1968, 3 DVD, Περιοχής 1, Criterion Collection
Τρεις μέρες του Ιουνίου του 1967. Ενα φεστιβάλ μουσικής, με διοργανωτές τον Τζον Φίλιπς και τον Λου Αντλερ, ξεκίνησε και τελείωσε, χωρίς επανάληψη, σε μια έκρηξη δημιουργικότητας, παρακμής, υπερβολής και τελμάτωσης, το οποίο οδήγησε το ροκ σε μια νέα εποχή και προσέφερε τις εικόνες που θα αποτελούσαν την ταυτότητα της μουσικής για τις επόμενες δεκαετίες. Το Monterey International Pop Festival γέννησε το θρύλο του Τζίμι Χέντριξ, της Τζάνις Τζόπλιν, του Οτις Ρέντινγκ, κάνοντάς τους πρωταγωνιστές σ' έναν πανεθνικό ύμνο, δίπλα στους Simon & Garfunkel, τους Mamas And The Papas, τους Jefferson Airplane, τους Animals, τους Who και τον μνημειώδη Ραβί Σανκάρ. Ο Πιτ Τάουνσεντ που καταστρέφει την κιθάρα του στο τέλος του «Μy Generation», ο Χέντριξ που καίει τη δική του παίζοντας το «Wild Τhing»: πάνω και πριν απ όλους, ο Ντ. Α. Πενεμπέικερ, που καταγράφει τα πάντα σ' ένα μοναδικό συνδυασμό direct cinema -σύγχρονος ήχος και κάμερα στο χέρι- και ψυχεδέλειας. Αποτέλεσμα; Η μουσική ιστορία αποκτά το ακριβέστερό της ντοκουμέντο και η έννοια «ταινία συναυλίας» αποκτά την επιτομή της.
Με τα τραγούδια ν αποτελούν την καρδιά και τον οδηγό του φιλμ, τις πιο θρυλικές μπάντες και τους μεγαλύτερους καλλιτέχνες του 60 να διαδέχονται ο ένας τον άλλον και να γράφουν ιστορία πάνω στις κάμερες που κρατιούνται ευέλικτα στο χέρι, ο Πενεμπέικερ παρεμβάλει τα κοντινά πλάνα στα πρόσωπα των καλλιτεχνών που μεταδίδουν την ένταση της συναυλίας, ξαφνικές ματιές στο κοινό, ανθρώπους που μαγεύονται, ταξιδεύουν, χορεύουν, φιλιούνται, παρασύρονται σε ό,τι κάνει οποιοσδήποτε αφιερώνεται τρεις μέρες - ή τρεις ώρες - στη μουσική. Με τις μπάντες να καταφτάνουν, το συνεργείο να στήνει τη σκηνή και τα μηχανήματα, τον κόσμο να γεμίζει το στάδιο, το φως ν αλλάζει από μέρα σε νύχτα... Αν εξαιρέσει κανείς το μουσικό και κοινωνικό ύφος της εποχής, είτε δει το «Μonterey Ρop», είτε το «Rattle And Ηum», είτε τα κινηματογραφημένα live της Μαντόνα, οι βασικές αρχές είναι οι ίδιες, επειδή, απλούστατα, ο Πενεμπέικερ έθεσε τους κανόνες του μουσικού ντοκιμαντέρ και της κινηματογράφησης συναυλιών που οι υπόλοιποι με προθυμία ασπάστηκαν.
Και αν η μουσική βρίσκεται στον έναν πόλο του ενδιαφέροντος του Πενεμπέικερ, στον άλλο βρίσκεται η πολιτική - συνδετικός τους κρίκος το στοιχείο της «παράστασης», της εμφάνισης μπροστά σε κοινό. Αυτή την αίσθηση, της επικοινωνίας μεταξύ του ενός, θεοποιούμενου ανθρώπου πάνω στη σκηνή και του πλήθους που τον κοιτάζει με το κεφάλι στραμμένο ψηλά, προσπάθησε να αποδώσει, με ακρίβεια και ένταση, σε όλες του τις ταινίες ο Πενεμπέικερ. Μόνο που στην περίπτωση του «Μonterey Ρop», ακόμα και το κοινό παίρνει θέση -τώρα, όχι τότε- θρύλου, ινδάλματος, απλώς επειδή συμμετείχε σε μια ιστορική συγκυρία, σε μια χρονική στιγμή που καθόρισε το μέλλον. Κι αν οι εικόνες του φιλμ μοιάζουν σήμερα κουρασμένες, υπερβολικά γνώριμες και τετριμμένες, επειδή ο καθένας τις έχει δει τόσες φορές, αυτές ή τις απομιμήσεις τους, η απάντηση δε βρίσκεται μόνο στο ότι αυτές είναι, πράγματι, οι αυθεντικές, αρχετυπικές εικόνες μιας πολυφορεμένης ποπ κουλτούρας. Βρίσκεται στο ότι η αμεσότητα και η ένταση στα πλάνα τοποθετούν τον πρόθυμο θεατή στην τότε πραγματικότητα και, όχι με το μυαλό, αλλά με το ένστικτο, αισθάνεται τη γέννηση μιας σπουδαίας ιστορίας. Το γεγονός ότι το φεστιβάλ του Μόντερεϊ -όπως και του κατά δύο χρόνια μεταγενέστερου Γούντστοκ- αποτελεί πια μέρος της συλλογικής ζωής μας, δεν οφείλεται μόνο στη θρυλική διοργάνωση, αλλά και (ή κυρίως) στην ταινία του Πενεμπέικερ. Κι αν η ατμόσφαιρά του σήμερα δείχνει, για τους κυνικούς, παρωχημένη, ακόμη κι εκείνοι μπορούν να διακρίνουν τις στιγμές που μεταφέρουν αυτή τη μοναδική αίσθηση του 60, μιας μουσικής και υπαρξιακής επανάστασης, αλλά και μιας χαμένης, «βρόμικης» αθωότητας.
dvd extras Σε νέο ψηφιακό transfer με την επίβλεψη του Πενεμπέικερ, η έκδοση ποταμός της Criterion ανταποκρίνεται στο όνειρο του πιο απαιτητικού συλλέκτη: δύο ώρες συναυλίας που δεν περιλαμβάνονταν στο αρχικό μοντάζ της ταινίας, συνεντεύξεις και audio commentary με τον Πενεμπέικερ, ραδιοφωνικό σποτ, τρέιλερ, σχολιασμός της αυτόνομης ταινίας «Jimi Plays Μonterey», σχολιασμός του μουσικοκριτικού Πίτερ Γκουράλνικ επάνω σε κάθε τραγούδι, κάθε νότα του Οτις Ρέντινγκ και συνέντευξη του Πιτ Τάουνσεντ σχετικά με την εμπειρία του Μοντερέι και με τις αναμνήσεις του από τον Τζίμι Χέντριξ.
ΛΗΔΑ ΓΑΛΑΝΟΥ
