Παγανισμός ονομάζεται η λατρεία του ήλιου και της σελήνης, ο τελετουργικός εορτασμός των δυνάμεων της φύσης, τα ζώα-τοτέμ, οι συμβολισμοί του ζωδιακού κύκλου, που αποτελούν στοιχεία της θρησκείας των αρχαίων πολιτισμών. Για αιώνες, επικρατούσε η άποψη ότι η χριστιανική θρησκεία, με τον αποκαλυπτικό χαρακτήρα που διακηρύττει, αποτελεί υπέρβαση του παγανισμού αποσκοπώντας στην καθιέρωση ενός εντελώς νέου συστήματος αξιών.

Στη βάση όλης της διαδικασίας μέσω της οποίας δημιουργήθηκαν οι θεότητες και οι δαίμονες και καθιερώθηκαν οι τελετουργίες εξευμενισμού ή εξορκισμού, βρίσκεται κατά τον συγγραφέα ο Φόβος- ο φόβος που ερεθίζει τη φαντασία και τη θέτει σε κίνηση. Αυτός αποτέλεσε πνευματικό ερέθισμα όταν δημιουργήθηκε η συνείδηση του εγώ ή και μετέπειτα. Από αυτή τη δημιουργική δύναμη του φόβου και της συνείδησης του εγώ ξετυλίχτηκε στη διάρκεια των αιώνων ολόκληρο το πανόραμα θεών και τελετών και δοξασιών που αποτελούν την θρησκεία.
Από την εποχή του λίθου, τις απαρχές δηλαδή της αυτοσυνειδησίας αρχίζουμε να παρατηρούμε αυτήν την σταδιακή εξέλιξη από την άκρατη, άλογη δεισιδαιμονία, στην υποτυπώδη παρατήρηση και από εκεί στην πίστη στη μαγεία. Και από τη μαγεία στον ανιμισμό και την προσωποποίηση των δυνάμεων αυτών με τελετές όπως η Θυσία και η Ευχαριστία, που με τη σειρά τους αποτέλεσαν τον θεμέλιο λίθο της ηθικής.
Η διαδικασία εξέλιξης των θρησκευτικών τελετουργιών ήταν κατά βάση η ίδια σε ολόκληρο τον κόσμο είτε πρόκειται για τις πολυάριθμες δοξασίες του Παγανισμού είτε για τη θεωρούμενη μοναδική περίπτωση του Χριστιανισμού. Είναι σαφές ότι η εξέλιξη της θρησκείας μέσα στους αιώνες είναι στην πραγματικότητα μία και μόνη διαδικασία- ότι δεν υπήρξε στην ουσία δεν υπήρξε παρά μία Παγκόσμια Θρησκεία, απλώς με διάφορες φάσεις και παρακλάδα. (αποσπάσματα από την εισαγωγή του βιβλίου).


Εκδόσεις Περίπλους
Τίτλος: Παγανισμός και Χριστιανική Θρησκεία
Συγγραφέας: Εντουαρντ Καρπεντερ
Σελίδες: 210
ISBN: 960-8202-58-2