Σας έχουμε καλά νέα...ΕΙΝΑΙ Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΜΕΡΑ ΤΟΥ ΓΕΝΑΡΗ. Σοκ έτσι; Πιστεύαμε οτι δε θα τελειώσει ποτέ, νιώθαμε οτι ήδη έχουμε φτάσει στα μισά του χρόνου και οτι κα΄ποιος μας κάνει πλάκα. Όσο και αν προσπαθούμε να το εξηγήσουμε, το 31ημερο του Ιανουαρίου φαίνεται πάντα να τραβάει περισσότερο από τους άλλους μήνες. Αλλά γιατί συμβαίνει αυτό; Και πώς γίνεται να είναι τόσο κοινό το συναίσθημα ότι ο Ιανουάριος δεν τελειώνει ποτέ;
Όλοι ξέρουμε ότι ο Ιανουάριος έχει 31 μέρες, ακριβώς όπως και άλλοι μήνες του χρόνου, οπότε το θέμα δεν είναι ότι είναι μακρύτερος. Αν είναι να κάνουμε πλάκα για την διάρκεια κάποιου μήνα, τότε αυτός θα έπρεπε να είναι ο Φεβρουάριος, αφού μπορεί να έχει μόνο 28 ή 29 μέρες. Όμως, το αίσθημα ότι ο Ιανουάριος μοιάζει να διαρκεί περισσότερο από όλους τους άλλους μήνες έχει να κάνει με το πώς αντιλαμβανόμαστε τον χρόνο. Και αυτή η αντίληψη, σύμφωνα με τους ειδικούς, είναι λίγο πιο περίπλοκη από όσο νομίζουμε.
Ο καθηγητής William Skylark, ερευνητής στο Πανεπιστήμιο του Cambridge, εξηγεί πως ο "νοητικός χρόνος" είναι μία αρκετά ασταθής μέτρηση της πραγματικής διάρκειας. Αυτό σημαίνει ότι όλοι μας βιώνουμε τον χρόνο διαφορετικά και υπάρχουν διάφοροι παράγοντες που τον επηρεάζουν.
Ο χρόνος φαίνεται να κυλάει πιο γρήγορα ή πιο αργά ανάλογα με το τι κάνουμε
Για παράδειγμα, οι διεγερτικές ουσίες όπως η καφεΐνη, που ξυπνούν το σώμα μας, κάνουν το χρόνο να περνάει πιο γρήγορα. Από την άλλη, το άγχος ή η αδρεναλίνη, όπως όταν βλέπουμε μια τρομακτική ταινία, φαίνεται να επιβραδύνουν την αντίληψη του χρόνου. Σε αυτά τα πλαίσια, ο φόβος ή η ένταση «τραβούν» τον χρόνο, κάνοντάς τον να φαίνεται μεγαλύτερος. Αυτό οφείλεται στο ότι το σώμα μας λειτουργεί με έναν εσωτερικό ρυθμό, το λεγόμενο «εσωτερικό ρολόι», που σχετίζεται με τη συναισθηματική μας κατάσταση.
Αυτό το «ρολόι» πιστεύεται ότι βρίσκεται σε μια περιοχή του εγκεφάλου που λέγεται ραβδωτό σώμα, αν και υπάρχουν ενδείξεις ότι και άλλες περιοχές του εγκεφάλου, όπως ο ιππόκαμπος, μπορεί να παίζουν έναν ρόλο στην αντίληψη του χρόνου.
Ο Ιανουάριος είναι διαφορετικός από τον Δεκέμβριο
Ο Ιανουάριος έρχεται μετά τον Δεκέμβριο, ο οποίος είναι γεμάτος γιορτές και εκδηλώσεις. Αν και και οι δύο μήνες έχουν 31 μέρες, η διάθεση του Δεκέμβρη είναι εντελώς διαφορετική. Οι γιορτές, οι προετοιμασίες, η οικογενειακή ατμόσφαιρα και οι έξοδοι μας γεμίζουν με προσδοκίες και δραστηριότητες. Αντίθετα, ο Ιανουάριος είναι γεμάτος με τα ίδια καθημερινά πράγματα: δουλειά, υποχρεώσεις και αναμονή για την επόμενη ευκαιρία για χαλάρωση ή διασκέδαση. Δεν υπάρχει κάτι να ανυπομονούμε – δεν έχουμε αργίες, ούτε γιορτές. Αυτό είναι που κάνει τον Ιανουάριο να φαίνεται πιο αργός. Η βαρεμάρα και η έλλειψη ενθουσιασμού για κάτι νέο επιβραδύνουν την αντίληψη του χρόνου.
