Σήμερα οι καρδιαγγειακές παθήσεις αποτελούν την «επιδημία» με τα περισσότερα θύματα στις δυτικές κοινωνίες. Το έμφραγμα του μυοκαρδίου είναι η πρώτη αιτία θανάτου και με βάση τα στατιστικά στοιχεία, εννέα είναι οι παράγοντες που ευθύνονται σε τεράστιο ποσοστό (άνω του 90%) για ένα αρχικό έμφραγμα και στα δύο φύλα, σε κάθε περιοχή του πλανήτη. Οι πιο πρόσφατες έρευνες γι αυτούς τους εννέα πιο επικίνδυνους εχθρούς του καρδιαγγειακού συστήματος αποκαλύπτουν τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους αντιμετώπισής τους:
1. Καθιστική ζωή
Κάνετε εδώ και χρόνια δουλειά γραφείου, χρησιμοποιείτε το αυτοκίνητό σας για να μετακινηθείτε και στο σπίτι όταν γυρίζετε η κύρια δραστηριότητά σας είναι να βλέπετε τηλεόραση. Ομως, πολυάριθμες έρευνες έχουν δείξει ότι η έλλειψη φυσικής δραστηριότητας είναι από τους χειρότερους εχθρούς της καρδιάς. Σύμφωνα με τους ειδικούς η καθιστική ζωή, αυξάνει τον κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων, κυρίως γιατί αποδυναμώνει το μυοκάρδιο συμβάλλοντας έτσι στη σκλήρυνση των αγγείων. Αν ωστόσο δεν υπάρχει ο χρόνος για να ξεκινήσετε ένα πρόγραμμα συστηματικής άσκησης σε κάποιο γυμναστήριο, μπορείτε, υιοθετώντας ορισμένες καθημερινές δραστηριότητες, να γίνετε περισσότερο «fit». Μέτρα αντιμετώπισης: Το καλύτερο αντίδοτο στην καθιστική ζωή του γραφείου, αλλά και στη βιολογική φθορά, είναι οι λεγόμενες αερόβιες ασκήσεις (δηλαδή το κολύμπι, το τρέξιμο, το γρήγορο βάδισμα, η ποδηλασία κ.ά.). Οι ασκήσεις αυτές, εκτός του ότι διατηρούν υγιή τα αγγεία της καρδιάς, δραστηριοποιούν και όλα τα κύτταρα του οργανισμού. Τριάντα έως και σαράντα λεπτά αερόβιας άσκησης κάθε μέρα είναι αρκετά για να δυναμώσουν το σώμα, την καρδιά και τους πνεύμονες, να αυξήσουν την αντοχή και ταυτόχρονα να κάψουν τα περιττά λίπη. Οπως επίσης επισημαίνει ο Μάρτιν Ρόουν, πρώην προπονητής της Εθνικής oμάδας βάδην των ΗΠΑ: «Μισή ώρα περπάτημα την ημέρα μπορεί να μειώσει τις πιθανότητες εγκεφαλικού εμφράγματος σχεδόν κατά 50%». Προσοχή: Αν κάνετε για χρόνια καθιστική ζωή, είστε άνω των 40 ετών, καπνίζετε και έχετε επιπλέον κιλά ή κάποιο πρόβλημα υγείας (π.χ. υπέρταση, καρδιαγγειακό νόσημα) και επιθυμείτε να αρχίσετε να γυμνάζεστε συστηματικά, τότε επιβάλλεται πριν αρχίσετε την οποιαδήποτε άσκηση να μιλήσετε με έναν ειδικό.
