Η Κάιλι Μινόγκ, η Κριστίνα Απλιγκέιτ, η Σίνθια Νίξον, η Ολίβια Νιούτον Τζον είναι μόνο μερικές από τις επιφανείς κυρίες του Χόλυγουντ που αντιμετώπισαν και τελικά νίκησαν τον καρκίνο του μαστού.

Καθώς διανύουμε τον μήνα ενάντια στον καρκίνο του μαστού, οφείλουμε να αναφέρουμε ότι σήμερα, ο συγκεκριμένος καρκίνος είναι η δεύτερη αιτία θανάτου στις γυναίκες, μετά τον καρκίνο του πνεύμονα και ο πιο συχνός καρκίνος στις γυναίκες, μετά τον καρκίνο του δέρματος.

Υπάρχουν όμως και ευχάριστες εξελίξεις. Τέσσερις έρευνες -δια χειρός μάλιστα, ελλήνων επιστημόνων του εξωτερικού- που διεξάγονται εδώ και καιρό, ενισχύουν το οπλοστάσιο της πρόληψης της ασθένειας και δημιουργούν σοβαρές ελπίδες για το μέλλον.

Ασπίδα από πρωτεΐνη

Η αποκρυπτογράφηση της δράσης των καρκινικών κυττάρων μέσω μιας πρωτεΐνης, που θα χρησιμοποιηθεί από τους επιστήμονες σαν "δούρειος ίππος", δημιουργεί πλέον βάσιμες ελπίδες για θεραπεία του καρκίνου του μαστού και άλλων μορφών της νόσου. Η έρευνα ανήκει στον Αντώνη Κορόμηλα, δόκτορα Μοριακής Βιολογίας και τα αποτελέσματα της ανακοινώθηκαν στο 33ο ευρωπαϊκό και 11ο διεθνές συνέδριο Μοριακής Βιολογίας και Βιοχημείας, που έγινε πρόσφατα στην Αθήνα, με τη συμμετοχή 3.500 βιολόγων από όλο τον κόσμο.

Η πρωτοποριακή έρευνα επικεντρώνεται στη λειτουργία μιας συγκεκριμένης πρωτεΐνης, της λεγόμενης stat1. Η συγκεκριμένη πρωτεΐνη είναι κοινή σε όλα τα είδη θηλαστικών και σε όλα τα κύτταρα του σώματός μας. Βασική λειτουργία της είναι να προστατεύει τον ανθρώπινο οργανισμό από μολύνσεις, ιούς και μικρόβια. Όταν δηλαδή μολύνεται ο ανθρώπινος οργανισμός, τα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος παράγουν μια κατηγορία πρωτεϊνών, τις ιντερφερόνες, οι οποίες στοχεύουν στα παθογόνα κύτταρα, φτάνοντας σε αυτά, μέσω της κυκλοφορίας του αίματος. Εκεί δημιουργούν ένα αντι-παθογόνο περιβάλλον. Ιδιαίτερα η πρωτεΐνη stat1 διαδραματίζει τον κρίσιμο ρόλο στη δημιουργία αυτού του περιβάλλοντος, καθώς ο καρκίνος ευνοείται όταν βρει αδύναμο το ανοσοποιητικό μας σύστημα. Αντίθετα, όσο ισχυρότερο είναι αυτό, τόσο καθυστερεί η ανάπτυξη του καρκίνου.

Οι έρευνες του δρ. Κορόμηλα σε ποντίκια, αποκάλυψαν πως τα καρκινικά κύτταρα μόλις προσβάλλουν τα υγιή "επαναπρογραμματίζουν" την πρωτεΐνη, ώστε να τα βοηθάει να αναπτυχθούν. Ο Έλληνας επιστήμονας και η ομάδα του προσπαθούν να παρέμβουν στο τμήμα της stat1 που αλληλεπιδρά με τον καρκίνο και να το χρησιμοποιήσουν για να τον καταστρέψουν. Οι μέχρι στιγμής μελέτες δημιουργούν βάσιμες ελπίδες ότι σύντομα κάποιοι τύποι καρκίνου θα μπορούν να αντιμετωπιστούν με αυτόν τον τρόπο. Πρώτος στόχος τους είναι η παραγωγή πεπτιδίων ή φαρμάκων που θα αποκαθιστούν τη φυσιολογική λειτουργία της πρωτεΐνης μέσα στα καρκινικά κύτταρα.

Η γονιδιακή θεραπεία

Πρόκειται για μια πρωτότυπη γονιδιακή θεραπεία, υπό τον τίτλο «Σεβίνα-VΙΙ», που ανακάλυψε ο έλληνας ερευνητής ογκολογίας, δρ. Ιωάννης Γιαννιός. Ο συγκεκριμένος μηχανισμός αρχικά εξουδετερώνει τα χημειοανθεκτικά γονίδια στο εσωτερικό των καρκινικών κυττάρων, με σκοπό να εξολοθρεύσει τα ίδια τα παθογόνα κύτταρα. Η έρευνα αυτή διακρίθηκε με το πρώτο βραβείο στο "Παγκόσμιο Συνέδριο Μοντέρνας Φαρμακευτικής Ανακάλυψης και Ανάπτυξης", που έγινε πρόσφατα στο Σαν Φρανσίσκο των ΗΠΑ.
Όταν ολοκληρωθούν όλες οι ερευνητικές φάσεις, η γονιδιακή θεραπεία θα μπορεί να θεραπεύσει και τις γυναίκες που θα έχουν νοσήσει ακόμα και από μεταστατικό καρκίνο του μαστού. Η διάρκεια των ερευνών αναμένεται να διαρκέσει ακόμα 8 με 10 χρόνια και εφόσον είναι όλες επιτυχείς θα υπάρξει άδεια κυκλοφορίας του φαρμάκου.

