Τα παιδιά παρουσιάζουν πολύ συχνά συνάχι, βήχα, πόνο στην κοιλιά, τάση για εμετό, πυρετό κλπ. Τις περισσότερες φορές τα συμπτώματα αυτά δεν κρύβουν τίποτα περισσότερο από μια απλή ίωση που θα κάνει τον κύκλο της και θα υποχωρήσει. «Συνήθως, όμως, οι γονείς, καταφεύγουν στην “αναζήτηση” φαρμάκων, ακόμα και όταν αυτά είναι εντελώς περιττά ή ακόμα και επιβαρυντικά για τον παιδικό οργανισμό και πολλές φορές χωρίς να συμβουλευτούν καν τον γιατρό!». Όπως λέει χαρακτηριστικά ο κ. Διονύσιος Βαρώνος Καθηγητής Φαρμακολογίας Ιατρικής Σχολής Παν/μίου Αθηνών: «Επειδή ένα πλήθος φαρμακευτικών προϊόντων διατίθεται χωρίς συνταγή και χωρίς υπεύθυνη πολλές φορές συμβουλή, οι γονείς πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί για το τι θα δώσουν στο παιδί και σε ποια δοσολογία, καθώς η αλόγιστη χρήση, αλλά και ένα σκεύασμα που αντενδείκνυται μπορεί να του προκαλέσει σοβαρές ανεπιθύμητες αντιδράσεις».

Τι να ρωτήσεις το γιατρό

Κάθε φορά που ο γιατρός συνταγογραφεί ένα καινούργιο σκεύασμα μην παραλείπεις να τον ρωτήσεις:

1. Για ποιες ασθένειες ενδείκνυται το συγκεκριμένο φάρμακο;
2. Ποιες είναι οι πιθανές παρενέργειες;
3. Πότε θα αρχίσει να ενεργεί;
4. Για πόσο διάστημα θα πρέπει το παιδί να το παίρνει;

Ακόμα, μερικές από τις ερωτήσεις που θα πρέπει να κάνεις στο γιατρό, αφού πρώτα τον ενημερώσεις με λεπτομέρειες για τυχόν αλλεργία ή άλλη χρόνια πάθηση που έχει το παιδί, είναι: αν το φάρμακο που σου έδωσε έχει αλληλεπιδράσεις με κάποιο άλλο, τι να κάνεις στην περίπτωση που ξεχάσεις μια δόση κ.ά. Τέλος, δεν πρέπει ποτέ να δώσεις οποιοδήποτε φάρμακο στο παιδί χωρίς να έχεις πάρει πρώτα τη γνώμη του παιδιάτρου –ακόμα κι αν πρόκειται για κάποιο που έχει ξαναπάρει στο παρελθόν.

Ποια φάρμακα χρειάζονται προσοχή

Αντιπυρετικά μόνο σε υψηλό πυρετό

Σύμφωνα με τους ειδικούς της Ελληνικής Παιδιατρικής Εταιρίας η ακεταμινοφαίνη (παρακεταμόλη) είναι το αντιπυρετικό-αναλγητικό φάρμακο που συστήνεται περισσότερο για αντιμετώπιση του πόνου και του πυρετού στην παιδική ηλικία. Πρόκειται για φάρμακο που έχει μελετηθεί περισσότερο από κάθε άλλο για τη χρήση του στα παιδιά, ενώ ανεπιθύμητες παρενέργειες δεν διαπιστώνονται σχεδόν ποτέ. Ωστόσο, όπως επεσήμανε σε συνέδριο Παιδιατρικών λοιμώξεων, ο καθηγητής παιδιατρικής λοιμωξιολόγος, κ. Δημήτρης Kαφετζής, δ/ ντής Β ' Παιδιατρικής Κλινικής Παν/μίου Αθηνών, Νοσ. "Α. Κυριακού": «Η συνηθισμένη δόση της είναι 10-15mg κατά κιλό βάρους σώματος κάθε τέσσερις με έξι ώρες».