2. Στρες
Οι επιπτώσεις του στρες πάνω στο πολύτιμο όργανο που λέγεται καρδιά, έχoυν επικεντρώσει τα τελευταία χρόνια το ενδιαφέρον των επιστημόνων διεθνώς. Να πώς περιγράφει την ολέθρια σχέση «στρες-καρδιά» ο διάσημος καρδιοχειρουργός, ο Κρίστιαν Μπάρναρντ, σε ένα από τα τελευταία βιβλία του: «Με το στρες η συστολική και η αρτηριακή πίεση αυξάνονται, με αποτέλεσμα να επιταχύνονται έτσι τα κτυπήματα της καρδιάς, η οποία καταπονείται για να στείλει το αίμα προς τους συσταλμένους μυς. Οσο ο ρυθμός της καρδιάς επιταχύνεται τόσο μεγαλώνει η πίεση που ασκείται στις αρτηρίες, ενώ μόλις σταματάει, οι αντιδράσεις αυτές εξαφανίζονται και επανέρχεται η ισορροπία. Στο άτομο όμως που υποβάλλεται διαρκώς σε υψηλό στρες, ο οργανισμός αντί να επανέλθει σε ένα φυσιολογικό επίπεδο, προσαρμόζεται στη νέα κατάσταση και έτσι οι σωματικές αντιδράσεις σε φάση συναγερμού γίνονται μόνιμες. Η υπέρταση, η αρτηριακή συστολή, η ταχυκαρδία, η έντονη κυκλοφορία του αίματος εγκαθίστανται για τα καλά σε βαθμό εξοντωτικό για την καρδιά και τα συστήματα που εξαρτώνται από αυτήν. Επιπλέον, οι υψηλοί καρδιακοί παλμοί που ευθύνονται για τις ταχυπαλμίες, προκαλούν και δυνατό πόνο στο στήθος, καθώς και ημικρανίες». Μέτρα αντιμετώπισης: Η χαλάρωση ενεργεί σαν αμορτισέρ ανάμεσα στον οργανισμό και το στρες που τον απειλεί, λέει ο Κρίστιαν Μπάρναρντ και προτείνει μια αποτελεσματική άσκηση κατά του στρες, της «διανοητικής χαλάρωσης», η οποία επιφέρει και ευεργετικά αποτελέσματα στο κορμί. Πάρτε μια αναπαυτική στάση στο κρεβάτι. Κλείστε τα μάτια και φανταστείτε ένα γνωστό μέρος, που αντιπροσωπεύει για σας το ιδεώδες (στην άκρη της θάλασσας, στο βουνό, στον κήπο). Φανταστείτε στη συνέχεια πως ακούτε τους ήχους, νιώθετε τις μυρωδιές και αισθάνεστε την ηρεμία και τη γαλήνη του τοπίου. Μείνετε έτσι για πέντε λεπτά και απολαύστε νοερά αυτό το ιδανικό καταφύγιο.
3. Παχυσαρκία κεντρικού τύπου
Είναι γνωστό ότι το συσσωρευμένο λίπος στην περιοχή της κοιλιάς και γύρω από τη μέση, εκτός από αντιαισθητικό, εγκυμονεί και κινδύνους για καρδιαγγειακά νοσήματα. Τα παραπάνω επισημαίνονται τελευταία σε όλα τα καρδιολογικά συνέδρια, μετά τα αποτελέσματα της έρευνας Shape of the Nations, που διεξήχθη σε 27 χώρες μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα. Οπως κατέδειξε η έρευνα όσοι (άνδρες και γυναίκες ) παίρνουν βάρος γύρω από τη μέση - στομάχι, έχουν δηλαδή σώμα σε σχήμα «μήλου», εμφανίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο για καρδιακή νόσο, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 και υπέρταση, από εκείνους που παίρνουν βάρος στα κάτω άκρα, κυρίως στην περιοχή των γλουτών (σχήμα σώματος «αχλάδι»). Οπως επίσης προκύπτει από τη σημαντική αυτήν έρευνα το 80% των Ελλήνων ελέγχουν μόνο το βάρος τους με ζυγαριά, ενώ λιγότεροι από 1% μετρούν την περίμετρο της μέσης τους. Και αυτό τη στιγμή που στους άνδρες η περίμετρος μέσης πάνω από 102 εκατ. και στις γυναίκες πάνω από 88 εκατοστά, τους κατατάσσει στις ομάδες υψηλού κινδύνου για καρδιακή νόσο. Μέτρα αντιμετώπισης: Δυστυχώς, δεν υπάρχουν εξειδικευμένες ασκήσεις που μπορούν να επιφέρουν μείωση του λίπους γύρω από τη μέση και την κοιλιά. Ο μόνος τρόπος προκειμένου να χάσετε το λίπος είναι να μειώσετε τα επίπεδά του συνολικά. Κάτι τέτοιο μπορείτε να το πετύχετε: Ακολουθώντας ένα συνεπές πρόγραμμα γυμναστικής, το οποίο θα περιλαμβάνει 30-45 λεπτά αερόβιας άσκησης κάθε εβδομάδα ή και περισσότερο. Οσον αφορά το διαιτολόγιό σας, καταναλώνετε πέντε με έξι μικρά γεύματα την ημέρα, χαμηλά σε λιπαρά. Με τον τρόπο αυτό -λένε οι ειδικοί-κρατάτε σταθερά τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα σας και εξασφαλίζετε τη σωστή λειτουργία του μεταβολισμού σας, ενώ συγχρόνως μειώνετε την πιθανότητα να νιώσετε ένα ξαφνικό αίσθημα πείνας που θα σας οδηγήσει στην ακατάσχετη κατανάλωση φαγητού.
