Μήπως η φίλοι σε φωνάζουν Μόνικα Γκέλερ αφού είσαι τρελλή με την καθαριότητα σαν το διάσημο "Φιλαράκι"; Σίγουρα δεν επιτρέπεις τα ζώα στο σπίτι, το μπάνιο σου λάμπει (αφού το καθαρίζεις διαρκώς και ο φόβος για τα μικρόβια σε έχει οδηγήσει σε υπερβολές σε βαθμό αποστείρωσης. Είναι όλη αυτή η καθαριότητα για το καλό σου ή μήπως σε αρρωσταίνει τελικα;

Τα τελευταία χρόνια: έχουμε υιοθετήσει έναν πολύ πιο καθαρό τρόπο ζωής, τόσο όσον αφορά το σπίτι μας όσο και το σώμα μας. Οι νέες γενιές απορρυπαντικών είναι ιδιαίτερα ενισχυμένες και μας βοηθούν στη μάχη μας κατά της βρομιάς και της εξόντωσης όλων των πιθανών εχθρών - μικροβίων. Τα παιδιά μας μεγαλώνουν σε ένα αστικό περιβάλλον απαστράπτουσας καθαριότητας, έχοντας πολύ λίγη σχέση με τη φύση, το χώμα, τις λάσπες και τα ζώα, πράγμα που πιστεύουμε ότι τα προφυλάσσει από τυχόν αρρώστιες και μολύνσεις. Η καθαριότητα, για τους περισσότερους από μας, έχει γίνει σχεδόν εμμονή. Στον πόλεμο κατά των μικροβίων και της βρομιάς θα μπορούσαμε να θεωρηθούμε νικητές ...ή μήπως όχι;

Η καθαριότητα φέρνει... άσθμα και αλλεργίες
Μακροχρόνιες έρευνες που έγιναν τη δεκαετία του 1990 σε Ευρώπη και Αμερική κατέληξαν ότι παιδιά που μεγάλωσαν σε αγροτικές οικογένειες ή με την παρουσία ζώων μέσα στο σπίτι ή με μεγαλύτερα αδέλφια ή σε βρεφονηπιακούς σταθμούς πριν κλείσουν το πρώτο έτος ηλικίας καταστάσεις δηλαδή που τα εκθέτουν σε αυξημένη επαφή με μικρόβια και αρρώστιες εμφανίζουν πολύ μικρά ποσοστά εκδήλωσης άσθματος και αλλεργιών. Ο δρ. Marc Mc Morris, παιδίατρος-αλλεργιολόγος στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν, υποστηρίζει ότι αυτό συμβαίνει επειδή «η υιοθέτηση ενός ιδιαιτέρως καθαρού τρόπου ζωής σημαίνει ότι το σώμα μας δεν χρειάζεται πια να καταπολεμά τόσο πολλά μικρόβια και βακτήρια όπως παλιά, με αποτέλεσμα το ανοσοποιητικό μας να αναπτύσσει περισσότερες αλλεργικές ευαισθησίες».

Το σπίτι σου αστράφτει. Η ψυχή σου όμως;

Γιατί όμως τα τελευταία χρόνια έχουμε αποκτήσει τέτοια εμμονή με την καθαριότητα; Γιατί βλέπουμε παντού μικρόβια - εχθρούς και επιζητούμε την εξάλειψή τους; Γιατί μας τρομάζει και στερούμε από τα παιδιά μας αυτό που εμείς είχαμε στην ηλικία τους; Ο ψυχολόγος Robert Leahy υποστηρίζει ότι «το να είσαι ο πιο καθαρός προσφέρει μια ηθική ανωτερότητα». Αυτό είναι λογικό, καθότι στις σημερινές πολυ-πολιτισμικές κοινωνίες, όπου απαιτείται η συνύπαρξη με ανθρώπους άλλων λαών και πολιτισμών, η καθαριότητα προβάλλει ως ύψιστη αρετή και δείγμα κοινωνικής και οικονομικής ανωτερότητας. Όπως μας εξηγεί και η κ. Δήμητρα Δημάκη, σύμβουλος ψυχικής υγείας, «η πέραν του δέοντος σχολαστική απασχόληση με την καθαριότητα των χώρων του σπιτιού, πλένοντας ξανά και ξανά επιφάνειες και ρούχα και προλαβαίνοντας έτσι το όποιο ενδεχόμενο σκόνης ή λεκέ, μας προσφέρει αυτόματα ένα αξίωμα: αυτό του πιο καθαρού. Μιλάμε δηλαδή για ένα είδος ηθικής ανωτερότητας, μια υποσυνείδητη προσπάθεια να ελέγχουμε και να επιβάλλουμε τους όρους μας, κάτι που δυσκολευόμαστε να καταφέρουμε αλλού».

