ΑΠΟ ΤΗ ΡΙΤΑ ΒΕΛΩΝΗ

Νέοι ορίζοντες ανοίγουν στη χειρουργική θεραπεία της στεφανιαίας νόσου με την πρώτη ρομποτική επέμβαση by-pass. Ο κ. Στρατής Παττακός μάς μιλά για τη νέα μέθοδο αλλά και για το μέλλον της καρδιοχειρουργικής. Συνέντευξη με τον Στρατή Παττακό τον καρδιοχειρουργό που πραγματοποίησε την πρώτη ρομποτική επέμβαση καρδιάς στην Ελλάδα.

Η πρώτη επέμβαση ανοιχτής καρδιάς

(by-pass) με το σύστημα ρομποτικής χειρουργικής «Da Vinci» έγινε στο Διαγνωστικό και Θεραπευτικό Κέντρο Αθηνών «Υγεία» από το διευθυντή της Β Καρδιοχειρουργικής Κλινικής κ. Στρατή Παττακό, την ομάδα του και την Πανεπιστημιακή Κλινική του Insbrug. «Η μέθοδος αυτή για εμάς τους ειδικούς που έχουμε μάθει να εμπιστευόμαστε τα χέρια μας και να τα βλέπουμε μαζί με την καρδιά κατά τη διάρκεια των επεμβάσεων είναι σαν να κάνουμε μια πτήση στο φεγγάρι», εξομολογείται ο διακεκριμένος καρδιοχειρουργός, ο οποίος μας μιλά για τα νέα δεδομένα στην καρδιοχειρουργική.

Ποια τα πλεονεκτήματα της ρομποτικής χειρουργικής σε σχέση με τις μέχρι τώρα κλασικές χειρουργικές επεμβάσεις;

Το μεγαλύτερο προτέρημα της μεθόδου αυτής είναι ότι δεν χρειάζεται διάνοιξη του στέρνου, γεγονός που σημαίνει απουσία μετεγχειρητικού πόνου, ελάχιστη απώλεια αίματος και σημαντική μείωση του χρόνου νοσηλείας του ασθενούς. Συγκεκριμένα, ο 74χρονος Βασίλης Δρούζας, ο ασθενής που υποβλήθηκε στην εγχείρηση αορτοστεφανιαίας παράκαμψης χωρίς την άμεση επαφή ανθρώπινων χεριών και την τραυματική διάνοιξη του στέρνου, την ίδια μέρα της επέμβασης είχε τη δυνατότητα να μεταφερθεί σε θάλαμο (κι όχι στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας) και να επιστρέψει στο σπίτι του εντός τεσσάρων ημερών! Τώρα, σχεδόν ένα μήνα μετά την επέμβαση, δηλώνει υπερήφανος που πρώτος στη χώρα μας υποβλήθηκε σε αυτή τη μέθοδο, η οποία το μόνο σημάδι που του άφησε είναι τέσσερις μικρές ουλές, σαν γρατσουνιές στο στέρνο.

«Da Vinci», ένα ρομπότ από το... μέλλον

Ποιες επεμβάσεις καρδιάς μπορούν να πραγματοποιηθούν με το σύστημα ρομποτικής χειρουργικής;

Αυτή τη στιγμή παγκοσμίως υπάρχουν περισσότερα από 850 ρομποτικά χειρουργικά συστήματα «da Vinci», τα οποία χρησιμοποιούνται στην καρδιοχειρουργική για τριών ειδών επεμβάσεις, που περιλαμβάνουν το γνωστό by-pass και τις αποκαταστάσεις της μιτροειδούς βαλβίδας και της μεσοκολπικής επικοινωνίας. Ωστόσο, στην επόμενη διετία, με την απόκτηση πολύτιμης εμπειρίας, πιστεύουμε ότι θα μπορούμε πλέον να τολμήσουμε και πιο πολύπλοκες εγχειρήσεις, όπως είναι τα πολλαπλά by-pass.