Πρέπει να ξέρετε
Για να μετρήσετε σωστά την περίμετρο της μέσης σας:
- Ανασηκώστε τα ρούχα σας
- Τοποθετήστε την ταινία μέτρησης γύρω από τη μέση, στο μέσο της απόστασης ανάμεσα στο ισχίο σας και στο κάτω μέρος των πλευρών σας
- Μετρήστε τη περίμετρο μέσης κατά την εκπνοή καθώς είναι χαλαρή η κοιλιά
- Καταγράψτε τη μέτρηση.
4. Κάπνισμα
Οι παθολογικές καταστάσεις που δημιουργούνται από το κάπνισμα και αφορούν το καρδιαγγειακό σύστημα είναι: Στεφανιαία νόσος, αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια, περιφερική αρτηριοπάθεια (στενώσεις καρωτίδων και αρτηριών κάτω άκρων) και αύξηση της πιθανότητας ανευρυσμάτων της αορτής. Οπως επισήμανε σε πρόσφατη επιστημονική συνάντηση ο πρόεδρος της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας Χαρίσιο Μπουντούλας: «Ενας καπνιστής αν πάθει έμφραγμα έχει 2 έως 4 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να πεθάνει αιφνιδίως από κάποιον που δεν καπνίζει, ενώ οι άνδρες 40-59 ετών με 20 τσιγάρα την ημέρα τριπλασιάζουν τον κίνδυνο για στεφανιαίο επεισόδιο. Αξίζει ακόμα να σημειωθεί ότι ένας καπνιστής που εμφανίζει έμφραγμα του μυοκαρδίου και συνεχίζει να καπνίζει μετά το επεισόδιο έχει εξαπλάσιες πιθανότητες να υποστεί και δεύτερο έμφραγμα! Επίσης, ο κίνδυνος για καρδιαγγειακά νοσήματα είναι αυξημένος και στους μη καπνιστές, που εκτίθενται σε παθητικό κάπνισμα». Μέτρα αντιμετώπισης: Αν είστε μανιώδης καπνιστής, το δραστικό μέτρο είναι να κόψετε ή έστω να ελαττώσετε το τσιγάρο. Αφού όμως πρώτα μελετήσετε τον τρόπο απεξάρτησης από τη νικοτίνη που σας ταιριάζει καλύτερα, ώστε να μην απογοητευθείτε με το ξεκίνημα της προσπάθειας. Ως γνωστόν, υπάρχουν πολλοί και διαφορετικοί τρόποι διακοπής του καπνίσματος. Από υποκατάστατα νικοτίνης που πουλιούνται στα φαρμακεία (όπως οι τσίχλες νικοτίνης και τα ειδικά αυτοκόλλητα). Επίσης τα τελευταία χρόνια, σε αρκετά νοσοκομεία, λειτουργούν και ειδικά ιατρεία διακοπής καπνίσματος, στα οποία εφαρμόζουν φαρμακευτική αγωγή σε συνδυασμό με ατομική συμβουλευτική ή και ομαδική ψυχοθεραπεία ή γνωσιακή θεραπεία συμπεριφοράς. Στα κέντρα αυτά υπάρχει η δυνατότητα ουσιαστικής βοήθειας, καθώς ακολουθείται συγκεκριμένη διαδικασία, με διεθνείς οδηγίες πάνω στη θεραπευτική παρέμβαση της διακοπής του καπνίσματος. Πρέπει να ξέρετε: Επειτα από 6 ώρες διακοπής του καπνίσματος η παροδική αύξηση της καρδιακής συχνότητας και της αρτηριακής πίεσης που προκαλείται από τη νικοτίνη αρχίζουν να επανέρχονται στις αρχικές τιμές. Επίσης ο κίνδυνος για στεφανιαία νόσο υποχωρεί με ταχείς ρυθμούς, σε άνδρες και γυναίκες, λίγους μήνες αφότου διακόψουν το κάπνισμα.
