Βλέποντας κανείς την απόπειρα του Αντρέι Βάιντα να ασχοληθεί με τον ιδιωτικό βίο και τη δημόσια δράση του πιο πολυσυζητημένου ηγέτη στα χρονικά της πολωνικής διαδρομής προς τη δημοκρατία, διαπιστώνει ότι με το «Βαλέσα» ο βετεράνος σκηνοθέτης συμπληρώνει μια άτυπη φιλμική τριλογία που ξεκίνησε με το «Ο Άνθρωπος από Μάρμαρο» (1977) και συνεχίστηκε τέσσερα χρόνια αργότερα με το «Ο Άνθρωπος από Σίδερο».
Oι δυο αυτές ταινίες χρησιμοποιούσαν την καθαρή μυθοπλασία προκειμένου να ακολουθήσουν την εξέλιξη των συνδικαλιστικών αγώνων και τις πολλαπλές υποκρισίες του κομμουνιστικού καθεστώτος σε μια Πολωνία που όδευε με αργά αλλά στιβαρά βήματα προς μια κατακλυσμιαίας σημασίας αλλαγή.
Με το τωρινό φιλμ του ο Βάιντα καλωσορίζει την καταγεγραμμένη αλήθεια, ανατρέχει απευθείας στην κορυφή της ιεραρχίας για το επαναστατικό τότε κίνημα της Αλληλεγγύης και παρακολουθεί την άνοδο του πιο δημοφιλούς και ιστορικά δικαιωμένου επικεφαλής του.
Όπως και στις προηγούμενες ταινίες, η αφήγηση ξεδιπλώνεται κι εδώ μέσα από το εύρημα μιας δημοσιογραφικής έρευνας, την οποία διεξάγει αυτή τη φορά ένα υπαρκτό πρόσωπο: Οπωσδήποτε μια από τις πιο θρυλικές φιγούρες της παγκόσμιας δημοσιογραφίας, η Οριάνα Φαλάτσι καταφθάνει εξαρχής στο διαμέρισμα του ήρωα για να προσπαθήσει να τον αναλύσει και να τον κατανοήσει μέσα από τις δηκτικές και επίμονες ερωτήσεις της.
Μέσα από αυτό το πολυχρησιμοποιημένο, αλλά πάντα βολικό σεναριακό εύρημα, η ταινία ξεδιπλώνει τα δέκα καθοριστικά χρόνια που οδήγησαν τον Λεχ Βαλέσα από ανώνυμο εργαζόμενο των ναυπηγείων του Γκντανσκ σε πεισματάρη αγωνιστή των πιο αποφασιστικών εργατικών διεκδικήσεων και αργότερα σε πρώτο δημοκράτη Πρόεδρο της χώρας του.
Ο Βάιντα έχει την εξυπνάδα να μη μετατρέψει το φιλμ του σε ένα ξεκάθαρα υμνητικό πορτρέτο αλλά να επιχειρήσει μια πιο ψύχραιμη αποτίμηση των συμβάντων που έχτισαν το μύθο του οραματιστή άντρα, χωρίς να παραλείπονται κάποιες συζητήσιμες πτυχές τους, όπως το γεγονός ότι ο Βαλέσα αναγκάστηκε να χρησιμεύσει κάποια στιγμή ως καταδότης απεργών συναδέλφων του για λογαριασμό των Υπηρεσιών Ασφαλείας.
Με μια αξιόλογη πρωταγωνιστική ερμηνεία από τον Ρόμπερτ Βιεκίεβιτς, η ταινία ωφελείται από τη νευρώδη και κινητική σκηνοθεσία του παλαίμαχου Βάιντα, έστω και αν, σε όλη τη διάρκειά της, δεν ξεφεύγει από τα πλαίσια του συμβατικού και του αναμενόμενου.
Περιορίζοντας, παρ' όλα αυτά, το ενδιαφέρον της στην καταλυτική δεκαετία που γαλούχησε ιδεολογικά και συνειδησιακά τον ήρωά της και όχι στα μετέπειτα χρόνια της προεδρίας του, η ταινία ρίχνει μόνο κλεφτές ματιές σε μια συναρπαστική πολιτική ιστορία, αφήνοντας, δυστυχώς, μερικά από τα πιο σημαντικά κεφάλαιά της εκτός πλάνου.
