"Βαλκάνια: το ίδιο και το άλλο" στο νέο Ithaca

25.06.2003
Τα Βαλκάνια είναι η γειτονιά μας. Στα βόρεια σύνορά μας υπάρχουν άνθρωποι, συμπεριφορές, λογοτεχνίες - πεδία όπου μοιραζόμαστε συχνά μια κοινή ιστορική μοίρα. Οι χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης γνωρίζουν πολύ καλά, μέσα από την απώτερη αλλά και την πρόσφατη ιστορική εμπειρία, ότι ο Πολιτισμός είναι το προνομιακό πεδίο της συνεργασίας μεταξύ των κρατών και των κοινωνιών.
Τα Βαλκάνια είναι η γειτονιά μας. Στα βόρεια σύνορά μας υπάρχουν άνθρωποι, συμπεριφορές, λογοτεχνίες - πεδία όπου μοιραζόμαστε συχνά μια κοινή ιστορική μοίρα. Οι χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης γνωρίζουν πολύ καλά, μέσα από την απώτερη αλλά και την πρόσφατη ιστορική εμπειρία, ότι ο Πολιτισμός είναι το προνομιακό πεδίο της συνεργασίας μεταξύ των κρατών και των κοινωνιών.
Μέσα από την κοινή αυτή διαπίστωση προκύπτει η πρωτοβουλία του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου για τη δημιουργία του Βαλκανικού Κέντρου Μετάφρασης. Ο διευθυντής του Ε.ΚΕ.ΒΙ., Χρήστος Γ. Λάζος, παρουσιάζει αυτή τη δράση που αποβλέπει στην ανάπτυξη του διαλόγου ανάμεσα στις χώρες αυτές, την καλύτερη και σε βάθος γνώση και αμοιβαία κατανόηση των πολιτιστικών, κοινωνικών και ιστορικών ιδαιτεροτήτων κάθε χώρας και την ανάδειξη του στοιχείου της οικουμενικότητας του ανθρώπου το οποίο βρίσκεται μέσα στην αξιοπρέπεια, την ευαισθησία, την έμπνευση και τη δημιουργικότητά του.

Στο ίδιο πνεύμα, ο κριτικός λογοτεχνίας Βαγγέλης Χατζηβασιλείου επιχειρεί να σχεδιάσει μια πρώτη τοπιογραφία. Οι Έλληνες στα Βαλκάνια. Τα Βαλκάνια στην Ελλάδα. Η αμφίδρομη σχέση του τίτλου διαπερνά όλο το κείμενο. Η όσμωση είναι διπλή. Άρα, το ιστορικό υπέδαφος είναι γόνιμο. Βέβαια η λογοτεχνία χρησιμοποιεί διάφορους παραμορφωτικούς καθρέφτες για να αναδείξει χαρακτήρες αντιφατικούς και ρευστούς, δηλαδή ανθρώπινους. Κι αυτό ακριβώς πράττει ο Χατζηβασιλείου διακρίνοντας τάσεις και διαθέσεις στη νεότερη λογοτεχνία που στρέφει τη γραφίδα της σε μία "βαλκανική" θεματολογία.

Συνέντευξη
Φωτογραφίες του Νίκου Οικονομόπουλου έχουν δημοσιευθεί σε μεγάλες εφημερίδες (New York Times, Le Monde, Liberation, The Independent, El Pais, κά). Αν και μέλος του διεθνούς πρακτορείου Μagnum, ο διεθνής έλληνας φωτογράφος ζει αποτραβηγμένος στην Πρέβεζα που την εγκαταλείπει μόνο για να φωτογραφίσει εκεί όπου τον έλκει η "βαλκανικότητα" του βλέμματός του και να υπερασπίσει μέσα από τον φακό του το δικαίωμα των μικρών κοινωνιών να υπάρξουν και των απλών ανθρώπων να ζήσουν τις αδυναμίες τους. Η μεγάλη αναδρομική έκθεσή του, σε συνεργασία με το Μουσείο Μπενάκη, θα παρουσιαστεί στις Βρυξέλλες το 2003 στο πλαίσιο των εκδηλώσεων για την ανάληψη της Ευρωπαϊκής Προεδρίας από τη χώρα μας.

Πορτρέτα
Το πορτρέτο ενός "αυθεντικά εκκεντρικού συγγραφέα" σκιαγραφεί ο Ηλίας Γιούρης. Συνδυάζοντας τους νεωτερικούς κώδικες (κυρίως εσωτερικό μονόλογο) με το ορθόδοξο φρόνημα (ως ένα αίσθημα αυθεντικότητας) ο Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης δημιούργησε γραφή που τη χαρακτηρίζει μια έντονη εικονοκλαστική πνευματικότητα.
Ως "κήρυκα του εφικτού θαύματος" χαρακτηρίζει ο πανεπιστημιακός Ευριπίδης Γαραντούδης την ποίηση και την ποιητική του Οδυσσέα Ελύτη. Μέσα από την καλόγουστη και χρηστική συγκεντρωτική έκδοση του νομπελίστα ποιητή δίνεται η ευκαιρία στον αναγνώστη να αναμετρηθεί μ' ένα σημαντικό κεφάλαιο της σύγχρονης ευρωπαϊκής ποίησης.

Πόλεις του κόσμου
Ο Γιάννης Ξανθούλης έχει ταξιδέψει πολλές φορές στην Τουρκία (όχι μόνο για τις ανάγκες του τελευταίου μυθιστορήματός του Ο Τούρκος στον κήπο). Βέβαια η Κωνσταντινούπολη κατέχει μια ιδιαίτερη θέση στα ταξιδιωτικά πλάνα του. Η Κωνσταντινούπολη που μας συστήνει είναι μια πόλη συγκρουσιακή (ανάμεσα στο σύγχρονο και στο παλιό, στο κοσμικό και στο θρησκευτικό πρόσωπό της) αλλά και νοσταλγική (λόγω του βυζαντινού παρελθόντός της) κυρίως όμως μια πόλη ειρωνική.

Το 26ο τεύχος του Ithaca περιλαμβάνει, όπως πάντα, την παρουσίαση της πρόσφατης εκδοτικής παραγωγής ελληνικών τίτλων στους τομείς: Πεζογραφία, Ποίηση, Πολιτική, Λογοτεχνία για παιδιά και Γαστριμαργία.