Από την Αλεξία Παπαδημητρίου

Όλοι έχουμε περάσει κατά καιρούς περιόδους στρες. Αυτό είναι κάτι φυσιολογικό. Μάλιστα, σε ένα μικρό βαθμό το στρες μπορεί να είναι και εποικοδομητικό! Πότε όμως γίνεται πρόβλημα;

Συμβαίνει αυτή την περίοδο στη ζωή σας να έχετε πολλές εκκρεμότητες; Να ανησυχείτε για το μέλλον; Να αντιμετωπίζετε προβλήματα στο σπίτι ή στη δουλειά σας; Να εργάζεστε πολύ και να μην ξεκουράζεστε αρκετά; Να νιώθετε εγκλωβισμένοι σε καταστάσεις που δεν μπορείτε να αλλάξετε; Αν απαντήσατε «ναι», έστω και σε μία ερώτηση, προσέξτε, γιατί μπορεί να εμπλακείτε στον κύκλο του στρες, που εξασθενεί το ανοσοποιητικό σύστημα και αποτελεί την αιτία πολλών ψυχολογικών και σωματικών παθήσεων.

Ο μηχανισμός του στρες
Το στρες θέτει σε λειτουργία έναν ολόκληρο μηχανισμό που μας παρέχει την ικανότητα να είμαστε σωματικά έτοιμοι για να το βάλουμε στα πόδια ή να αντισταθούμε μπροστά σε έναν κίνδυνο (αντίδραση μάχης ή φυγής). Κατά τη διάρκεια αυτής της αντίδρασης συγκεκριμένες ορμόνες, όπως η αδρεναλίνη και η κορτιζόλη, απελευθερώνονται, με αποτέλεσμα να αυξάνονται οι καρδιακοί παλμοί, να επιβραδύνεται η πέψη, να αυξάνεται η ροή του αίματος στις περισσότερες μυϊκές ομάδες και να μεταβάλλονται πολλές άλλες λειτουργίες του αυτόνομου νευρικού συστήματος, δίνοντας στο σώμα περισσότερη ενέργεια και δύναμη. Όταν η υποτιθέμενη απειλή υποχωρήσει, το σύστημα είναι σχεδιασμένο να επιστρέφει στη φυσιολογική του κατάσταση. Στη σύγχρονη εποχή, όμως, τα αγχογόνα ερεθίσματα είναι συνεχή και το στρες καθημερινό, έτσι ο οργανισμός δεν προλαβαίνει να χαλαρώσει, η πίεση συσσωρεύεται και προκαλεί βλάβες στο σώμα.

Γιατί έχουμε περισσότερο στρες σήμερα;
Παλιότερα οι άνθρωποι ζούσαν με πιο αργούς ρυθμούς, ακολουθώντας πιο πιστά το εσωτερικό τους ρολόι. Τις τελευταίες δεκαετίες, όμως, οι ρυθμοί της ζωής έχουν επιταχυνθεί δραματικά και οι περισσότεροι βιώνουμε την καθημερινότητά μας σαν μια επείγουσα κατάσταση που απαιτεί συνεχή δράση και καθόλου ανάπαυση. Και ακριβώς επειδή δεν ξεκουραζόμαστε και έχουμε ελάχιστο ελεύθερο χρόνο, απομακρυνόμαστε όλο και περισσότερο από τον εαυτό μας και γινόμαστε όλο και πιο αγχώδεις. «Στις μέρες μας ο άνθρωπος πιέζεται όλο και περισσότερο από το στρες και αυτό του δημιουργεί άγχος. Προσπαθούμε να προλάβουμε όλο και περισσότερες δραστηριότητες, ακόμα και τις ημέρες που θα έπρεπε να αφιερώσουμε στην ανάπαυσή μας. Είναι γνωστό το σύνδρομο «του απογεύματος της Κυριακής», όταν επιστρέφουμε στο σπίτι από το εξοχικό μας, όπου είχαμε πάει για να ξεκουραστούμε, αλλά τελικά μόνο αυτό δεν κάναμε», λέει ο κ. Παναγιώτης Μεταξάτος, καθηγητής της μεθόδου Σίλβα και σεμιναρίων αυτοβελτίωσης και διαχείρισης του στρες.

Κάποια μέρα το «πληρώνεις»
Το χρόνιο στρες, που βιώνουμε καθημερινά, όπως αυτό που προκαλεί ένας κακός γάμος ή μια υπερβολικά απαιτητική δουλειά, προκαλεί προβλήματα υγείας. Είναι ξεκάθαρο και αποδεδειγμένο. «Όταν αντιμετωπίζουμε χρόνιο στρες, το αυτόνομο νευρικό μας σύστημα υπερδραστηριοποιείται και προκαλεί υπερένταση. Η υπερένταση με τη σειρά της προκαλεί υπερκόπωση, η υπερκόπωση εξάντληση και η εξάντληση κατάρρευση και ασθένειες», εξηγεί ο κ. Μεταξάτος. Τα πρώτα συμπτώματα είναι σχετικά ήπιοι, χρόνιοι πονοκέφαλοι και αυξημένη ευαισθησία σε κρυώματα. Καθώς ο κύκλος του στρες συνεχίζεται, τα προβλήματα υγείας γίνονται όλο και πιο σοβαρά τόσο σε σωματικό όσο και σε νοητικό επίπεδο. Υπολογίζεται ότι περίπου το 90% των επισκέψεων στο γιατρό σχετίζονται με το στρες. Από τις πιο συνηθισμένες ασθένειες δε που συνδέονται με τη χρόνια μορφή του είναι η αϋπνία, η κατάθλιψη, οι νευροφυτικές διαταραχές, οι μυϊκοί πόνοι, η απώλεια μαλλιών, ο διαβήτης, οι σεξουαλικές δυσλειτουργίες και ο καρκίνος.

