Κυρία Ράπτη, μετά από πολλά χρόνια στην Ελλάδα εκσυγχρονίζεται το πλαίσιο της ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Μιλάμε για ένα επαναστατικό νομοσχέδιο. Ποιοι είναι οι βασικοί άξονες;

Ο νόμος 4958/2022 φέρνει επαναστατικές αλλαγές, ευεργετικές διατάξεις για τις γυναίκες κάθε ηλικίας που θέλουν να δημιουργήσουν οικογένεια. Ρυθμίζει το πεδίο, όχι με τις στερεοτυπικές αντιλήψεις του παρελθόντος αλλά με τα επιστημονικά δεδομένα του παρόντος και του μέλλοντος. Εκσυγχρονίζει το πλαίσιο της ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής διασφαλίζοντας τα δικαιώματα της γυναίκας. Οι μεταρρυθμίσεις του νέου νόμου αφορούν στην αύξηση του ορίου ηλικίας για την εφαρμογή της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής στα 54 έτη, στην κρυοσυντήρηση ωαρίων όχι μόνο για ιατρικούς αλλά και για κοινωνικούς λόγους, δίνοντας τη δυνατότητα στις γυναίκες να διατηρήσουν τα ωάρια τους και να κάνουν χρήση αυτών όποτε το επιθυμήσουν και στην κατάργηση της απαιτούμενης συναίνεσης του συζύγου για την κρυοσυντήρηση ωαρίων από τη γυναίκα που το επιθυμεί.

Παράλληλα με το νέο νόμο επιτρέπεται στη διαζευγμένη γυναίκα να κάνει χρήση των κρυοσυντηρημένων ωαρίων της χωρίς τη συναίνεση του συζύγου ή συντρόφου, διασφαλίζεται η δυνατότητα ατόμων που πάσχουν από HIV να υποβληθούν σε υποβοηθούμενη αναπαραγωγή και διασφαλίζονται τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα των ίντερσεξ ατόμων εξασφαλίζοντας την ομαλή ανάπτυξη του φύλου τους και της προσωπικότητάς τους

Είναι πολύ θετικό ότι δεν χρειάζεται η συναίνεση του συζύγου αν μια γυναίκα θελήσει να συλλέξει δικό της γεννητικό υλικό. Τι γίνεται όμως στην περίπτωση που το ζευγάρι έχει αποκτήσει τα δικά του γονιμοποιημένα ωάρια και χωρίσει;

Σύμφωνα με το άρθρο 10 του Ν.4958/2022 και προκειμένου για κρυοσυντηρημένα γονιμοποιημένα ωάρια, τα πρόσωπα που προσφεύγουν σε τεχνητή γονιμοποίηση αποφασίζουν, με κοινή έγγραφη δήλωσή τους προς τον ιατρό ή τον υπεύθυνο του ιατρικού κέντρου, που γίνεται πριν από την έναρξη της σχετικής διαδικασίας. Η δήλωση για την τύχη του κρυοσυντηρημένου γεννητικού υλικού, των ζυγωτών και των γονιμοποιημένων ωαρίων τροποποιείται με τον ίδιο τύπο. Αν δεν υπάρχει κοινή δήλωση των ενδιαφερόμενων προσώπων τα γονιμοποιημένα ωάρια διατηρούνται για χρονικό διάστημα πέντε ετών από τη δημιουργία τους και μετά την πάροδο του χρόνου αυτού είτε χρησιμοποιούνται για ερευνητικούς ή θεραπευτικούς σκοπούς είτε καταστρέφονται. Τα μη κρυοσυντηρημένα γονιμοποιημένα ωάρια καταστρέφονται μετά τη συμπλήρωση δεκατεσσάρων ημερών από τη γονιμοποίηση. Ο τυχόν ενδιάμεσος χρόνος κρυοσυντήρησής τους δεν υπολογίζεται.

Γνωρίζω ότι το κράτος στηρίζει οικονομικά τα ζευγάρια που θέλουν να γίνουν γονείς, μέχρι τέσσερις προσπάθειες εξωσωματικής. Τι ισχύει όμως για την κρυοσυντήρηση που θέλει να επιλέξει μια γυναίκα; Εκεί βοηθά το κράτος;

Όντως από τον ΕΟΠΠΥ καλύπτονται έως τέσσερις προσπάθειες ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Οι μεταρρυθμίσεις του Ν.4958/2022 δεν αφορούν στον τρόπο ή στο κόστος κάλυψης των υπηρεσιών κρυοσυντήρησης γενετικού υλικού. Προβλέπεται η κρυοσυντήρηση ωαρίων σε δημόσια τράπεζα μόνο για ιατρικούς λόγους.

Τώρα μπορούν να υποβληθούν σε υποβοηθούμενη αναπαραγωγή και τα άτομα με HIV που μέχρι πρότινος ήταν μεγάλο ταμπού.

Διασφαλίσαμε τη δυνατότητα ατόμων που πάσχουν από HIV να υποβληθούν σε υποβοηθούμενη αναπαραγωγή.

