Η οικογένεια υποτίθεται πως είναι το ασφαλές καταφύγιο μας, το μέρος όπου νιώθουμε αποδοχή, αγάπη και υποστήριξη. Τι γίνεται όμως όταν οι σχέσεις με την οικογένεια γίνονται δύσκολες, κουραστικές ή ακόμα και τοξικές;
Πολλές γυναίκες (και άντρες δεν έχει φύλο αυτό) μεγαλώνουν με την πεποίθηση ότι «η οικογένεια είναι πάνω απ’ όλα» και ότι πρέπει να αντέχουν και κατά συνέπεια να ανέχονται καταστάσεις που τους προκαλούν δυσφορία, άγχος ή στεναχώρια.
Όμως, το να ανέχεσαι συμπεριφορές που σε πληγώνουν δεν είναι υγιές. Κάποιες φορές, το να βάλεις όρια ή ακόμα και να κρατήσεις απόσταση είναι απαραίτητο για την ψυχική σου ηρεμία. Όσο δύσκολο κι αν είναι για όλους μας αυτό.
Αν δυσκολεύεσαι να πεις «όχι» ή νιώθεις ενοχές όταν προσπαθείς να απομακρυνθείς από μια τοξική οικογενειακή σχέση, αυτό το άρθρο είναι για σένα.
Αναγνώρισε τη συμπεριφορά που σε πληγώνει
Το πρώτο βήμα είναι να καταλάβεις ποιες συμπεριφορές σε κάνουν να νιώθεις άσχημα. Τι μπορεί να σε ενοχλεί και τι μπορεί να μην είναι απλά οικογενειακό ενδιαφέρον για το… καλό σου.
Μερικά σημάδια ότι μια οικογενειακή σχέση μπορεί να είναι τοξική:
• Σου ασκούν συνεχώς κριτική για τις επιλογές σου, ακόμα κι όταν δεν τους αφορά.
• Σε γεμίζουν ενοχές και σε κάνουν να νιώθεις υποχρεωμένη να τους ευχαριστείς πάντα και για τα πάντα.
• Δεν σέβονται τα όρια σου και παρεμβαίνουν στη ζωή σου, χωρίς να ζητούν τη γνώμη σου.
• Σε υποτιμούν ή σε μειώνουν, κάνοντάς σε να νιώθεις λίγη ή ανεπαρκής.
• Δημιουργούν συνεχώς δράματα και σε μπλέκουν σε καυγάδες που δεν θέλεις.
Αν οποιοδήποτε από αυτά σου φαίνεται γνώριμο, είναι σημαντικό να αναγνωρίσεις αρχικά και να παραδεχτείς δευτερευόντως, ότι αυτή η σχέση σε επηρεάζει αρνητικά. Δεν σημαίνει ότι δεν αγαπάς την οικογένειά σου, αλλά ότι χρειάζεσαι μια πιο υγιή αλληλεπίδραση μαζί τους.
Μάθε να βάζεις ξεκάθαρα όρια
Πολλές φορές, οι οικογένειες συνηθίζουν να λειτουργούν με έναν συγκεκριμένο τρόπο και δεν καταλαβαίνουν ότι η συμπεριφορά τους σε ενοχλεί, εκτός αν το πεις ξεκάθαρα.
Το να βάλεις όρια δεν σημαίνει ότι είσαι αγενής ή ότι απομακρύνεσαι οριστικά. Σημαίνει ότι προστατεύεις τον εαυτό σου.
Μίλα με ηρεμία αλλά σταθερότητα: Αν κάποιος συγγενής σε πιέζει για κάτι, πες του: «Σε παρακαλώ, δεν νιώθω άνετα να συζητήσουμε αυτό το θέμα».
Μην απολογείσαι υπερβολικά: Δεν χρειάζεται να εξηγείς ή να δικαιολογείς τα όριά σου. Ένα απλό και κοφτό «Δεν θέλω να το συζητήσω» είναι αρκετό.