Όταν ο εχθρός είμαστε εμείς
Κάποιες φορές σαμποτάρουμε τον εαυτό μας με το να είμαστε ανυπόμονοι με τους άλλους ή να προκαλούμε αδικαιολόγητα εντάσεις λόγω ψυχολογικής πίεσης. Μερικοί από τους πιο συνηθισμένους τρόπους που υπονομεύουμε τον εαυτό μας προκαλώντας περισσότερο στρες είναι:

Η αρνητική ομιλία
Μερικές φορές ο εχθρός βρίσκεται μέσα στο κεφάλι μας. Ο τρόπος που μιλάμε στον εαυτό μας, αν και σε γενικές γραμμές διαμορφώνεται κατά την παιδική ηλικία, μας ακολουθεί σε όλη μας τη ζωή και χρωματίζει κάθε εμπειρία μας. Αν έχουμε συνηθίσει να σκεφτόμαστε και να μιλάμε αρνητικά, ερμηνεύουμε τα θετικά γεγονότα ανάλογα. Ευτυχώς, ποτέ δεν είναι αργά να μάθουμε τη δύναμη της θετικής σκέψης.

Οι φτωχές δεξιότητες για την αντιμετώπιση των συγκρούσεων
Οι συγκρούσεις με τους άλλους είναι ένα μέρος της ζωής και πρέπει να ξέρουμε να τις αντιμετωπίσουμε σωστά, ώστε οι σχέσεις μας να γίνονται πιο δυνατές και να μην αποτελούν πηγή στρες. Και αυτό δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση ότι πρέπει να είμαστε επιθετικοί απέναντι στους άλλους, ούτε να τους αφήνουμε να μας χειρίζονται επειδή δεν μπορούμε να πούμε «όχι».

Η απαισιοδοξία
Οι απαισιόδοξοι άνθρωποι βλέπουν τα πράγματα χειρότερα από ό,τι είναι στην πραγματικότητα και αυτό τους εμποδίζει να δουν τις πιθανές λύσεις ή τις ευκαιρίες που παρουσιάζονται μπροστά τους.

Η ανάληψη πάρα πολλών υποχρεώσεων
Κάθε άνθρωπος έχει διαφορετικά όρια στο στρες. Κάποιοι αντέχουν περισσότερη πίεση και άλλοι λιγότερη. Η ανάληψη περισσότερων ευθυνών από όσες αντέχουμε μας επιβαρύνει με άγχος.

Χαλάρωση: το αντίδοτο!
Για να μειώσουμε το στρες, πρέπει να φροντίσουμε το σώμα και το μυαλό μας να μη δέχονται περισσότερα ερεθίσματα από όσα αντέχουν. Αυτό μπορούμε να το πετύχουμε ακολουθώντας μια μέθοδο χαλάρωσης. Δείτε μερικά από αυτά που συμβαίνουν στο σώμα μας με τη χαλάρωση: Συγχρονίζονται τα κύματα Α του εγκεφάλου. Βελτιώνεται ο μεταβολισμός. Οξυγονώνεται καλύτερα ο οργανισμός. Αυξάνεται η HDL (η «καλή» χοληστερίνη) και μειώνεται η LDL (η «κακή»). Παράγονται ενδορφίνες (οι ορμόνες της «καλής διάθεσης»). Η πίεση πέφτει σε φυσιολογικά επίπεδα. Ο κ. Μεταξάτος προτείνει μια απλή άσκηση που θα μπορούσε να βοηθήσει να χαλαρώσουμε το σώμα και το νου μας σε λίγα λεπτά:
1. Καθίστε σε μια άνετη καρέκλα, κλείστε τα μάτια και πάρτε μερικές ήρεμες βαθιές εισπνοές και κάθε φορά που εκπνέετε νιώστε πόσο όμορφο είναι να χαλαρώνετε πραγματικά.
2. Χαλαρώστε σταδιακά τους μυς σε όλο το σώμα, αρχίζοντας από το πρόσωπο και καταλήγοντας στα δάχτυλα των ποδιών. Κάθε φορά συγκεντρωθείτε σε μια περιοχή του σώματος.
3. Πείτε νοερά στον εαυτό σας: «Όταν μετρήσω έως το πέντε και ανοίξω τα μάτια μου, θα είμαι εντελώς ξύπνιος/-α και θα νιώθω καλύτερα από πριν».
4. Μετρήστε αργά έως το πέντε και ανοίξτε τα μάτια σας.