Νομοθετήσαμε την ίδρυση και λειτουργία ειδικού εργαστηρίου, αποκλειστικά για την υποβολή οροθετικών προσώπων στον ιό της ανθρώπινης ανοσοποιητικής ανεπάρκειας (HIV), σε ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή και επιτρέπεται όταν ο κίνδυνος μετάδοσης του ιού στο παιδί που θα γεννηθεί δεν είναι τόσο σημαντικός, ώστε να δικαιολογείται η άρνηση παροχής της απαιτούμενης αδείας.

Απαιτείται ειδική άδεια από την Αρχή για τεχνητή σπερματέγχυση ή εξωσωματική γονιμοποίηση, εφόσον πληρούν τα κριτήρια που ορίζονται από το νόμο, για θεραπεία.

Ποια είναι τα μηνύματα που έχετε λάβει από τον κόσμο για την αλλαγή του νομοσχεδίου;

Τα μηνύματα από τον κόσμο είναι πολύ θετικά. Ο νέος νόμος έφερε αλλαγές με βαθύ κοινωνικό αποτύπωμα. Αλλαγές που αγκαλιάστηκαν από όλους καθώς ο νόμος ήρθε όχι μόνο για να κάνει πράξη τα όνειρα χιλιάδων γυναικών που θέλουν να αποκτήσουν παιδί αλλά διασφαλίζει τα ανθρώπινα δικαιώματα καταργώντας διακρίσεις απέναντι σε οροθετικούς και intersex συμπολίτες μας. Το προηγούμενο θεσμικό πλαίσιο κρίθηκε παρωχημένο υπό το φως των δεδομένων της ιατρικής επιστήμης και καθίστατο αναγκαία η μεταρρύθμισή του για να υπάρξει ένα σύγχρονο και λειτουργικό νομοθέτημα που εκσυγχρονίζει την καθημερινότητα και παράλληλα αποτελεί τρόπο αντιμετώπισης του δημογραφικού προβλήματος της χώρας μας.

Κυρία Ράπτη, με αφορμή την πρόσφατη υπόθεση της εκπόρνευσης και του βιασμού κατ’ εξακολούθηση του 12χρονου κοριτσιού από τον Κολωνό, δεν μπορώ να μην ζητήσω το σχόλιό σας με την ιδιότητα σας ως επικεφαλής του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Προστασία των Παιδιών από την Σεξουαλική Κακοποίηση και Εκμετάλλευση.

Δυστυχώς, υπάρχουν ανάλογες υποθέσεις, οι οποίες δεν βλέπουν το φως της δημοσιότητας. Το όνομα του προγράμματος του Συμβουλίου της Ευρώπης «Ένα στα Πέντε» αποτυπώνει μια θλιβερή ευρωπαϊκή στατιστική, δηλαδή πως ένα στα πέντε παιδιά είναι θύμα κάποιας μορφής σεξουαλικής κακοποίησης. Στην Ελλάδα το ποσοστό αυτό ανέρχεται στο 16%. Το πρόβλημα της σιωπής των θυμάτων είναι η μεγαλύτερη πρόκληση που έχουμε να διαχειριστούμε σε αυτό τον αγώνα ενάντια στη παιδική σεξουαλική κακοποίηση. Μόνο δύο στα εκατό θύματα καταγγέλλουν τη βίαιη συμπεριφορά που έχουν υποστεί.

Λύσεις έρχεται να δώσει το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Προστασία των Παιδιών από τη Σεξουαλική Κακοποίηση και Εκμετάλλευση. Πρόκειται για μια εθνική προσπάθεια αντιμετώπισης του φαινομένου που γίνεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα με τόσο συντονισμένο και ολοκληρωμένο τρόπο. Στο σημείο αυτό θέλω να ευχαριστήσω θερμά τον Πρωθυπουργό για την πρωτοβουλία του και την αποφασιστικότητα του να προστατέψει τα παιδιά στην πράξη.

Το Εθνικό Σχέδιο Δράσης αναπροσαρμόζει τις θεσμικές λειτουργίες, ώστε να παρέχουν φιλικές υπηρεσίες προς τα παιδιά θύματα, να μειωθούν τα κρούσματα και να αυξηθεί το ποσοστό αναφοράς περιπτώσεων κακοποίησης στις αρχές. Εγκαινιάζει 11 νέες πολιτικές και ετοιμάζει στην κατεύθυνση της προστασίας των παιδιών δεκάδες άλλες.

Πολύ σύντομα θα αναρτηθεί σε δημόσια διαβούλευση ολοκληρωμένη πρόταση ενός πλήρους και συνεκτικού Εθνικού Σχεδίου Δράσης και θα κληθούν όλοι οι ενδιαφερόμενοι φορείς, οργανώσεις, επαγγελματίες και πολίτες να καταθέσουν τις προτάσεις και παρατηρήσεις τους οι οποίες θα το εμπλουτίσουν πριν την οριστικοποίησή του.