Ποια η εμπειρία των ελλήνων ειδικών στις συγκεκριμένες επεμβάσεις καρδιάς;

Αν και στη χώρα μας η ρομποτική χειρουργική έχει ήδη εφαρμογές στον τομέα της χειρουργικής παχυσαρκίας, σε προστατεκτομές, στην αποκατάσταση κιρσοκήλης κ.ά., σε ό,τι αφορά την καρδιά, η πρώτη και μοναδική επέμβαση είναι αυτή που κάναμε τώρα στον κ. Δρούζα, κατά την οποία υπήρξε στενή συνεργασία με τους γιατρούς της Πανεπιστημιακής Κλινικής του Ίνσμπουργκ Αυστρίας. Η καρδιοχειρουργική λοιπόν με το ρομποτικό σύστημα, παρόλο που δεν είναι πειραματική, ακόμα δεν απευθύνεται στο ευρύ κοινό. Σκοπός μας, ωστόσο, είναι προς το παρόν να διενεργούμε λίγες επεμβάσεις, 2-3 το μήνα, σε επιλεγμένα περιστατικά, έως ότου αποκτήσουμε την απαραίτητη εμπειρία. Πιστεύω ότι σε ένα με δύο χρόνια θα μπορούμε να εφαρμόσουμε τη μέθοδο ευρέως.

Πόσες ρομποτικές επεμβάσεις καρδιάς έχουν γίνει σε παγκόσμιο επίπεδο και τι επιπλοκές, σύμφωνα με τις στατιστικές, έχουν παρουσιαστεί;

Σε παγκόσμιο επίπεδο έχουν πραγματοποιηθεί έως σήμερα περισσότερες από 12.500 ρομποτικές επεμβάσεις καρδιάς, ενώ μόνο για φέτος αναμένεται να ξεπεράσουν τις 7.000. Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία που έχουμε, οι επιπλοκές των επεμβάσεων αυτών καθώς και η θνησιμότητα είναι μηδαμινές.

Περιγράψτε μας τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί το ρομποτικό σύστημα στην επέμβαση αορτοστεφανιαίας παράκαμψης (by-pass).

Το σύστημα «da Vinci» αποτελείται από το «ρομπότ-εργάτη» με τους τέσσερις βραχίονες, έναν υπολογιστή και μια κονσόλα. Ο χειρουργός καθισμένος στην κονσόλα και από απόσταση χειρίζεται τους βραχίονες, στους οποίους είναι προσαρμοσμένα τα χειρουργικά εργαλεία. Τα «ρομποτικά χέρια» εισέρχονται στην περιοχή της καρδιάς μέσω μικρών τομών και εκτελούν με απόλυτη ακρίβεια τις εντολές που τους δίνει μέσω της κονσόλας ο χειρουργός. Το ρομποτικό σύστημα διαθέτει επίσης ένα σύστημα φακών τρισδιάστατης απεικόνισης, το οποίο μεγεθύνει το χειρουργικό πεδίο έως και δεκαπέντε φορές, διευρύνοντας ουσιαστικά τις δυνατότητες της ανθρώπινης όρασης και επιτρέποντας στο χειρουργό να κάνει λεπτομερείς, ακριβείς και σταθερές κινήσεις.

Πόσο κοστίζει στην Ελλάδα μια παρόμοια επέμβαση;

Το κόστος είναι 2.000-3.000 ευρώ παραπάνω από την κλασική εγχείρηση, όμως η δαπάνη καλύπτεται από τα ασφαλιστικά ταμεία.

Ας μιλήσουμε και για μια πάθηση της εποχής μας: το έμφραγμα. Σήμερα παρατηρείται και σε πολύ νέα άτομα, ακόμα και κάτω των 30 ετών, ενώ εμφανίζεται πολύ πιο συχνά στις γυναίκες απ ό,τι παλαιότερα ...

