Υπάρχουν στιγμές που παγώνουν τον χρόνο. Που μια ολόκληρη κοινωνία σταματά να ανασαίνει, γιατί η απώλεια είναι πολύ βαριά για να την αντέξει. Τέτοιες στιγμές γίνονται πληγές που δεν κλείνουν, που μένουν χαραγμένες στις ψυχές των ανθρώπων. Η τραγωδία στα Τέμπη είναι μια τέτοια πληγή. Ένα τραύμα συλλογικό, που κουβαλάμε όλοι, μα το κουβαλούν περισσότερο εκείνοι που έμειναν πίσω.
Οι γονείς, τα αδέρφια, τα παιδιά πάντα γίνονται οι φύλακες της μνήμης. Ήταν, είναι και θα είναι εκείνοι που κρατούν τη φωτιά της ανάμνησης ζωντανή, που στέκονται όρθιοι όταν όλα καταρρέουν. Που μαζεύουν τα κομμάτια τους και, ακόμα κι όταν η αδικία είναι αβάσταχτη, δεν αφήνουν τη σιωπή να νικήσει.
Το βάρος της θλίψης
Η απώλεια δεν έχει μόνο έναν τρόπο να εκφράζεται. Άλλοι σπάνε από τον πόνο, άλλοι σωπαίνουν. Άλλοι γίνονται φωνή που απαιτεί δικαιοσύνη, άλλοι γράφουν, άλλοι αφήνουν ένα κερί αναμμένο για πάντα. Η θλίψη είναι προσωπική, αλλά όταν μια ολόκληρη κοινωνία πενθεί, γίνεται και συλλογική. Και σε αυτή τη συλλογική θλίψη, οι συγγενείς έχουν συχνά τον πιο δύσκολο ρόλο: να θυμούνται, να παλεύουν, να διεκδικούν.
Κρατούν τις φωτογραφίες, επαναλαμβάνουν τα ονόματα, δεν αφήνουν το "γιατί;" να ξεχαστεί. Δεν αφήνουν την αδικία να περάσει σαν κάτι που "έγινε και πάει".
Η δύναμη της αλληλεγγύης
Όμως, μέσα στον πόνο γεννιέται και κάτι άλλο: η αλληλεγγύη. Εκείνο το σιωπηλό «είμαι εδώ για σένα» που μπορεί να ειπωθεί με ένα βλέμμα, με μια αγκαλιά, με μια ανάρτηση, με ένα χέρι που πιάνει ένα άλλο χέρι στη συγκέντρωση. Ο πόνος δεν μειώνεται, αλλά γίνεται πιο ελαφρύς όταν τον μοιράζεσαι.
Βλέπεις μια μάνα ή έναν πατέρα να κλαίει και νιώθεις τον λυγμό τους και στο δικό σου στήθος. Ο πόνος είναι κοινός, αλλά και η δύναμη που προκύπτει από αυτόν είναι κοινή. Και είναι αυτή η αλληλεγγύη που κάνει τους ανθρώπους να συνεχίζουν να στέκονται, ακόμα κι όταν όλα μοιάζουν αβάσταχτα.
Η ευθύνη της μνήμης
Η μνήμη δεν είναι απλώς να θυμάσαι τι έγινε. Είναι να αρνείσαι να ξεχάσεις. Να μην αφήσεις το χρόνο να θολώσει την αλήθεια, να μην επιτρέψεις στην αδιαφορία να σβήσει τα σημάδια. Το να θυμάσαι είναι δύναμη. Και η μνήμη των ανθρώπων γίνεται όπλο απέναντι στην αδικία. Το να λες «Δεν ξεχνάμε» σημαίνει να κάνεις ότι περνάει από το χέρι σου για μην επιτρέψεις να επαναληφθεί η ίδια τραγωδία.
Όσο οι άνθρωποι δεν ξεχνούν κάποια μέρα, η δικαιοσύνη θα έρθει. Και γι’ αυτό, ακόμα κι όταν όλα μοιάζουν χαμένα, υπάρχει ακόμα ελπίδα.
