδειγμα, οι άνδρες τείνουν να έχουν περισσότερο λίπος γύρω από τα όργανα τους (που ονομάζεται σπλαχνικό λίπος) και οι γυναίκες τείνουν να έχουν περισσότερο λίπος κάτω από το δέρμα τους (που ονομάζεται υποδόριο λίπος). Το σπλαγχνικό λίπος είναι ένας παράγοντας κινδύνου για τη στεφανιαία νόσο, μιας από τις κύριες υποκείμενες αιτίες θανάτου για τους άνδρες.
Η στεφανιαία νόσος, η οποία απορρέει από ένα συνδυασμό βιολογικών παραγόντων και συνηθειών του τρόπου ζωής, αποτελεί βασικό λόγο για τη διαφορά στη θνησιμότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών.
Άλλοι βιολογικοί παράγοντες μπορούν να συμβάλουν στο ότι οι άνδρες γερνούν γρηγορότερα από τις γυναίκες, αλλά αυτοί παραμένουν πλήρως κατανοητοί. Για παράδειγμα, η τεστοστερόνη στους άνδρες συμβάλλει στα γενικά μεγαλύτερα σώματα και στις βαθύτερες φωνές. Με τη σειρά του, αυτό μπορεί να επιταχύνει τις αλλαγές που σχετίζονται με την ηλικία στο σώμα τους, σε σύγκριση με τις γυναίκες.
Από την άλλη πλευρά, οι γυναίκες μπορεί να έχουν ένα μικρό πλεονέκτημα στους προστατευτικούς παράγοντες που συνδέονται με τα οιστρογόνα. Η στεφανιαία νόσος έχει παρατηρηθεί ως τρεις φορές μικρότερη στις γυναίκες από ότι στους άνδρες πριν την εμμηνόπαυση, αλλά όχι μετά, υποδεικνύοντας ότι τα ενδογενή οιστρογόνα θα μπορούσαν να έχουν προστατευτικό αποτέλεσμα στις γυναίκες.
Κάποιες συμπεριφορές που μπορούν να οδηγήσουν σε πρόωρο θάνατο είναι πιο συχνές στους άνδρες. Οι τυχαίοι θάνατοι, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που προκαλούνται από επίθεση, δηλητηρίαση, ατυχήματα στις μεταφορές, πτώσεις και πνιγμούς, είναι ιδιαίτερα υψηλοί μεταξύ των νεαρών ανδρών ηλικίας 15-24 ετών.
Οι άνδρες έχουν επίσης μεγαλύτερη τάση να καπνίζουν, να έχουν ανθυγιεινή διατροφή και να αποφεύγουν την άσκηση. Αυτές οι συνήθειες οδηγούν συχνά σε θανατηφόρες χρόνιες ασθένειες, συμπεριλαμβανομένου του εγκεφαλικού επεισοδίου και του διαβήτη τύπου 2, και αποτελούν επίσης παράγοντες κινδύνου για άνοια.
Εξελίξεις στην επιστήμη και τη δημόσια υγεία
Πολλές επιστημονικές ανακαλύψεις έχουν οδηγήσει σε βελτιωμένη κλινική πρακτική ή αλλαγές στις κυβερνητικές πολιτικές για την υγεία, οι οποίες έχουν ωφελήσει τη ζωή των γυναικών.
Για παράδειγμα, οι καινοτομίες στον έλεγχο των γεννήσεων επέτρεψαν μεγαλύτερη επιλογή και έλεγχο του μεγέθους και του timing της οικογένειας. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα λιγότερες εγκυμοσύνες που μπορεί να οδηγήσουν σε επικίνδυνες γεννήσεις και βελτιωμένη γενική σωματική και ψυχική υγεία για τις γυναίκες. Η βελτιωμένη κλινική φροντίδα έχει ως αποτέλεσμα λιγότερες γυναίκες να πεθαίνουν κατά τη διάρκεια του τοκετού.
Το ήξερες; Ο γάμος ωφελεί περισσότερο τους άντρες και όχι τις γυναίκες
Τα προγράμματα δημόσιας υγείας, όπως ο έλεγχος για τον καρκίνο του μαστού, είχαν επιπτώσεις στο προσδόκιμο ζωής με την πάροδο του χρόνου. Παρομοίως, τα εμβόλια για την πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας έχουν πλέον διανεμηθεί σε 130 χώρες.
Φυσικά, έχουν υπάρξει παρόμοιες πολιτικές δημόσιας υγείας και κλινικές καινοτομίες που ωφέλησαν και τους άνδρες, όπως ο έλεγχος για τον καρκίνο του εντέρου.
Ωστόσο, αν και μπορεί να έχουμε κάποια γνώση και στατιστική επεξεργασία, δεν μπορούμε να απαντήσουμε με ακρίβεια γιατί οι γυναίκες συνεχίζουν να ζουν περισσότερο από τους άνδρες.
Τελικά, κανένας από εμάς δεν έχει τον έλεγχο του πότε ή πώς θα φύγουμε από τη ζωή. Αλλά η προσοχή σε παράγοντες που μπορούμε να αλλάξουμε (όπως η διατήρηση μιας υγιεινής διατροφής, η άσκηση και η αποφυγή του καπνίσματος) μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο από το να πεθάνει κανείς από μια χρόνια ασθένεια που μπορεί να αποφευχθεί.
