Αν και μια φωτογραφία μιλάει όσο χίλιες λέξεις, η πεμπτουσία των αναμνήσεών μας αποθησαυρίζεται καλύτερα στο ημερολόγιό μας παρά στα φωτογραφικά ενσταντανέ. Καθώς γυρίζουμε τις σελίδες του προς τα πίσω και ξαναδιαβάζουμε ακόμη και τις πιο σύντομες σημειώσεις μας, αυτόματα ταξιδεύουμε πίσω στο χρόνο και ξαναζούμε τα παλιά. Ξαναβλέπουμε τα χρώματα και ξαναμυρίζουμε τα αρώματα που μας συγκίνησαν, ανατριχιάζουμε ξανά στα ερωτικά μας σκιρτήματα και νιώθουμε την ένταση και την αγωνία της κάθε κρίσιμης στιγμής που ζήσαμε.

Καταγράφοντας στο ημερολόγιο όλα όσα βιώνουμε μέρα τη μέρα δεν συμβιβαζόμαστε με την ιδέα να αιχμαλωτίσουμε τις στιγμές σε μια φωτογραφία. Τις αιχμαλωτίζουμε όπως ακριβώς τις ζήσαμε. Ή πιο ποιητικά, όπως το λέει η Αναϊς Νιν: «Γράφουμε για να γευτούμε τη ζωή μας δυο φορές, στο παρόν και στην αναπόληση». Επιπλέον, όταν ανατρέχουμε στα αρχεία της ζωής μας, ακόμη κι εκείνα των σκοτεινών περιόδων της, έχουμε την ευκαιρία να δούμε τα πράγματα μέσα από μια άλλη οπτική και να τα αξιολογήσουμε με την κρίση του σοφότερου ανθρώπου που είμαστε σήμερα. Και όπως πολύ σωστά παρατήρησε ο Όσκαρ Ουάιλντ: «Αυτό που μας δίνει άφεση αμαρτιών δεν είναι ο παπάς, αλλά η εξομολόγηση».

Η άποψη των ψυχολόγων
Δεν είναι απορίας άξιο το γεγονός ότι σήμερα όλοι σχεδόν οι ψυχοθεραπευτές προβάλλουν τη χρησιμότητα του ημερολογίου: «Ρίχνοντας» τα συναισθήματά μας πάνω στο χαρτί, αποκτάμε ένα από τα κλειδιά που ανοίγουν μπροστά μας την πόρτα μιας ζωής ουσιαστικής, πλούσιας σε εμπειρίες, νόημα, ικανοποίηση και πληρότητα. Και εξηγούν: Για να βρούμε τι είναι αυτό που θα μας κάνει ευτυχισμένους πρέπει πρώτα να ανακαλύψουμε ποιοι πραγματικά είμαστε, να μετατρέψουμε δηλαδή το αφηρημένο σε συγκεκριμένο. Κι αυτό το επιτυγχάνουν πολύ πιο γρήγορα όσοι κρατάνε ημερολόγιο, καθώς, χωρίς να το επιδιώκουν, καταφέρνουν να προσδιορίσουν το νόημα που έχει η ευτυχία, η αγάπη, η ελευθερία και όλες οι άλλες αφηρημένες έννοιες στην προσωπική τους ζωή.

Ουσιαστικά όταν «ρίχνουμε» πάνω στο χαρτί ένα περιστατικό της ζωής μας, παίρνουμε τις αποστάσεις μας από αυτό και μπορούμε να το κοιτάξουμε ως παρατηρητές και όχι ως οι πρωταγωνιστές του, γεγονός που αφενός το καθιστά πιο ξεκάθαρο μέσα μας και αφετέρου μας επιτρέπει να το αξιολογήσουμε καλύτερα.

