Αν πιστέψουμε τα social media, τότε υπάρχουν περισσότερες μελέτες για την ανδρική τριχόπτωση απ’ ό,τι για την ενδομητρίωση. Για μια κατάσταση που επηρεάζει εκατομμύρια γυναίκες παγκοσμίως, η ενδομητρίωση παραμένει σοκαριστικά παρεξηγημένη, λανθασμένα διαγνωσμένη και ανεπαρκώς ερευνημένη. Δεν είναι απλώς “πόνοι περιόδου” ή μια ενοχλητική έμμηνος ρύση. Είναι μια χρόνια, συχνά εξαντλητική ασθένεια που μπορεί να χρειαστούν χρόνια για να διαγνωστεί, αφήνοντας πολλές γυναίκες να αισθάνονται ότι αγνοούνται – από το ίδιο τους το σώμα αλλά και την ιατρική κοινότητα. Σύμφωνα με το Βασιλικό Κολέγιο Μαιευτήρων & Γυναικολόγων, μεταξύ δύο και δέκα γυναικών ανά 100 ζουν με ενδομητρίωση – και όμως πολλές μένουν αδιάγνωστες ή απορρίπτονται.
Τα τελευταία χρόνια, διάσημες γυναίκες όπως η Alexa Chung, η Sanya Malhotra, η Susan Sarandon, η Bindi Irwin και πάλι η Susan Sarandon έχουν μιλήσει ανοιχτά για τις δικές τους εμπειρίες, βοηθώντας να προχωρήσει η συζήτηση. Ωστόσο, η ενδομητρίωση παραμένει περιτυλιγμένη από παραπληροφόρηση και στίγμα.
Παρακάτω, σα θα έπρεπε να γνωρίζουμε για την ενδομητρίωση – αλλά συνήθως δεν γνωρίζουμε.
1. Τι είναι στην πραγματικότητα η ενδομητρίωση
Είναι μια γυναικολογική νόσος – και μια ορμονική φλεγμονώδης αντίδραση – κατά την οποία κύτταρα παρόμοια με αυτά του ενδομητρίου εμφανίζονται έξω από το σημείο που θα έπρεπε, δηλαδή έξω από τη μήτρα. Αυτά τα κύτταρα μπορεί να βρεθούν σχεδόν οπουδήποτε, αλλά συχνότερα εντοπίζονται στη λεκάνη, τις ωοθήκες και τις σάλπιγγες. Αντιδρούν στις ίδιες ορμόνες, όπως τα οιστρογόνα, και αιμορραγούν κατά την περίοδο – γι' αυτό και προκαλούν τόσο έντονο πόνο.
2. Ποια είναι τα συμπτώματα
Τα συμπτώματα διαφέρουν από γυναίκα σε γυναίκα, αλλά υπάρχουν ορισμένα κοινά σημάδια. Επώδυνη περίοδος ή αλλαγές στην έντασή της, με πιο βαριά αιμορραγία, καφέ ή σκούρο αίμα πριν την περίοδο, πόνος κατά ή μετά τη σεξουαλική επαφή, ναυτία, κόπωση, διάρροια, δυσκοιλιότητα ή αίμα στα ούρα ή στα κόπρανα κατά την περίοδο. Μπορεί επίσης να υπάρχουν συμπτώματα ευερέθιστου εντέρου ή άλλα γαστρεντερικά προβλήματα. Η υπογονιμότητα είναι επίσης βασικό σύμπτωμα – αλλά συχνά αυτό οδηγεί τελικά σε διάγνωση.
3. Μπορεί να ξεκινήσει ανά πάσα στιγμή κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγικής φάσης
Οι γυναίκες μπορεί να παρουσιάσουν ενδομητρίωση από την πρώτη τους περίοδο μέχρι και την εμμηνόπαυση, αλλά δυστυχώς δεν ξέρουμε τι την προκαλεί. Το τρομακτικό είναι το πόσο κοινή είναι – μια γυναίκα έχει περισσότερες πιθανότητες να πάθει ενδομητρίωση απ’ ό,τι να αναπτύξει, για παράδειγμα, καρκίνο του πνεύμονα. Τα συμπτώματα μπορεί να εμφανίζονται ή να υποχωρούν με την πάροδο του χρόνου.
4. Είναι δύσκολο να διαγνωστεί
Όπως συμβαίνει με πολλά θέματα υγείας που αφορούν τις γυναίκες, η ενδομητρίωση συχνά συγχέεται με άλλες παθήσεις, όπως το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS), το προεμμηνορροϊκό σύνδρομο (PMS) και η προεμμηνορροϊκή δυσφορική διαταραχή (PMDD). Η διάγνωση απαιτεί συχνά επεμβατική χειρουργική επέμβαση, όπως λαπαροσκόπηση, και συνήθως γίνεται μόνο όταν τα συμπτώματα είναι πολύ έντονα. Χρειάζονται κατά μέσο όρο επτάμιση χρόνια για να διαγνωστεί – κυρίως επειδή ο πόνος συχνά θεωρείται φυσιολογικός ή συγκαταλέγεται σε άλλες γυναικολογικές παθήσεις.
Είναι επίσης πολύ πιθανό μια γυναίκα να πάσχει χωρίς να το ξέρει. Συχνά τα συμπτώματα καλύπτονται από τη χρήση αντισύλληψης, και έτσι κάποια δεν καταλαβαίνει ότι έχει ενδομητρίωση μέχρι να τη σταματήσει – τότε επιστρέφει ο φυσικός κύκλος και αποκαλύπτεται η πάθηση.
5. Δεν υπάρχει θεραπεία
Είναι μια χρόνια πάθηση που δεν έχει οριστική ίαση. Οι θεραπείες κυμαίνονται από παυσίπονα (όπως η ιβουπροφαίνη και η παρακεταμόλη), ορμονικά φάρμακα και αντισυλληπτικά (όπως το χάπι ή το σπιράλ Mirena), έως και χειρουργικές επεμβάσεις – όπως η αφαίρεση ουλών ή ακόμη και υστερεκτομή (αφαίρεση μήτρας), ώστε να σταματήσει η εξάπλωση της νόσου. Δυστυχώς, τα ενδομητρικά κύτταρα μπορούν να εξαπλωθούν οπουδήποτε – ακόμα και σε πνεύμονες, καρδιά ή εγκέφαλο – επομένως μια υστερεκτομή μπορεί να είναι σωστή επιλογή για κάποιε. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι η ενδομητρίωση εξαφανίζεται – μπορεί να επανεμφανιστεί.
Ειδικοί προβλέπουν ότι το μέλλον της θεραπείας της ενδομητρίωσης θα επικεντρωθεί περισσότερο σε ορμονικές θεραπείες, καθώς «είναι τα οιστρογόνα που κάνουν τα κύτταρα να πρήζονται και να αιμορραγούν – επομένως, ο καλύτερος έλεγχος τους ίσως είναι πιο ήπιος δρόμος από τη χειρουργική επέμβαση.»
Τέλος, επειδή είναι φλεγμονώδης ασθένεια, αλλαγές στον τρόπο ζωής μπορούν να βοηθήσουν – όπως η γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία (CBT) για την αντιμετώπιση του πόνου και του άγχους, καθώς και η αντιφλεγμονώδης διατροφή. Αν τα ενδομητρικά κύτταρα είναι παντού, κανένα μπρόκολο ή σολομός δεν θα το θεραπεύσει – αλλά αυτές οι αλλαγές μπορούν να βελτιώσουν τη γενική υγεία και σε κάποιες περιπτώσεις να κάνουν πραγματική διαφορά.