Στο ίδιο συνέδριο οι ειδικοί τόνισαν ακόμα μια φορά ότι: «Ακόμα και το πιο αθώο, αναλγητικό -αντιπυρετικό φάρμακο πρέπει να χορηγείται στα παιδιά, όταν το όφελος είναι μεγαλύτερο από τους πιθανούς κινδύνους, δηλαδή τις ανεπιθύμητες παρενέργειες που ενδέχεται να προκαλέσει η ουσία που περιέχει. Συνεπώς, όταν ένα παιδί φαίνεται ευδιάθετο και ζωηρό, δεν αναμένεται βελτίωση της κατάστασής του από τη χορήγηση ενός τέτοιου φαρμάκου. Επειδή πολλές φορές είναι δύσκολο να αξιολογήσουμε τη διάθεση ενός παιδιού, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συστήνει τη χορήγηση αντιπυρετικών-αναλγητικών, όταν ο πυρετός είναι πάνω από 39°C ή όταν το παιδί πονά για συγκεκριμένο λόγο και αφού ο γιατρός έχει αποκλείσει το ενδεχόμενο να υποκρύπτει ο πόνος κάποια σοβαρή νόσο που χρειάζεται επείγουσα αντιμετώπιση».

Μην δίνεις ασπιρίνη στο παιδί!

Σύμφωνα με τις συστάσεις διεθνών οργανισμών, τα παιδιά και οι έφηβοι κάτω των 19 ετών δεν πρέπει να παίρνουν ασπιρίνη κυρίως γιατί μπορεί να τους προκαλέσει το σύνδρομο Reye. Μια πάθηση που προσβάλλει όλα τα όργανα, αλλά επηρεάζει συχνότερα το συκώτι και τον εγκέφαλο. Επιπλέον, ενοχοποιείται και για την πρόκληση βρογχόσπασμου, μιας κατάστασης στην οποία μειώνεται αιφνιδίως η παροχή αέρα στους πνεύμονες. Η χορήγηση ασπιρίνης στην παιδική ηλικία, γίνεται μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις και κάτω από ιατρικό έλεγχο.

Aπόφυγε τα αντιδιαρροϊκά και αντιεμετικά

Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων η διάρροια στα παιδιά δεν αντιμετωπίζεται με φάρμακα, εκτός αν πρόκειται για σοβαρή λοίμωξη που επιμένει.

• Τα αντιδιαρροϊκά συνήθως αντενδείκνυνται, αφού η δραστική τους ουσία παρεμποδίζει την κινητικότητα του εντέρου, με συνέπεια το περιεχόμενό του να μην μπορεί να αποβληθεί. Κατά συνέπεια τα μικρόβια εξακολουθούν να παραμένουν στο έντερο (το ίδιο και τα τοξικά υγρά που δημιουργούνται εξαιτίας των αντιδιαρροϊκών). Eπιπλέον, η χορήγησή τους πάει κόντρα στο γενικό κανόνα που ισχύει στην Παιδιατρική, ότι δηλαδή δεν πρέπει να χορηγούνται φάρμακα τα οποία μπορεί να συγκαλύψουν την κλινική εικόνα του μικρού ασθενούς.
• Tα αντιεμετικά, επίσης εμποδίζουν την απομάκρυνση των τοξικών ουσιών (που χωρίς τη χρήση τους αποβάλλονται με τον εμετό). Αυτός λοιπόν είναι και ο πρώτος λόγος για τον οποίο δεν πρέπει να δίνονται στα παιδιά. Ένας άλλος, εξίσου σοβαρός λόγος είναι ότι η χορήγηση αντιεμετικών στην παιδική ηλικία μπορεί να προκαλέσει παρενέργειες στη λειτουργία του νευρικού συστήματος.

Και στην περίπτωση διάρροιας και στον εμετό, είναι προτιμότερη η αντιμετώπιση με δίαιτα, λήψη υγρών για την αφυδάτωση, σύμφωνα πάντα με τις οδηγίες του παιδίατρου.