Κρατώντας ημερολόγιο βοηθάμε τον εαυτό μας να δει μέσα από μια άλλη σκοπιά τα γεγονότα της ημέρας που πέρασε καθώς και να καταλαγιάσουμε τα αρνητικά συναισθήματα που τυχόν μας προκάλεσαν. Για παράδειγμα, το να καταγράψουμε τον τσακωμό που είχαμε με το σύντροφο, τη μητέρα ή το παιδί μας μάς βοηθάει να δούμε πιο αντικειμενικά τη συμπεριφορά μας καθώς και τις δικές τους αντιδράσεις, να ζυγίσουμε καλύτερα τα πράγματα, να εξισορροπήσουμε τις αντιθέσεις μας και να πάμε παρακάτω.

Είναι και μόδα
Εννοείται ότι το ημερολόγιο δεν είναι μια καινούρια, αλλά μια παμπάλαιη ιδέα, που έφτασε ως εμάς από την εποχή των Φαραώ και ακόμη πιο πίσω, από τις τοιχογραφίες που ανακαλύφθηκαν στα σπήλαια των προστορικών προγόνων μας.

Όμως σήμερα, καθώς η ζωή τρέχει όλο και πιο γρήγορα και εκατοντάδες μελέτες εκθειάζουν τις ωφέλειες που προσφέρει στην ψυχική και τη σωματική μας υγεία η συνήθεια να κρατάμε ημερολόγιο, όλο και περισσότεροι την υιοθετούν.

Σήμερα μπορούμε να μιλάμε για την αναγέννηση των ημερολογίων ή, αγγλιστί, για το «boom» των ημερολογίων. Κι αυτό γιατί η εξάπλωση της συνήθειας αυτής δεν σχετίζεται μόνο με τα προσωπικά ημερολόγια. Σήμερα οι άνθρωποι κρατάνε κάθε είδους ημερολόγια. Ημερολόγια διατροφής, εσόδων και εξόδων, υγείας κ.ά.

Οι λέξεις που θεραπεύουν
Σύμφωνα με μακροχρόνια έρευνα που διεξήγαγε ερευνητική επιστημονική ομάδα του Πανεπιστημίου του Τέξας, άτομα που κρατούσαν ημερολόγιο για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα ένιωθαν πιο υγιή και επισκέπτονταν πιο σπάνια το γιατρό τους συγκριτικά με το παρελθόν, όταν δεν κρατούσαν ημερολόγιο. Μια άλλη περίφημη μελέτη κατέληξε στο συμπέρασμα ότι πάσχοντες από αρθρίτιδα, όταν άρχισαν να καταγράφουν τις τραυματικές τους εμπειρίες, είχαν σταδιακά λιγότερη ανάγκη από παυσίπονα για να καταπραϋνουν τους πόνους τους.

Άλλες έρευνες ανά τον κόσμο απέδειξαν ότι κρατώντας καθημερινά ημερολόγιο ενισχύεται το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού, ιδιαίτερα στους πάσχοντες από AIDS και αδενοπάθεια.

Στις ίδιες έρευνες παρατηρείται ότι οι τακτικοί συγγραφείς ημερολογίου έχουν χαμηλότερη πίεση αίματος, μεγαλύτερη ικανότητα συγκέντρωσης και απομνημόνευσης καθώς και μεγαλύτερη ευχέρεια στη λήψη σωστών αποφάσεων.