5. Χοληστερίνη
Σε όλα τα καρδιολογικά συνέδρια, οι επιστήμονες είναι σαφείς: η χοληστερίνη, το λιπίδιο αυτό του αίματος, όταν υπάρχει σε μεγαλύτερη ποσότητα απ όση χρειάζεται ο οργανισμός, συνδέεται άμεσα με τις καρδιαγγειακές παθήσεις. Ο παράγοντας που ευθύνεται για την αύξηση της χοληστερίνης είναι κυρίως η διατροφή, ενώ συμβάλλει παράλληλα και η έλλειψη άσκησης. Μέτρα αντιμετώπισης: Το πρώτο βήμα για να μειώσετε τη χοληστερίνη σας είναι να καθιερώσετε στο καθημερινό σας διαιτολόγιο τροφές που βοηθούν στην καταπολέμησή της. Ποιες είναι αυτές; Το ελαιόλαδο (χάρη στα μονοακόρεστα λιπαρά οξέα του, έχει αποδειχθεί ότι βοηθά στην πρόληψη της αθηρωμάτωσης), τα λαχανικά και τα φρούτα (οι αντιοξειδωτικές βιταμίνες που περιέχουν προφυλάσσουν το εσωτερικό τοίχωμα των αγγείων), τα όσπρια και τα δημητριακά (οι φυτικές ίνες τους απορροφούν τα λίπη και εμποδίζουν τη συσσώρευσή τους στις αρτηρίες). Επίσης τρώτε ψάρια σε κάθε ευκαιρία! Τα ιχθυέλαια Ω-3 που περιέχουν έχουν ευεργετική δράση στο κυκλοφορικό και την καρδιά. Καλό είναι επίσης να ελέγχετε τη χοληστερίνη σας κάθε χρόνο, αν η τιμή της κυμαίνεται στα 200-230 mg, ενώ αν υπερβαίνει τα 240 mg ίσως χρειαστείτε φαρμακευτική αντιμετώπιση. Πρέπει να ξέρετε:
Από επιστημονικές μελέτες, οι οποίες ανακοινώθηκαν πρόσφατα από τον πρόεδρο της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας Χαρίσιο Μπουντούλα, αποδεικνύεται ότι οι άνδρες και οι γυναίκες που γυμνάζονται συστηματικά (3-4 φορές την εβδομάδα για περίπου 30 λεπτά κάθε φορά), έχουν μειώσει κατά 10-20% τα επίπεδα της «κακής» LDL χοληστερίνης.
6. Υπέρταση
Τις περισσότερες φορές η υπέρταση (από την οποία πάσχει το 25% των Ελλήνων άνω των 30 ετών) είναι μια πάθηση σιωπηλή, χωρίς συμπτώματα, που κάνει το αίμα να ρέει στις αρτηρίες με πίεση μεγαλύτερη από τη φυσιολογική. Αυτή η αυξημένη αιματική ροή στις αρτηρίες φθείρει τα αγγεία, βάζοντας σε δοκιμασία την υγεία της καρδιάς, η οποία σταδιακά κινδυνεύει από στεφανιαία νόσο κ.ά. Μέτρα αντιμετώπισης: Καλό είναι να μετράτε την πίεσή σας τακτικά, ώστε αν υπάρχει πρόβλημα υπέρτασης να το αντιληφθείτε εγκαίρως. Επίσης, θα πρέπει να δώσετε ιδιαίτερη προσοχή στη διατροφή σας. Δηλαδή να μειώσετε από το καθημερινό σας διαιτολόγιο το αλάτι (είναι από τους πλέον επιβαρυντικούς παράγοντες, ιδίως σε άτομα με γενετική προδιάθεση) και να αυξήσετε τις τροφές που περιέχουν φυτικές ίνες και κάλιο, όπως τα φρούτα και τα λαχανικά. Ακόμα μειώστε τον καφέ, το αλκοόλ και το τσιγάρο (οι καπνιστές και όσοι πίνουν πολλούς καφέδες και ποτά, έχουν αυξημένες πιθανότητες για υπέρταση). Πρέπει να ξέρετε:
Τελευταία έχει αποκτήσει μεγάλο ενδιαφέρον για τους επιστήμονες η παρουσία ενός συνδρόμου που αυξάνει σημαντικά τον καρδιαγγειακό κίνδυνο. Πρόκειται για το λεγόμενο «μεταβολικό σύνδρομο» και, όπως τόνισε σε πρόσφατη επιστημονική συνάντηση της Ελληνικής Εταιρείας Καρδιολογίας ο κ. Α. Μανώλης, υπεύθυνος του Αντιυπερτασικού Ιατρείου του Τζανείου Νοσοκομείου, επίκουρος καθηγητής Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Βοστόνης:
Αν έχετε 3 ή περισσότερες από τις ακόλουθες παραμέτρους, πρέπει να δώσετε ιδιαίτερη προσοχή, γιατί πληροίτε τα κριτήρια να πάσχετε από αυτό.
