Το τοστ είναι ένα από τα πιο αγαπημένα, γρήγορα και πρακτικά σνακ που καταναλώνουμε καθημερινά. Αν και οι θερμίδες του μπορεί να διαφέρουν ανάλογα με τα υλικά που χρησιμοποιούμε, το μεγαλύτερο πρόβλημα δεν είναι πάντα οι θερμίδες, αλλά το πώς το ψήνουμε. Πολλοί από εμάς, χωρίς να το καταλάβουμε, παραγεμίζουμε το τοστ με υλικά και το αφήνουμε για αρκετή ώρα στη φωτιά, με αποτέλεσμα να το καίμε.
Αυτό το καμένο τοστ, όμως, δεν είναι τόσο αθώο όσο φαίνεται. Σύμφωνα με τον καθηγητή Όλιβερ Τζόουνς από το Πανεπιστήμιο RMIT στη Μελβούρνη, το ψωμί (όπως και τα λαχανικά) που καίγεται περιέχει μια χημική ουσία που λέγεται ακρυλαμίδιο. Αυτή η ουσία δεν υπάρχει φυσικά στο τρόφιμο, αλλά σχηματίζεται όταν τα αμυλούχα τρόφιμα, όπως το ψωμί, εκτίθενται σε θερμοκρασίες άνω των 120°C. Ο σχηματισμός της οφείλεται σε μια χημική αντίδραση μεταξύ της ζάχαρης που περιέχει το ψωμί και ενός αμινοξέος που λέγεται ασπαραγίνη. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι μέθοδοι μαγειρέματος όπως το βράσιμο ή ο ατμός δεν δημιουργούν ακρυλαμίδιο.
«Το ακρυλαμίδιο έχει χαρακτηριστεί ως πιθανό καρκινογόνο για τον άνθρωπο από τον Διεθνή Οργανισμό Έρευνας για τον Καρκίνο (IARC)», εξηγεί ο καθηγητής. «Αυτό σημαίνει ότι υπάρχουν ενδείξεις που δείχνουν ότι η ουσία αυτή μπορεί να προκαλέσει καρκίνο, αν και δεν υπάρχει οριστική απόδειξη». Όταν το ακρυλαμίδιο εισέρχεται στο σώμα, μπορεί να βλάψει το DNA, γεγονός που θεωρείται ότι συμβάλλει στην ανάπτυξη καρκίνου.
Αλλά το πρόβλημα δεν περιορίζεται μόνο στο καρκίνο. Σύμφωνα με τον καθηγητή Τζόουνς, το κάψιμο του φαγητού μπορεί να καταστρέψει και βιταμίνες και άλλα ωφέλιμα θρεπτικά συστατικά. Όπως αναφέρει, «το καμένο φαγητό δεν είναι καλό για εσάς», αφού μπορεί να οδηγήσει σε διάφορες διαταραχές στην υγεία, από προβλήματα στον εγκέφαλο και αναπαραγωγικό σύστημα μέχρι χαμηλότερο βάρος γέννησης σε νεογνά.
Ποιές ποσότητες είναι ασφαλές να καταναλώνουμε;
Όσον αφορά τις ποσότητες ακρυλαμιδίου που περιέχουν τα καμένα τρόφιμα, ο καθηγητής Τζόουνς τονίζει ότι, σύμφωνα με έρευνες, η μέση φέτα τοστ περιέχει περίπου 4,8 μικρογραμμάρια ακρυλαμιδίου, ενώ μια καμένη φέτα μπορεί να περιέχει διπλάσια ποσότητα, 9,6 μικρογραμμάρια. Παρά την αύξηση της ποσότητας, τα στοιχεία δείχνουν ότι αυτές οι ποσότητες δεν είναι αρκετές για να προκαλέσουν άμεσα καρκίνο, εφόσον δεν καταναλώνονται σε υπερβολικές ποσότητες. «Οι έρευνες δείχνουν ότι είναι ασφαλές να καταναλώνουμε έως 2,6 μικρογραμμάρια ακρυλαμιδίου ανά κιλό σωματικού βάρους την ημέρα», αναφέρει ο καθηγητής.
Ωστόσο, ο καθηγητής Andrew Sharrocks από το Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ προειδοποιεί ότι οι επιπτώσεις του ακρυλαμιδίου είναι αθροιστικές. «Η ζημιά από το ακρυλαμίδιο συσσωρεύεται με την πάροδο του χρόνου», εξηγεί. Αυτό σημαίνει ότι η κατανάλωση καμένων τροφίμων μπορεί να έχει μακροπρόθεσμες συνέπειες και να αυξάνει τον κίνδυνο για καρκίνο. «Ακόμα και μικρές ποσότητες καρκινογόνων ουσιών μπορεί να είναι επικίνδυνες αν προκαλούν βλάβες σε λάθος γονίδια», προσθέτει.
Τι πρέπει να προσέξουμε;
Για να μειώσουμε τον κίνδυνο, ο Μαρκ Γουίλις από την Υπηρεσία Προτύπων Τροφίμων προτείνει να αποφεύγουμε το ψήσιμο τροφίμων σε πολύ υψηλές θερμοκρασίες. «Στόχος είναι το φαγητό να αποκτά χρυσοκίτρινο χρώμα ή να παραμένει πιο ανοιχτό, αποφεύγοντας το σκοτεινό ή καμένο χρώμα», λέει. Για τα επεξεργασμένα τρόφιμα, πάντα πρέπει να ακολουθούμε τις οδηγίες μαγειρέματος.
Ωστόσο, το πιο σημαντικό για την υγεία μας είναι η συνολική μας διατροφή και όχι μόνο το ακρυλαμίδιο. Όπως αναφέρει η Maxine Lenza από το Cancer Research UK, το υπερβολικό βάρος και η παχυσαρκία αυξάνουν τον κίνδυνο για 13 τύπους καρκίνου. «Αν θέλουμε να μειώσουμε τον κίνδυνο, η προτεραιότητά μας θα πρέπει να είναι μια ισορροπημένη διατροφή με πολλά φρούτα, λαχανικά και δημητριακά ολικής αλέσεως», καταλήγει.
Συνολικά, αν και η κατανάλωση καμένων τροφών μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες για την υγεία, το πιο σημαντικό είναι να υιοθετήσουμε μια ισχυρή και ισορροπημένη διατροφή και να αποφεύγουμε την υπερβολική κατανάλωση τροφών που παραψήνονται ή καίγονται.