Γράφω και διαγράφω
Υπάρχουν πολλές θεωρίες που εξηγούν τον καθοριστικό ρόλο που παίζει για την υγεία μας η καλή ψυχολογική μας κατάσταση. Αλλά δεν χρειάζεται να τις διαβάσουμε για να το καταλάβουμε. Αρκεί να θυμηθούμε πώς αντιδρά το σώμα μας κάθε φορά που δεν μπορούμε να εκφράσουμε το θυμό μας, κάθε φορά που αναγκαζόμαστε να «καταπιούμε» τα συναισθήματά μας. Αρκεί να θυμηθούμε πώς κάθε φορά που η αγωνία και το άγχος μάς διακατέχουν σφίγγεται το στομάχι μας, κόβεται η αναπνοή μας, χτυπά πιο γρήγορα η καρδιά μας. Και ακόμη, πόσο πιο εύκολα μας προσβάλλουν οι κάθε είδους ιώσεις στις περιόδους εκείνες που ένα δύσκολο πρόβλημα μας απασχολεί και μας στρεσάρει υπερβολικά. Είναι, άλλωστε, αποδεδειγμένο ότι το υπερβολικό και συνεχές για μεγάλο χρονικό διάστημα στρες μπορεί να προκαλέσει σοβαρές ασθένειες.

Απαιτείται λοιπόν η όσο το δυνατόν πιο γρήγορη εκτόνωσή του. Κάτι που δεν μπορεί να συμβεί όταν προσπαθούμε να διώξουμε από τη σκέψη μας ένα δυσάρεστο γεγονός, να θάψουμε βαθιά μέσα μας ένα άσχημο συναίσθημα. Αντίθετα, καταγράφοντας το γεγονός μπορούμε πιο γρήγορα και πιο εύκολα να εκτονώσουμε το στρες μας, να χαλαρώσουμε και να διαχειριστούμε τα συναισθήματα που αυτό το γεγονός μας προκάλεσε ή συνεχίζει να μας προκαλεί. Χιλιάδες είναι οι μαρτυρίες ανθρώπων που το επιβεβαιώνουν: «Αφού έγραψα στο ημερολόγιό μου αυτό που με απασχολούσε, ένιωσα πιο ήρεμος, κατάφερα να κοιμηθώ βαθιά, χωρίς εφιάλτες, και να ξυπνήσω πιο ανακουφισμένος, πιο αισιόδοξος και πιο σίγουρος ότι μπορώ να αντιμετωπίσω το πρόβλημά μου».

Μπείτε στο κλαμπ
Μια από τις πιο φανατικές υποστηρίκτριες της συνήθειας του καθημερινού ημερολογίου είναι η διάσημη Όπρα Γουίνφρι, η οποία συχνά-πυκνά μέσα από τις εκπομπές της παροτρύνει τους τηλεθεατές να κρατάνε κάθε μέρα ένα «ημερολόγιο ευγνωμοσύνης», όπως η ίδια το ονομάζει: «Καταγράφετε καθημερινά πέντε πράγματα που σας έδωσαν χαρά ή ικανοποίηση μέσα στη μέρα σας και θα διαπιστώσετε πόσο γρήγορα θα αλλάξει η οπτική γωνία από την οποία αντικρίζετε τη ζωή σας, πόσο γρήγορα θα αλλάξει ολόκληρη η ζωή σας. Γιατί αυτή η συνήθεια θα σας σπρώξει, αργά ή γρήγορα, να αναζητάτε μέσα στην καθημερινότητά σας τα πράγματα που αγαπάτε, αυτά που σας δίνουν χαρά και ικανοποίηση, ώστε να μπορέσετε μετά να τα καταγράψετε στο ημερολόγιό σας».

Και οι ψυχολόγοι το επικροτούν: Βάζοντας καθημερινά στο χαρτί θετικά συναισθήματα μπορούμε να ωφεληθούμε από κάθε άποψη. Γιατί επιλέγοντας να γράψουμε κάτι θετικό σημαίνει ότι επιλέγουμε να σκεφτούμε θετικά, κι αυτό από μόνο του είναι ένα είδος αυτο-θεραπείας.

Να θυμάστε ότι όποιος κι αν είναι ο λόγος για τον οποίο θα αποφασίσετε να μπείτε στο κλαμπ των ανθρώπων που κρατούν ημερολόγιο, αυτό που σίγουρα θα αποκτήσετε είναι ένας πολύ ισχυρός σύμμαχος: το ημερολόγιό σας!