Το ρόλο της ντοπαμίνης στον χρόνο
Η θεωρία του «ντοπαμινεργικού ρολογιού» εξηγεί επίσης γιατί ο χρόνος φαίνεται να περνά γρηγορότερα όταν είμαστε χαρούμενοι και γεμάτοι ενέργεια. Η ντοπαμίνη, που συνδέεται με το κίνητρο και την ανταμοιβή, φαίνεται να κάνει τον «εσωτερικό ρυθμό» μας πιο γρήγορο. Όταν νιώθουμε κίνητρο ή απόλαυση, ο χρόνος «πετάει». Αντίθετα, όταν βαριόμαστε ή δεν έχουμε κάτι να περιμένουμε, ο χρόνος φαίνεται να τραβάει.
Η μνήμη και ο χρόνος
Ένα ενδιαφέρον πείραμα το 2010 δείχνει πόσο μπορεί να επηρεάσει η μνήμη μας την αντίληψη του χρόνου. Σε αυτό το πείραμα, ζητήθηκε από φοιτητές να υπογραμμίσουν λέξεις με διπλά γράμματα σε ένα κείμενο. Οι μισοί το έκαναν για 5 λεπτά, ενώ οι άλλοι για 20. Στη συνέχεια, και στις δύο ομάδες, οι ερευνητές τους είπαν ότι είχαν περάσει 10 λεπτά. Οι φοιτητές που είχαν περάσει 5 λεπτά στη δραστηριότητα ένιωσαν ότι ο χρόνος πέρασε γρήγορα και τους άρεσε περισσότερο, ενώ αυτοί που είχαν περάσει 20 λεπτά τη βρήκαν βαρετή και είπαν ότι ο χρόνος τραβούσε.
Αυτό δείχνει πόσο αναξιόπιστη μπορεί να είναι η αντίληψη του χρόνου. Όσο πιο αργά μας φαίνεται να περνάει κάτι, τόσο λιγότερο το απολαμβάνουμε και τόσο πιο πολύ παραπονιόμαστε γι’ αυτό.
Η έλλειψη ηλιακού φωτός
Ακόμα ένα στοιχείο που ενισχύει την αίσθηση ότι ο Ιανουάριος διαρκεί περισσότερο είναι η έλλειψη ηλιακού φωτός. Οι μέρες είναι μικρές και σκοτεινές, κάτι που επηρεάζει την ψυχολογία μας. Ο καθηγητής David Whitmore από το UCL σημειώνει ότι, αν και οι μέρες αρχίζουν σιγά-σιγά να μεγαλώνουν, εξακολουθούμε να τις αντιλαμβανόμαστε ως μικρότερες. Η αίσθηση ότι το φως της μέρας τελειώνει νωρίς ενισχύει την αίσθηση ότι ο χρόνος περνά πιο αργά.
Η αντίληψη του χρόνου όταν δεν ξέρεις πότε θα τελειώσει κάτι
Το 1992, ο καθηγητής Dan Zakay πρότεινε μια ενδιαφέρουσα θεωρία: ότι ο χρόνος φαίνεται να διαρκεί περισσότερο όταν δεν ξέρουμε πότε κάτι θα τελειώσει. Αν για παράδειγμα, είμαστε κολλημένοι στην κίνηση και δεν ξέρουμε πότε θα φτάσουμε στον προορισμό μας, η αίσθηση ότι ο χρόνος περνά αργά εντείνεται. Στον Ιανουάριο, πολλά από αυτά τα χαρακτηριστικά συνδυάζονται: η δουλειά, η πλήξη, η έλλειψη εξαιρετικών στιγμών. Όλα αυτά μας κάνουν να συνειδητοποιούμε τον χρόνο περισσότερο, κάνοντάς τον να φαίνεται ατελείωτος.
Ο Ιανουάριος φαίνεται να διαρκεί περισσότερο, όχι επειδή έχει περισσότερες μέρες, αλλά επειδή η αντίληψή μας για τον χρόνο επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες: βαρεμάρα, έλλειψη φωτός, απουσία ενθουσιασμού, αλλά και τις αντιφάσεις που δημιουργεί η μνήμη μας. Οπότε την επόμενη φορά που κάποιος θα γκρινιάξει για το πόσο αργά περνάει ο Ιανουάριος, μην του πείτε ότι έχει 31 μέρες. Απλώς ρωτήστε τον: «Πώς πέρασε η μέρα σου;»