Δεν είναι μυστικό ότι το φως επηρεάζει την ευημερία μας. Το να παρακολουθούμε το ηλιοβασίλεμα μπορεί να μας κάνει να νιώθουμε υπνηλία, ενώ το να ξυπνάμε σε ένα φωτεινό δωμάτιο μπορεί να μας δώσει ενέργεια. Φαίνεται ότι το φως συνεργάζεται με τις βιολογικές διαδικασίες του σώματος, και κάποιες φορές τις επηρεάζει αρνητικά. «Ο κιρκαδικός μας ρυθμός, ή το εσωτερικό μας ρολόι, εξασφαλίζει ότι όλα τα κύτταρα του σώματος προσαρμόζονται στις περιβαλλοντικές συνθήκες καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας», εξηγεί ο Χένρικ Όστερ, Καθηγητής στο Ενδοούργιο Chair του Νευροβιολογικού Τμήματος του Lichtenberg.
Η σχέση του φωτός με τη διαταραχή του κιρκαδικού ρυθμού
Ο κιρκαδικός ρυθμός είναι ένα βιολογικό σύστημα που προσαρμόζεται στην εναλλαγή ημέρας και νύχτας, και καθορίζει πολλές από τις σωματικές μας λειτουργίες, όπως τον ύπνο και την έκκριση ορμονών όπως η κορτιζόλη και η μελατονίνη. Το φως, και ιδιαίτερα το μπλε φως που εκπέμπει το φυσικό ηλιακό φως, παίζει έναν σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση αυτών των διαδικασιών. Η έντονη έκθεση σε φυσικό φως το πρωί μας βοηθά να ξεκινήσουμε τη μέρα μας με ενέργεια και καλή διάθεση, ενώ το σκοτάδι ή το έμμεσο φως το βράδυ προάγει την παραγωγή μελατονίνης και μας βοηθά να χαλαρώσουμε και να κοιμηθούμε καλύτερα.
Ωστόσο, το χειμώνα το φως είναι περιορισμένο και η αίσθηση της θλίψης και της κόπωσης μπορεί να είναι πιο έντονη. Η έλλειψη φωτός μπορεί να προκαλέσει αναστάτωση στον κιρκαδικό ρυθμό, και για αρκετούς ανθρώπους αυτό μπορεί να οδηγήσει σε εποχιακή κατάθλιψη, η οποία επηρεάζει το 3% περίπου του πληθυσμού, σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία από τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Ο ρόλος του μπλε φωτός
Η επιστήμη έχει δείξει ότι το μπλε φως επηρεάζει με τον ισχυρότερο τρόπο τους εσωτερικούς μας ρυθμούς. Αυτό το φως, το οποίο βρίσκεται σε μεγαλύτερη ποσότητα σε ψυχρούς τύπους φωτός (όπως το λευκό φως), μιμείται το φυσικό φως της ημέρας και μας κρατά σε εγρήγορση. Αντίθετα, το ζεστό φως που έχει λιγότερο μπλε είναι πιο ήπιο και ευνοεί την ηρεμία. Οι ειδικοί προτείνουν να διατηρούμε το βράδυ τον χώρο όσο το δυνατόν πιο σκοτεινό, αποφεύγοντας την έκθεση σε φωτεινές οθόνες ή φώτα δρόμου, καθώς αυτό βοηθά στην προετοιμασία του σώματος για ύπνο.
Πόσο φως χρειάζονται τα σώματά μας;
Η ποσότητα του φωτός που χρειαζόμαστε για να διατηρούμε την ευημερία μας εξαρτάται από διάφορους παράγοντες. Για να ενισχυθεί ο κιρκαδικός ρυθμός, οι ειδικοί προτείνουν να εκτιθέμεθα σε περίπου 250 λουξ κατά τη διάρκεια της ημέρας, κάτι που μπορεί να επιτευχθεί με το φυσικό φως έξω. Για να καταπολεμήσουμε την εποχιακή κατάθλιψη, οι λάμπες φωτός ημέρας με ένταση 10.000 λουξ μπορούν να είναι ιδιαίτερα βοηθητικές και να προσφέρουν τα οφέλη του φυσικού φωτός μέσα στο σπίτι ή τον χώρο εργασίας.
Λάμπες φωτοθεραπείας
Η φωτοθεραπεία έχει αποδειχθεί αποτελεσματική για την ενίσχυση της διάθεσης και την αντιμετώπιση της εποχιακής κατάθλιψης. Λάμπες φωτός ημέρας οι οποίες παρέχουν φως παρόμοιο με το φυσικό φως, χρησιμοποιούνται για να βοηθήσουν τον κιρκαδικό ρυθμό να επαναφέρει την ισορροπία του. Ενώ αυτές οι λάμπες δεν μπορούν να αντικαταστήσουν το φως της ημέρας, μπορούν να είναι ιδιαίτερα χρήσιμες σε περιοχές όπου το φυσικό φως είναι περιορισμένο.
Δημιουργία θετικής ατμόσφαιρας στο σπίτι
Για να προάγουμε την ευημερία μας, είναι σημαντικό να δημιουργούμε ένα κατάλληλο φωτιστικό περιβάλλον στο σπίτι μας. Η ισορροπία μεταξύ άμεσου και έμμεσου φωτός μπορεί να κάνει τον χώρο μας πιο λειτουργικό και ταυτόχρονα άνετο. Το άμεσο φως είναι κατάλληλο για περιοχές που απαιτούν έντονη φωτεινότητα, όπως το τραπέζι ή το γραφείο, ενώ το έμμεσο φως μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να προσδώσει ζεστασιά και ατμόσφαιρα σε περιοχές χαλάρωσης, όπως ο καναπές ή το κρεβάτι.
Αν θέλουμε να δημιουργήσουμε μια αίσθηση ηρεμίας στο υπνοδωμάτιο, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ζεστά, μαλακά φώτα που θυμίζουν την ώρα της δύσης του ήλιου, δίνοντάς μας μια αίσθηση ασφάλειας και γαλήνης. Ο σωστός φωτισμός μπορεί να βελτιώσει τη διάθεσή μας, να μειώσει το άγχος και να μας βοηθήσει να χαλαρώσουμε και να κοιμηθούμε καλύτερα.
Η φωτεινότητα του περιβάλλοντός μας έχει άμεση επίδραση στην ψυχολογική μας ευημερία, και η έλλειψη φυσικού φωτός το χειμώνα μπορεί να προκαλέσει προβλήματα όπως η εποχιακή κατάθλιψη. Η έκθεση σε κατάλληλο φωτισμό, η χρήση φωτοθεραπείας και η σωστή επιλογή φωτισμού στον χώρο μας μπορεί να βοηθήσουν στη διατήρηση μιας υγιούς ισορροπίας και ευημερίας, βοηθώντας μας να ξεπεράσουμε τις σκοτεινές μέρες του χειμώνα.