Kαι με τα αντιβιοτικά τι γίνεται;

Και για ορισμένες κατηγορίες αντιβιοτικών υπάρχουν κάποιες επιφυλάξεις.

• Oι τετρακυκλίνες δεν επιτρέπεται να χορηγούνται στα παιδιά μέχρι την ηλικία των 6-7 ετών, γιατί μπορεί να προκαλέσουν διαταραχή στην ανάπτυξη των δοντιών.
• Oι κινολόνες δεν δίνονται σε παιδιά κάτω των 18 ετών, αφού ενοχοποιούνται για βλάβες στα οστά κυρίως κατά την περίοδο της ανάπτυξης. Συνήθως στην παιδική ηλικία δίνονται πιο συχνά πενικιλίνες, κεφαλοσπορίνη και μακρολίδες -αντιβιοτικά ευρέως φάσματος, που βέβαια πρέπει να χορηγούνται πάντα, σύμφωνα με τις οδηγίες του γιατρού, και για το χρονικό διάστημα που αυτός θα καθορίσει. Αλλωστε είναι γνωστό ότι η γρίπη, τα κρυολογήματα, ο βήχας , ο πονόλαιμος και οι διάφορες ασθένειες που προέρχονται από ιογενείς λοιμώξεις, δεν χρειάζονται αντιβιοτικό, για να θεραπευτούν. Η αντιβίωση χρειάζεται μόνο στην περίπτωση που οι ιώσεις ακολουθούνται από μικροβιακές λοιμώξεις.

Να θυμάσαι

• Ακόμα κι αν το παιδί έχει πολύ βήχα, υψηλό πυρετό ή βαρύ κρυολόγημα, δεν θα έχεις καλύτερα αποτελέσματα χορηγώντας μεγαλύτερη δόση φαρμάκου. Οι δοσολογίες υπολογίζονται με βάση την ποσότητα της ουσίας που είναι ασφαλής για το παιδί και όχι με βάση τη σοβαρότητα της ασθένειας.
• Για να σιγουρευτείς ότι η δόση του φαρμάκου είναι η ενδεδειγμένη, διάβασε προσεκτικά το χαρτί με τις οδηγίες και ακολούθησέ τις κατά γράμμα –εκτός εάν ο παιδίατρος έχει συμβουλέψει διαφορετικά. Αν υπάρχει κάτι που δεν καταλαβαίνεις, μη διστάσεις να τηλεφωνήσεις στο φαρμακοποιό ή στο γιατρό.
• Αν κατά λάθος μια-δυο φορές δώσεις στο παιδί λίγο περισσότερο φάρμακο, το πιθανότερο είναι να μην πάθει κάτι σοβαρό. Ωστόσο, ενημέρωσε το γιατρό ή το φαρμακοποιό για να βεβαιωθείς. Κάνε το ίδιο και στην αντίθετη περίπτωση, εάν δηλαδή το παιδί δεν παίρνει ολόκληρη τη δόση επειδή, για παράδειγμα, κάνει εμετό. Ίσως χρειάζεται να πάρει τη φαρμακευτική ουσία με διαφορετικό τρόπο, όπως με ένεση, υπόθετο ή ορό.
• Αν δεν του αρέσει η γεύση, ρώτησε το γιατρό εάν μπορείς να δώσεις το φάρμακο αναμεμειγμένο με τον αγαπημένο του χυμό ή με ένα αφέψημα.
• Μια άλλη λύση είναι να ζητήσεις από το γιατρό να χορηγήσει την ίδια φαρμακευτική ουσία σε μορφή χαπιού, το οποίο θα λιώσεις και θα δώσεις στο παιδί ανακατεμένο με λίγο γιαούρτι ή πουρέ φρούτων.

ΑΠΟ ΤΗ ΡΙΤΑ ΒΕΛΩΝΗ

Πρώτη δημοσίευση: Περιοδικό Αρμονία τεύχος 114.
Επικαιροποίηση: Μάιος 2015.