Πρόγνωση της μετάστασης

Επανάσταση στην επιλογή της θεραπείας του πρώιμου καρκίνου του μαστού, φέρνει η αποκωδικοποίηση του γονιδιακού αποτυπώματος του όγκου. Η ανακάλυψη ανήκει στο συμπατριώτη μας δρ Χρήστο Σωτηρίου, PhD Director Functional Genomics & Translational Research Unit, Jules Bordet Institute, Brussels, Belgium, και παρουσιάστηκε στο 3ο Πανελλήνιο Forum Ογκολογίας στα Χανιά. Τα αποτελέσματα της ανακάλυψης του δρ. Σωτηρίου, θα χρησιμοποιηθούν για να ξεχωρίσουν ποιες από τις γυναίκες με καρκίνο μαστού θα αναπτύξουν μεταστατική νόσο. Η εξέταση αυτή θ' απαλλάξει εκατομμύρια γυναίκες από την προληπτική χημειοθεραπεία. Δηλαδή, οι γυναίκες με καρκίνο μαστού θα ξέρουν αν πρέπει να υποβληθούν σε χημειοθεραπεία μετά τη χειρουργική επέμβαση.
Η προληπτική και προγνωστική αξία του προφίλ της γονιδιακής έκφρασης στην κλινική πράξη δοκιμάζεται ήδη σε γυναίκες με καρκίνο του μαστού, σε δύο μεγάλες κλινικές μελέτες. Αυτές οι μελέτες θα επιτρέπουν να γνωρίζουμε με ποσοστά τον κίνδυνο που διατρέχει κάθε ασθενής, ώστε να υποβάλλεται σε μία εξατομικευμένη θεραπεία. Θα κρίνεται δηλαδή το ποιες γυναίκες θα χρειαστούν χημειοθεραπεία μετά την ογκεκτομή και ποιες θα πάρουν μόνο χάπια ορμονοθεραπείας.

Εμβόλιο για 100% πρόληψη

Το πιο αισιόδοξο νέο μας έρχεται από μια Ελληνίδα της Αυστραλίας. Επτά χρόνια κλινικής μελέτης της σε γυναίκες με καρκίνο του μαστού στην Αυστραλία ήταν αρκετά. Το εμβόλιο που δημιούργησε η καθηγήτρια στα Πανεπιστήμια Melbourne, Monash και Victoria της Μελβούρνης και επικεφαλής της Μονάδας Ανοσίας και Εμβολίων στο Austin Research Institute, Βάσω Αποστολοπούλου, αναμένεται να κυκλοφορήσει στην αγορά, από μεγάλη αμερικανική φαρμακοβιομηχανία. Σύμφωνα με δημοσίευση του έγκριτου επιστημονικού περιοδικού «Βreast Cancer Research», όλες οι κλινικές δοκιμές έδειξαν πως όσον αφορά την πρόληψη του καρκίνου του μαστού, η επιτυχία φτάνει στο 100%. Όσον αφορά τη θεραπεία, τα ποσοστά είναι χαμηλότερα, αλλά και αυτά παραμένουν εντυπωσιακά υψηλά.

Ωστόσο, μέχρι την ολοκλήρωση των ερευνών αυτών και την ευρεία διάδοση της εφαρμοσμένης του μορφής, κάθε γυναίκα δεν πρέπει να ξεχνά πώς το κλειδί για την καλύτερη πρόγνωση και θεραπεία σε περίπτωση καρκίνου του μαστού είναι η έγκαιρη διάγνωση:

• Κάθε γυναίκα άνω των 30 ετών πρέπει να κάνει αυτοεξέταση μαστού μια φορά το μήνα, γύρω στη δέκατη μέρα μετά την έναρξη της περιόδου.

• Κάθε γυναίκα 40 ετών και άνω -ή και νεότερη αν έχει οικογενειακό ιστορικό- πρέπει να επισκέπτεται το γιατρό της και να κάνει μαστογραφία υποχρεωτικά μια φορά το χρόνο.

• Εφόσον υπάρχει οικογενειακό ιστορικό, η εξέταση του στήθους πρέπει να ξεκινά πολύ νωρίτερα, ακόμη και στην ηλικία των 30.

• Η μαστογραφία δεν πονά και η ακτινοβολία των σύγχρονων μηχανημάτων δεν είναι επικίνδυνη.

• Αν εντοπίσεις την παραμικρή διαφορά στις θηλές, στο μέγεθος, στο σχήμα ή στην αίσθηση των μαστών σου (του ενός ή και των δύο) επισκέψου αμέσως τον γιατρό σου.