Από την κάθαρση...
Όμως εκτός από αυτό, που είναι και το πιο εμφανές, η ενέργεια του πλυσίματος, από τα αρχαία χρόνια, συμβολίζει τον καθαρμό. Αποτελεί μια πράξη απαλλαγής από όσα απασχολούν και βαραίνουν το μυαλό και την ψυχή, από κάθε ανεπιθύμητη σκέψη και συναίσθημα (είναι γνωστή η ρήση του Πόντιου Πιλάτου, «νίπτω τας χείρας μου»). Το πρόβλημα είναι βέβαια ότι δεν κρατάει αρκετά. Σύντομα το άγχος και οι αγωνίες επανέρχονται, δημιουργώντας ακόμα πιο έντονη την ανάγκη για καθαριότητα - καθαρμό, οδηγώντας μας σε ένα φαύλο κύκλο. Η κ. Δημάκη μας εξηγεί ότι «αυτό συμβαίνει επειδή δεν αντιμετωπίζουμε το ακριβές αίτιο από το οποίο επιθυμούμε βαθιά να απαλλαγούμε, αλλά το σύμπτωμα, δηλαδή την αίσθηση της βρομιάς». Είναι σαν να λέμε: «δεν μπορώ να απαλλαγώ από αυτά που με βασανίζουν, μπορώ όμως να απαλλαγώ από τα μικρόβια και τους λεκέδες».

...στην ανασφάλεια
Σε περιόδους έντονης οικονομικής και κοινωνικής ανασφάλειας, όπως αυτή που διανύουμε, προτιμούμε να αποφεύγουμε οποιοδήποτε ρίσκο και να δρούμε εκ του ασφαλούς. «Έτσι μπορεί να παρουσιαστεί», μας λέει η κ. Δημάκη, «ένα είδος υπερβολικής ενασχόλησης με την καθαριότητα, σαν ένα είδος αμυντικού μηχανισμού». Μπορεί, για παράδειγμα, να μην έχουμε τον έλεγχο στον τομέα της δουλειάς μας, αν θα γίνουν απολύσεις ή όχι. Όμως μπορούμε να καθαρίσουμε με μανία τον πάγκο της κουζίνας για τρίτη συνεχόμενη φορά. «Μέσα από αυτή τη διαδικασία», συμπληρώνει η κ. Δημάκη, «εισπράττουμε τη σιγουριά και την επιβράβευση του ελέγχου και έτσι αισθανόμαστε πιο ασφαλείς, ικανοί και ήσυχοι». Φαίνεται ότι η διαδικασία της καθαριότητας μπορεί να μας προξενεί κάποια κούραση, όμως στο τέλος μας δίνει την ικανοποίηση ότι επιτύχαμε κάτι, έστω και κάτι μικρό, σε έναν κόσμο αβέβαιο και ανασφαλή.

• Γνωρίζεις ότι:
  Το σώμα ενός ενηλίκου περιέχει 100 τρισεκατομμύρια κύτταρα, εκ των οποίων μόνο το 10% μας ανήκει; Τα υπόλοιπα είναι μικροοργανισμοί (μικρόβια και βακτήρια);
• Χωρίς την παρουσία των μικροοργανισμών στον οργανισμό μας δεν θα μπορούσαμε να ζήσουμε ούτε δυο εβδομάδες; Η πέψη των τροφών, για παράδειγμα, γίνεται χάρη σε βακτήρια του πεπτικού μας συστήματος.
• Οι μικροοργανισμοί υπήρχαν στη Γη 3 δισεκατομμύρια χρόνια πριν από την εμφάνιση του ανθρώπου;
• Υπάρχουν πάνω από 100 διαφορετικοί ιοί υπεύθυνοι για το κοινό κρυολόγημα;