Δώσε εναλλακτικές: Αν νιώθεις άβολα να αρνηθείς κάτι απότομα, μπορείς να πεις: «Δεν μπορώ να έρθω σήμερα, αλλά θα μιλήσουμε μέσα στην εβδομάδα».
Όσο πιο σταθερή είσαι, τόσο περισσότερο θα μάθουν να σέβονται τα όριά σου.
Μην νιώθεις ενοχές για τις ανάγκες σου
Ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια στο να απομακρυνθούμε από τοξικές οικογενειακές σχέσεις είναι οι ενοχές μας.
Ίσως σκέφτεσαι:
«Είναι οικογένειά μου, πρέπει να κάνω υπομονή.»
«Αν απομακρυνθώ, θα τους πληγώσω.»
«Τι θα πει ο κόσμος αν δεν έχω στενή σχέση με τους γονείς/αδέρφια μου/ξαδέρφια μου;»
Όμως, η αλήθεια είναι απλή: δεν είσαι υποχρεωμένη να ανέχεσαι σχέσεις που σου κάνουν κακό, ακόμα κι αν πρόκειται για οικογένεια.
Δεν γεννήθηκες για να ευχαριστείς τους άλλους εις βάρος της δικής σου ευτυχίας. Οι ανάγκες σου είναι σημαντικές και δικαιούσαι να προστατεύεις τον εαυτό σου.
Όταν η απόσταση είναι η μόνη λύση
Σε ορισμένες περιπτώσεις, όσο κι αν προσπαθείς να βάλεις όρια, οι τοξικές συμπεριφορές συνεχίζονται. Αν βλέπεις ότι:
Τα όριά σου δεν γίνονται σεβαστά
Οι αλληλεπιδράσεις σας σε εξαντλούν ψυχικά
Η σχέση σας σου προκαλεί διαρκές στρες ή θλίψη
…τότε ίσως η καλύτερη λύση είναι να δημιουργήσεις μεγαλύτερη απόσταση.
Αυτό μπορεί να σημαίνει:
• Να μειώσεις την επικοινωνία σας
• Να σταματήσεις να συζητάς προσωπικά θέματα μαζί τους
• Να επιλέγεις συνειδητά πότε και αν θα τους βλέπεις
Και το πιο σημαντικό: να μην αισθάνεσαι άσχημα γι’ αυτό.
Φτιάξε τη δική σου «οικογένεια»
Η οικογένεια δεν είναι μόνο εκείνη στην οποία γεννήθηκες. Είναι και οι άνθρωποι που επιλέγεις να έχεις στη ζωή σου φίλοι, σύντροφοι, άνθρωποι που σε στηρίζουν και σε αγαπούν χωρίς όρους.
Αν οι βιολογικές σου σχέσεις δεν σου προσφέρουν αυτό που χρειάζεσαι, δώσε περισσότερη σημασία στους ανθρώπους που σε κάνουν να νιώθεις καλά.
Μην ξεχνάς ότι:
Έχεις δικαίωμα να φροντίζεις τον εαυτό σου.
Δεν χρωστάς σε κανέναν να ανέχεσαι συμπεριφορές που σε πληγώνουν.
Οι σχέσεις, ακόμα και οι οικογενειακές, πρέπει να βασίζονται στον αμοιβαίο σεβασμό.
Το να βάλεις όρια στην οικογένεια δεν σημαίνει ότι τους εγκαταλείπεις ή ότι δεν τους αγαπάς. Σημαίνει ότι αγαπάς και σέβεσαι τον εαυτό σου αρκετά ώστε να τον προστατεύσεις.
Αν μια οικογενειακή σχέση σε κάνει να νιώθεις δυστυχισμένη, δεν είσαι υποχρεωμένη να τη διατηρείς όπως είναι. Μπορείς να θέσεις τα όριά σου, να διεκδικήσεις τον σεβασμό σου και – αν χρειαστεί – να πάρεις απόσταση χωρίς ενοχές.