- Τριγλυκερίδια>150 mg/dL
- HDL χοληστερίνη Ι<40 mg/dL στους άνδρες και από 50 mg/dL στις γυναίκες.
- Αρτηριακή πίεση Ι>130/85 mm Hg
- Σάκχαρο αίματος>100 mg/dL
7. Θυμός
Οι ειδικοί είναι σίγουροι πλέον ότι η μεγάλη ένταση και ο θυμός σχετίζονται με την πρόκληση καρδιακών επεισοδίων. Σύμφωνα με αποτελέσματα ερευνών, τα υψηλά επίπεδα θυμού αυξάνουν τις πιθανότητες στεφανιαίας νόσου και υπέρτασης, ενώ ο κίνδυνος αυτός πολλαπλασιάζεται όταν το άτομο που εκδηλώνει τον θυμό του έντονα, έχει ήδη πρόβλημα καρδιάς. Επειτα από αυτά, οι ειδικοί δηλώνουν ότι θα συνεχίσουν την έρευνα σε βάθος, προτού καταλήξουν σε οριστικά συμπεράσματα για τις επιπτώσεις του θυμού και στα δύο φύλα. Μέτρα αντιμετώπισης: Το γέλιο μπορεί να είναι το καλύτερο «φάρμακο» εξουδετέρωσης του θυμού, αλλά και ένα πολύ ωφέλιμο μέτρο για τα καρδιακά νοσήματα, ανακοίνωσαν Αμερικανοί ερευνητές οι οποίοι έδωσαν στη δημοσιότητα έρευνα που δείχνει ότι οι άνθρωποι που γελούν περισσότερο έχουν λιγότερες πιθανότητες να αποκτήσουν προβλήματα με την καρδιά τους. Οπως διευκρίνισε ο γιατρός Μάικλ Μίλερ, διευθυντής του Κέντρου Προληπτικής Καρδιολογίας του Πανεπιστημίου του Μέριλαντ στη Βαλτιμόρη: Το ευεργετικό γέλιο δεν είναι το απλό συγκρατημένο, αλλά το αυθόρμητο και δυνατό γέλιο από καρδιάς! Πρέπει να ξέρετε: Σύμφωνα με τις έρευνες, οι ευέξαπτοι άνθρωποι που χάνουν την ψυχραιμία τους με το παραμικρό, κινδυνεύουν έως και τρεις φορές περισσότερο από καρδιακή προσβολή σε σύγκριση με όσους είναι πιο ήρεμοι και διαλλακτικοί.
8. Κατάθλιψη
Τελευταία πολλές ανακοινώσεις που έγιναν σε διεθνή επιστημονικά συνέδρια συνδέουν την κατάθλιψη με την εμφάνιση στεφανιαίας νόσου. Η σχέση κατάθλιψης - καρδιοπάθειας μελετήθηκε και στην Α Καρδιολογική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών, από τον καθηγητή καρδιολογίας Χριστόδουλο Στεφανάδη και τους συνεργάτες του. Τα αποτελέσματα της μελέτης «Αττική», όπως αυτή ονομάστηκε, ανακοινώθηκαν με αφορμή τη διοργάνωση του Διεθνούς Συνεδρίου Καρδιαγγειακής Ιατρικής CARDIO ΑΤΗΕΝΑ 2006. Σύμφωνα λοιπόν με τη μελέτη αυτήν που διεξήχθη σε 3.000 ασθενείς:
- Οι καταθλιπτικοί έχουν μέχρι και 4 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να πάθουν έμφραγμα μυοκαρδίου.
- Ενας στους 4 ασθενείς με έμφραγμα εμφανίζει σοβαρής μορφής κατάθλιψη.
- Δύο στους 3 εμφραγματίες εμφανίζουν συμπτώματα ήπιας κατάθλιψης.
- Η παρουσία κατάθλιψης συνδέεται με αυξημένη επίπτωση στεφανιαίων συνδρόμων (οξύ έμφραγμα μυοκαρδίου ή ασταθή στηθάγχη), καθώς και αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο.
