Έχεις νιώσει ποτέ να σε εκνευρίζει κάποιος χωρίς κανένα προφανή λόγο; Να κάνει κάτι μικρό -εντελώς ασήμαντο- και εσύ να βράζεις μέσα σου; Ή στον αντίποδα να θαυμάζεις ή να νιώθεις να ζηλεύεις κάποιον λες και έχει κάτι που εσύ δεν έχεις και δεν θα αποκτήσεις ποτέ; Η θεωρία του καθρέφτη λέει ότι τίποτα από αυτά δεν είναι τυχαίο.

Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, οι άλλοι άνθρωποι λειτουργούν σαν καθρέφτες δικοί μας, μας δείχνουν μέρη του εαυτού μας που δεν έχουμε δει ακόμα, που αποφεύγουμε να δούμε ή που ναι μεν έχουμε δει αλλά δεν έχουμε αποδεχτεί. Αυτό δεν σημαίνει πως είμαστε ίδιοι με όποιον μας εκνευρίζει ή μας εντυπωσιάζει. Αλλά πολλές φορές, αυτά που μας "πειράζουν" στους άλλους είναι χαρακτηριστικά που είτε καταπιέζουμε μέσα μας, είτε φοβόμαστε, είτε έχουμε αλλά δεν τα εκφράζουμε.

Για παράδειγμα, μπορεί να σε εκνευρίζει κάποιος που είναι εγωιστής. Αν το σκεφτείς λίγο πιο βαθιά, ίσως εσύ είσαι από τους ανθρώπους που πάντα βάζουν τους άλλους πάνω από τον εαυτό τους. Μπορεί να έχεις μάθει ότι «το σωστό είναι να μην είμαι εγωιστής», οπότε όταν βλέπεις κάποιον που ανοιχτά φροντίζει πρώτα τον εαυτό του, κάτι μέσα σου "τρίζει". Όχι επειδή είναι λάθος, αλλά επειδή σου θυμίζει κάτι που εσύ δεν τολμάς να κάνεις. Να πεις "όχι", να βάλεις όρια, να φροντίσεις εσένα πρώτα. (Μην ξεχνάς στον καθρέφτη το είδωλό μας αντικατοπτρίζεται ανάποδα....)

Το ίδιο ισχύει και με τον θαυμασμό. Αν θαυμάζεις κάποιον για την τόλμη του, για το πώς ρισκάρει ή για το πόσο άνετος είναι με τον εαυτό του, ίσως είναι επειδή μέσα σου έχεις ακριβώς την ίδια δύναμη, αλλά δεν την έχεις εκφράσει ακόμα. Οι άνθρωποι που μας εντυπωσιάζουν είναι συχνά καθρέφτες των πιο φωτεινών κομματιών μας. Αυτών που δεν έχουμε αποκαλύψει πλήρως ή δεν έχουμε καν ανακαλύψει πως διαθέτουμε.

Αυτό δεν σημαίνει ότι κάθε φορά που κάποιος μας εκνευρίζει, φταίμε εμείς ή ότι “κάτι δεν πάει καλά με μας”. Μερικές φορές, κάποιος απλά δεν ταιριάζει με τις αξίες μας. Αλλά όταν η αντίδρασή μας είναι υπερβολικά έντονη και χωρίς κάποιον σοβαρό λόγο, άμα τη εμφανίσει δηλαδή, ίσως αξίζει να ρωτήσουμε: «Γιατί με πειράζει τόσο πολύ αυτό; Τι αγγίζει μέσα μου;». Μπορεί να μας δώσει απαντήσεις για τον εαυτό μας που θα μας ξαφνιάσουν.

Η θεωρία του καθρέφτη δεν είναι για να κατηγορούμε τον εαυτό μας, αλλά για να γνωρίσουμε καλύτερα τις πιο κρυφές πτυχές μας. Είναι ένα εργαλείο αυτοπαρατήρησης. Κάθε φορά που κάποιος σου “τη δίνει”, μπορείς να αναρωτηθείς: «Μήπως αυτός ο άνθρωπος μου καθρεφτίζει κάτι που δεν έχω συμφιλιώσει μέσα μου;». Και το ίδιο ισχύει και με το καλό: αν κάποιος σου φαίνεται "υπέροχος", ίσως βλέπεις έναν εαυτό που θα μπορούσες να γίνεις – ή που ήδη είσαι, αλλά δεν το έχεις αναγνωρίσει ακόμα.

Σε τελική ανάλυση, ο κόσμος γύρω μας μάς προσφέρει συνεχώς μικρούς καθρέφτες. Το θέμα είναι αν θέλουμε να ρίξουμε μια πιο προσεκτική ματιά σ’ αυτούς.