Εμβολιάζοντας το ανοσοποιητικό
Η δρ Ευφροσύνη Παπακωνσταντίνου, ολιστική παθολόγος - ομοιοπαθητικός - βελονίστρια, μας εξηγεί ότι «το ανοσοποιητικό μας σύστημα από μικρή ηλικία έρχεται σιγά σιγά σε επαφή με πολλά αλλεργιογόνα (οικιακή σκόνη, γύρη). Έτσι γίνεται ένα είδος εμβολιασμού και ο οργανισμός αποκτά με τον καιρό ένα είδος ανοσίας. Αυτό βέβαια σε φυσιολογικούς οργανισμούς και υπό φυσιολογικές συνθήκες. Έτσι, η υπερβολική υπερπροστασία και η αποστείρωση δρουν επιβαρυντικά, γιατί στερούν τον οργανισμό από τη μεθοδική αναγνώριση - κωδικοποίηση των αλλεργιογόνων και από την αντιμετώπισή τους ως μέρος του όλου και του περιβάλλοντος». Το ανοσοποιητικό μας χρειάζεται, για να αναπτυχθεί και να ωριμάσει, να εκτίθεται και να μάχεται με μικρόβια. Τότε μόνο φτιάχνει αντισώματα και είναι σε θέση να αμυνθεί και να προστατέψει τον οργανισμό όταν χρειαστεί. Με άλλα λόγια, για να είναι ισχυρό και υγιές, χρειάζεται συνέχεια κάποιο είδος πρόκλησης.

Η νέα γενιά των «σούπερ» μικροβίων
Ο μικροβιολόγος Lynn Bry, καθηγητής στην ιατρική σχολή του Χάρβαρντ υποστηρίζει ότι «εάν συνεχώς χρησιμοποιείτε σκληρά προϊόντα για την εξάλειψη των μικροβίων, θα αναπτυχθούν μικρόβια ακόμη πιο ισχυρά, που θα επιβιώνουν. Άλλωστε, οι μικροοργανισμοί είναι ευέλικτοι και μεταλλάσσονται ιδιαίτερα εύκολα και γρήγορα». Φαίνεται ότι η μεγάλη μας φοβία για τις αρρώστιες και τα μικρόβια μας οδηγεί σε μια υπερβολική και λανθασμένη χρήση των απορρυπαντικών, και είναι πολύ πιθανόν να συμβεί ό,τι και με τα αντιβιοτικά, να δημιουργήσουμε δηλαδή μια νέα γενιά «σούπερ μικροβίων» ιδιαίτερα ανθεκτική και ισχυρή. Το πρόβλημα γίνεται ακόμα πιο πολύπλοκο αν σκεφτούμε ότι μαζί με τους βλαβερούς μικροοργανισμούς εξολοθρεύουμε και τους ωφέλιμους, που μας είναι απαραίτητοι για την καλή λειτουργία του οργανισμού. Η κ. Παπακωνσταντίνου τονίζει ότι «σημασία έχει η ισορροπία, η φιλική συμβίωση και όχι η αλόγιστη εξολόθρευση των οποιωνδήποτε μικροοργανισμών».

Πώς θα καθαρίζεις υγιεινά:

1. Το συχνό πλύσιμο των χεριών είναι απαραίτητο. Να σαπουνίζεις καλά τα χέρια με σαπούνι για περίπου 20 δευτερόλεπτα και να τα ξεπλένεις με ζεστό νερό.
2. Να αλλάζεις τα σφουγγάρια της κουζίνας και του μπάνιου μια φορά την εβδομάδα ή να τα πλένεις σε ένα διάλυμα νερού και λίγης χλωρίνης και να τα ξεβγάζεις καλά.
3. Όταν τραβάς το καζανάκια, να κατεβάζεις το καπάκι της τουαλέτας.
4. Να πλένεις τον τενεκέ των σκουπιδιών της κουζίνας και του μπάνιου με νερό και λίγη χλωρίνη τουλάχιστον μια φορά την εβδομάδα.
5. Κάθε φορά που χρησιμοποιείς το δίσκο κοπής, να τον πλένεις προσεκτικά με απορρυπαντικό πιάτων και νερό. Αν έχεις κόψει κρέας, ο καθαρισμός πρέπει να είναι πιο σχολαστικός, ενώ καλό θα ήταν να έχεις ξεχωριστό δίσκο για το κοτόπουλο, φτιαγμένο από σιλικόνη ή γυαλί.
6. Να αερίζεις το σπίτι κάθε μέρα για τουλάχιστον μισή ώρα.
7. Να ξεπλένεις καλά τις επιφάνειες που έχεις καθαρίσει.
8. Άφησε τα παιδιά σου να είναι παιδιά, να παίξουν και να λερωθούν. Μην ανησυχείς αφού η νέα γενιά απορρυπαντικών πλυντηρίου εγγυάται ρούχα αστραφτερά!

Από τη ΛΕΤΙΤΣΙΑ ΜΟΥΣΤΑΚΗ