Δυστυχώς, αυτό οφείλεται στον τρόπο διαβίωσης καθώς και στο γεγονός ότι τώρα πλέον οι γυναίκες μπαίνουν στο στίβο της ζωής με τους προδιαθεσικούς παράγοντες του άντρα (κάπνισμα, επαγγελματικός ανταγωνισμός, άγχος, καθιστική ζωή κ.λπ.). Κι εδώ θα ήθελα να τονίσω ότι ως λαός, αν δεν λάβουμε δραστικά προληπτικά μέτρα, να κάνουμε δηλαδή εγκαίρως εκείνες τις αλλαγές στον τρόπο ζωής μας που θα μας βοηθήσουν να ανατρέψουμε τους παράγοντες κινδύνου, τότε καμία ρομποτική χειρουργική δεν θα είναι σε θέση στο μέλλον να μας σώσει.

Who is who

Ο κ. Στρατής Παττακός γεννήθηκε το 1951 στον Πολιχνίτο της Μυτιλήνης. Σπούδασε Ιατρική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και ειδικεύτηκε στη Γενική Χειρουργική στο Λαϊκό Νοσοκομείο, με διευθυντή τον καθηγητή κ. Γρηγ. Σκαλκέα. Το 1982 αναχώρησε στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου παρέμεινε επί εννέα έτη ειδικευόμενος στη Γενική Χειρουργική και Καρδιοχειρουργική. Διετέλεσε Chief Resident του Georgetown Univ. Hospital. Επέστρεψε στην Ελλάδα το 1991 με εμπειρία 2.500 εγχειρήσεων γεν. χειρουργικής και 1.000 εγχειρήσεις ανοιχτής καρδιάς για να εργαστεί στο θεραπευτήριο «Υγεία», όπου διευθύνει τη Β Καρδιοχειρουργική Κλινική. Μέχρι σήμερα έχει πραγματοποιήσει περί τις 11.000 εγχειρήσεις καρδιάς, που περιλαμβάνουν ένα ευρύ φάσμα καρδιοχειρουργικής.

Ας αλλάξουμε τρόπο ζωής

Αρκετοί παράγοντες κινδύνου για εκδήλωση, π.χ., στεφανιαίας νόσου, που είναι και το πιο συχνό καρδιαγγειακό πρόβλημα, μπορούν να ελαχιστοποιηθούν με τη διακοπή του καπνίσματος, τη σωματική άσκηση, την απώλεια βάρους, τη σωστή διατροφή. Επίσης, με το συστηματικό έλεγχο της υπέρτασης και της χοληστερίνης. Είναι γεγονός πως εκτός από την κληρονομικότητα και την ηλικία, το κάπνισμα, η χοληστερίνη, η παχυσαρκία, η υπέρταση, το άγχος και η καθιστική ζωή είναι οι «συνήθεις ύποπτοι» για την ανάπτυξη στεφανιαίας νόσου, «το φράξιμο» δηλαδή των στεφανιαίων αρτηριών της καρδιάς.

Πόσο σημαντική είναι η έγκαιρη διάγνωση της στεφανιαίας νόσου και γενικότερα των καρδιαγγειακών παθήσεων;

Πρώτον, η έγκαιρη αναγνώριση μας επιτρέπει να αναστρέψουμε τους προδιαθεσικούς παράγοντες της νόσου (κάπνισμα, χοληστερίνη, υπέρταση, διαβήτης, παχυσαρκία κ.λπ.) και δεύτερον, μπορούμε να επέμβουμε θεραπευτικά πολύ πριν φτάσουμε σε μη αναστρέψιμη βλάβη του μυοκαρδίου (έμφραγμα, ανεύρυσμα ή διάταση της καρδιάς).

Ποιες προβλέπετε ότι θα είναι στο άμεσο μέλλον οι εξελίξεις στην καρδιοχειρουργική;

Προβλέπονται η εξέλιξη της μηχανικής υποβοήθησης της αρ. κοιλίας με τελικό στόχο την τεχνητή καρδιά, η βελτίωση των θωρακοσκοπικών τεχνικών και τελικά η εξάπλωση της ρομποτικής χειρουργικής. Παράλληλα, η γονιδιακή κατανόηση των εκ γενετής παθήσεων θα βοηθήσει στην εξάλειψη αυτών με ειδικές εμβρυολογικές εξετάσεις.