Η κορτιζόλη είναι μια ορμόνη που παράγεται από τα επινεφρίδια μας και εκκρίνεται όταν το σώμα αντιλαμβάνεται απειλή ή άγχος. Οι φυσιολογικές αντιδράσεις του σώματος, όπως η μάχη, η φυγή ή το πάγωμα, ενεργοποιούνται από το νευρικό μας σύστημα σε απειλητικές ή αγχωτικές καταστάσεις. Όταν αυτές οι αντιδράσεις ενεργοποιούνται, τα επίπεδα της κορτιζόλης αυξάνονται, προκαλώντας αύξηση του καρδιακού ρυθμού, της αναπνοής και της αρτηριακής πίεσης, ενίσχυση της παροχής αίματος στους μύες και αύξηση της εγρήγορσης. Πρόκειται για μια αντίδραση παρόμοια με την πανικόβλητη κατάσταση.
Αν και αυτή η αντίδραση είναι φυσιολογική σε καταστάσεις άμεσης απειλής, μπορεί να συμβεί και σε καταστάσεις που δεν είναι πραγματικά απειλητικές για τη ζωή, όπως όταν μένουμε κολλημένοι στην κίνηση ή νιώθουμε άγχος στη δουλειά. Αυτό είναι φυσιολογικό. Ωστόσο, το πρόβλημα δημιουργείται όταν αυτά τα αρνητικά συναισθήματα παραμένουν για μεγάλο χρονικό διάστημα, καθώς αυτό μπορεί να οδηγήσει σε χρόνια αυξημένα επίπεδα κορτιζόλης, επηρεάζοντας αρνητικά τόσο τη σωματική, όσο και την ψυχική υγεία.
Ο Δρ. Πιλάρ Γκαρσία Ντουρουτία, ειδικός στην ενδοκρινολογία στο Νοσοκομείο HM Montepríncipe και μέλος της ομάδας Top Doctors, εξηγεί ότι η κορτιζόλη είναι απαραίτητη σε καταστάσεις άγχους ή κινδύνου, αλλά τα επίπεδά της πρέπει να επιστρέφουν στα φυσιολογικά επίπεδα όταν η κατάσταση της απειλής περάσει. Αν όμως υπάρξει μια συνεχής κατάσταση που παράγει συνεχώς κορτιζόλη, όπως είναι το χρόνιο άγχος, τότε αυτό μπορεί να οδηγήσει σε "χρόνια" αυξημένα επίπεδα κορτιζόλης, με σοβαρές συνέπειες για την υγεία.
Τι είναι η κορτιζόλη;
Η κορτιζόλη είναι μια ορμόνη που παράγεται από τα επινεφρίδια μας. Τα επίπεδά της είναι υψηλότερα μεταξύ 7 και 8 το πρωί και χαμηλότερα γύρω στις 11 το βράδυ, ακολουθώντας έναν φυσικό κιρκαδικό ρυθμό. Η κορτιζόλη είναι υπεύθυνη για την ενεργοποίηση μεταβολικών και λειτουργικών αντιδράσεων προκειμένου το σώμα να ανταπεξέλθει σε καταστάσεις άγχους. Αυξάνει τις αποθήκες ενέργειας με τη μορφή λίπους και γλυκόζης στο αίμα, ώστε οι ιστοί να έχουν γρήγορη ενέργεια. Επίσης, ενεργοποιεί το νευρικό σύστημα για να αυξήσει την εγρήγορση και να περιορίσει τον ύπνο.
Ποιες είναι οι επιπτώσεις της υψηλής κορτιζόλης στην υγεία;
Τα συνεχώς αυξημένα επίπεδα κορτιζόλης μπορεί να προκαλέσουν υπέρταση, υπεργλυκαιμία, αϋπνία, νευρικότητα και αύξηση του σωματικού λίπους, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση του κινδύνου για καρδιοαγγειακά προβλήματα.
Η υπερβολική κορτιζόλη έχει επίσης αρνητική επίδραση στην ψυχική υγεία. Ένα από τα πιο συνηθισμένα σημάδια είναι οι διαταραχές ύπνου και η επίμονη κόπωση, οι οποίες διαταράσσουν τον φυσικό ρυθμό του σώματος. Επιπλέον, το άγχος και η συνεχής εγρήγορση γίνονται μέρος της καθημερινότητάς μας, καθώς η αυξημένη κορτιζόλη κρατά τον εγκέφαλο σε κατάσταση "συναγερμού", αποστραγγίζοντας την ψυχική μας ενέργεια. Αυτό συνοδεύεται από δυσκολία στην συγκέντρωση και προβλήματα μνήμης, λόγω της επίδρασης της κορτιζόλης στον ιππόκαμπο, την περιοχή του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνη για τη μνήμη και τη μάθηση.
Άλλα πιθανά συμπτώματα περιλαμβάνουν πεπτικά προβλήματα όπως καούρες και φλεγμονές, καθώς η ορμόνη αυτή αποσπά ενέργεια από μη απαραίτητες λειτουργίες του σώματος, επηρεάζοντας το πεπτικό σύστημα.
Σημάδια υψηλών επιπέδων κορτιζόλης
Αναρωτιέσαι αν έχεις υψηλά επίπεδα κορτιζόλης; Εδώ είναι οκτώ πιθανά συμπτώματα που μπορεί να έχεις, σύμφωνα με τον Λουίς Γκιγιέν Πλάθα, ψυχολόγο στο Κέντρο Ψυχολογίας Ψυχοπαρτνέρ.