Μέτρα αντιμετώπισης: Το τζόγκινγκ, το περπάτημα, το ποδήλατο, το κολύμπι κ.ά. είναι χρήσιμα «εργαλεία» στην πρόληψη αλλά και στην αντιμετώπιση κάθε μορφής κατάθλιψης. Κυρίως γιατί η άσκηση υποχρεώνει τον εγκέφαλο να παράγει ενδορφίνες, δηλαδή ουσίες που προκαλούν ευφορία και επιπλέον οι ασκήσεις αυτές συμβάλλουν και στην καλή λειτουργία της καρδιάς. Πρέπει να ξέρετε: Πρόσφατα ερευνητές από το ίδρυμα Μπέκαμ στο Ιλινόις, μελετώντας άτομα με ήπια αλλά και πιο βαριάς μορφής κατάθλιψη, διαπίστωσαν ότι οι πάσχοντες που συνήθιζαν να κάνουν κάθε μέρα έναν περίπατο για 15-20 λεπτά, σταδιακά παρουσίαζαν βελτιωμένη ψυχική διάθεση, ενώ η σύντομη αυτή βόλτα είχε επίσης θετική επίδραση στη μείωση της χοληστερίνης και γενικότερα στο καρδιαγγειακό τους σύστημα. Νεότερα ερευνητικά δεδομένα αποκαλύπτουν πως ο ολιγόωρος ύπνος, σε συνδυασμό με τις πολλές ώρες εργασίας, αυξάνει τον καρδιακό ρυθμό και την αρτηριακή πίεση, με αποτέλεσμα να είναι περισσότερο ορατός ο κίνδυνος εμφάνισης εμφράγματος του μυοκαρδίου.
9. Ανεπαρκής ύπνος
Σε σχετική μελέτη που έγινε στην Ιαπωνία, κατά την οποία μελετήθηκαν οι συνθήκες ζωής αντρών ηλικίας 40-70 ετών που είχαν υποστεί έμφραγμα και αντρών χωρίς καρδιακά προβλήματα της ίδιας ηλικίας, διαπιστώθηκε ότι οι πρώτοι, που εργάζονταν περισσότερες από 60 ώρες την εβδομάδα και κοιμόντουσαν λιγότερο από 5 ώρες κάθε μέρα, είχαν διπλάσιο κίνδυνο να υποστούν έμφραγμα σε σχέση με τους δεύτερους, που δεν ξεπερνούσαν τις 40 ώρες εργασίας και έμεναν στο κρεβάτι περισσότερες ώρες. Μέτρα αντιμετώπισης: Αποφύγετε την έντονη σωματική δραστηριότητα πριν από τον ύπνο, γιατί έτσι ενεργοποιείται το νευρικό σύστημα την ώρα που κανονικά πρέπει να χαλαρώνει. Δύο ώρες προτού πάτε για ύπνο κρατηθείτε μακριά από στρεσογόνες σκέψεις και εργασίες, ακούστε απαλή μουσική, διαβάστε κάτι «ελαφρύ» ή κάντε ένα ζεστό μπάνιο. Μετά το μπάνιο, πιείτε ένα ζεστό γάλα ή ένα φλιτζάνι τίλιο. Πρέπει να ξέρετε: Οι ορμονικές αλλαγές που παρατηρούνται στον οργανισμό από τον ολιγόωρο ύπνο οδηγούν σε χρόνια φλεγμονή, που σχετίζεται με παθήσεις της καρδιάς. Σύμφωνα με γιατρούς του Πανεπιστημίου της Πενσιλβάνια, η απώλεια ωρών ύπνου επιφέρει 40%-60% αύξηση ορισμένων ορμονών, όπως η ιντερλευκίνη (που αποτελεί δείκτη φλεγμονής).
Τα τελευταία χρόνια οι επιστήμονες, στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Στάτφορντ (ΗΠΑ), έχουν εντοπίσει έναν ειδικό ψυχολογικό τύπο ανθρώπου ιδιαίτερα ευπρόσβλητο στις καρδιοπάθειες, που τον ονομάζουν «τύπο Α», ο οποίος συναντάται με την ίδια συχνότητα σε άνδρες και γυναίκες. Κυρίως σε γυναίκες που εργάζονται και ακολουθούν ένα επάγγελμα καριέρας. Ο «τύπος Α», που διακατέχεται από έντονο στρες, εμφανίζει μια υπερβολική και αδικαιολόγητη βιασύνη (μονίμως αισθάνεται ότι δεν έχει αρκετό χρόνο να τελειώσει τις δουλειές του) και επίσης μονίμως σπρώχνεται από μια εσωτερική ανάγκη να τρέχει, ακόμα και όταν δεν υπάρχει ιδιαίτερος λόγος.