Μπορεί να αισθάνεσαι άγχος.
Τα υψηλά επίπεδα κορτιζόλης σχετίζονται με το άγχος, καθώς διατηρούν τον εγκέφαλο σε κατάσταση συνεχούς εγρήγορσης. Αυτή η υπερβολική ενεργοποίηση μπορεί να προκαλέσει ένα αίσθημα συνεχούς κινδύνου, εντείνοντας τα συναισθήματα άγχους και νευρικότητας. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η κατάσταση εγρήγορσης μπορεί να γίνει τόσο έντονη, που οδηγεί σε υπερβολική προσοχή και παρανοϊκές σκέψεις.
Μπορεί να αισθάνεσαι λυπημένη ή καταθλιπτική
Το χρόνιο άγχος συνδέεται επίσης με συμπτώματα κατάθλιψης, καθώς το άγχος επηρεάζει τα επίπεδα νευροδιαβιβαστών όπως η σεροτονίνη και η ντοπαμίνη, που επηρεάζουν τη συναισθηματική ευημερία. Αυτό μπορεί να συμβάλει σε συναισθήματα θλίψης, απελπισίας και απώλειας της ευχαρίστησης από δραστηριότητες που κάποτε ευχαριστούσαν.
Μπορεί να αντιμετωπίζεις προβλήματα συγκέντρωσης και μνήμης
Η αυξημένη κορτιζόλη έχει αρνητική επίδραση στον ιππόκαμπο, την περιοχή του εγκεφάλου που σχετίζεται με τη μνήμη και τη μάθηση. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε δυσκολία στη συγκέντρωση, τη μνήμη και τη λήψη αποφάσεων, επηρεάζοντας τις επιδόσεις σε επαγγελματικό και ακαδημαϊκό επίπεδο.
Μπορεί να γίνεσαι πιο ευερέθιστη και να έχεις αλλαγές στη διάθεση
Τα άτομα με υψηλά επίπεδα κορτιζόλης μπορεί να βιώνουν ξαφνικές αλλαγές διάθεσης, υπερβολικές ή παρορμητικές αντιδράσεις, και αυξημένη ευερεθιστότητα στις καθημερινές καταστάσεις.
Μπορεί να δυσκολεύεσαι να διαχειριστείς το άγχος
Τα άτομα με υψηλά επίπεδα κορτιζόλης ενδέχεται να είναι λιγότερο ικανά να διαχειριστούν νέες πηγές άγχους, καθώς το σύστημα άμυνας τους είναι υπερφορτισμένο. Ως αποτέλεσμα, μπορεί να έχουν υπερβολικές συναισθηματικές αντιδράσεις σε μικρές καταστάσεις και να δυσκολεύονται να ανακάμψουν από αυτές.
Μπορεί να παίρνεις παρορμητικές αποφάσεις
Η αυξημένη κορτιζόλη επηρεάζει τον προμετωπιαίο φλοιό του εγκεφάλου, την περιοχή που είναι υπεύθυνη για τη ρύθμιση της παρορμητικότητας και της λήψης αποφάσεων. Ως αποτέλεσμα, τα άτομα που βρίσκονται υπό χρόνιο άγχος ενδέχεται να παίρνουν παρορμητικές ή ασταθείς αποφάσεις και να δυσκολεύονται να αξιολογήσουν τις συνέπειες των πράξεών τους.
Μπορεί να αισθάνεσαι ψυχική εξάντληση
Το χρόνιο άγχος και τα υψηλά επίπεδα κορτιζόλης μπορούν να συμβάλουν σε μια αίσθηση ψυχικής εξάντλησης, κάνοντάς σε να νιώθεις υπερφορτωμένη και ανίκανη να ανταπεξέλθεις σε νέες απαιτήσεις. Αυτό μπορεί να ξεπερνά την σωματική κούραση, επηρεάζοντας το κίνητρο και την ικανότητα να αντιμετωπίσεις προκλήσεις.
Μπορεί να βιώνεις μειωμένη νοητική ευκαμψία
Η αυξημένη κορτιζόλη μπορεί να μειώσει την νοητική ευκαμψία, κάνοντάς σε να δυσκολεύεσαι να προσαρμοστείς σε αλλαγές ή να δεις εναλλακτικές λύσεις. Αυτό συμβαίνει επειδή η κορτιζόλη επηρεάζει τον προμετωπιαίο φλοιό, την περιοχή του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνη για τον προγραμματισμό, τη σκέψη και τη λήψη αποφάσεων. Όταν η κορτιζόλη παραμένει υψηλή, το μυαλό μπορεί να γίνει πιο άκαμπτο και να έχει μειωμένη ικανότητα να επεξεργάζεται νέες προοπτικές ή να προσαρμόζεται σε απροσδόκητες συνθήκες. Αυτό μπορεί να προκαλέσει στα άτομα υπό χρόνιο άγχος την αίσθηση ότι είναι "κολλημένα" σε έναν περιορισμένο τρόπο σκέψης και να έχουν δυσκολία να βρουν δημιουργικές λύσεις ή να επιλύσουν προβλήματα αποτελεσματικά.
