Ακόμη κι αν είναι το τελευταίο απ' τα τρία σου παιδιά που φεύγει δεν σημαίνει ότι θα είναι εύκολο. Κάθε αποχώρηση, όσο κι αν είναι για καλό, κρύβει μέσα της κι ένα κομμάτι πένθους. Όμως υπάρχουν τρόποι να βοηθήσεις το παιδί και τον εαυτό σου σ' αυτό καθοριστικό βήμα.

Πρώτα απ' όλα δεν είσαι μόνη. Τουλάχιστον οι μισοί απ' τους εισακτέους κάθε χρονιάς αναγκάζονται να μετακομίσουν σε άλλη πόλη. Και παρότι από μόνο του αυτό το στοιχείο δεν φτάνει για να σε παρηγορήσει είναι καλό να ξέρεις ότι κι άλλες οικογένειες βρίσκονται στην ίδια θέση.

Μια φωλιά αδειάζει. Η ισορροπία στην οικογένεια αλλάζει. Τα μικρότερα αδέλφια μπορεί να νιώσουν περίεργα με τη νέα κατάσταση στην αρχή. Μπορείς να νιώσεις ότι γερνάς απότομα. Μπορεί ακόμα, ο άντρας σου να έχει μεγαλύτερες δυσκολίες από σένα να δεχτεί τη διαφορά. Ένας από τους βασικούς σκοπούς της ύπαρξής σου έχει ολοκληρωθεί, σχεδόν. Νιώθεις ένα κενό.

Η διαδικασία του αποχωρισμού

Οι πρακτικές προετοιμασίες για το καινούργιο σπίτι απορροφούν ένα μέρος των συναισθηματικών κραδασμών. Γεμίζεις το μυαλό με πρακτικές σκέψεις και κάπως ξεχνιέσαι: "Χρειάζεται πραγματικά ένα τέταρτο ζευγάρι σεντόνια ή όχι; Πόσα πιάτα και ποτήρια είναι αρκετά για έναν φοιτητή;".

Εν τω μεταξύ το βλαστάρι σου μοιάζει ν' απομακρύνεται ήδη. Διάφορες εκκρεμότητες το κρατάνε μακριά απ' το σπίτι: τα τελευταία ραντεβού στον οδοντίατρο, τα βράδια που περνάει με τον έρωτά του όσο πιο συχνά γίνεται. Προσπαθεί ν' απαλύνει και τη δική του αγωνία με τα νεύρα και την έπαρση της ηλικίας: "Δεν ξέρεις τι σου γίνεται μαμά", σου λέει χτυπώντας πίσω του την πόρτα.

Βέβαια υπάρχει κι ένα καλό σ' όλα αυτό, παρότι μπορεί να μην σ' αρέσει και τόσο. Η μητρότητα ήταν ο τρόπος ζωής σου επί 19 χρόνια. Το να λείπει το παιδί απ' το σπίτι τις νύχτες σε κάνει να συνηθίζεις στην ιδέα. Όσο για τα νεύρα του, είναι ένας τρόπος να σ' αποχωριστεί πιο ανώδυνα, να μην νιώθει ενοχές. Προκαλεί καυγάδες κάθε τόσο ώστε ο θυμός του να το βοηθήσουν να απομακρυνθεί συναισθηματικά. Τουλάχιστον αυτό λες από μέσα σου. Όταν δεν σε παίρνουν τα κλάματα.

Σε τέτοιες στιγμές θυμάσαι ότι ο στόχος σου ως γονιού, να κάνεις το παιδί σου να σταθεί στα πόδια του, είναι πολύ κοντά στο τέλος και παρηγοριέσαι. Ή όπως λέει το γνωμικό, "δύο πράγματα πρέπει να δώσεις στο παιδί σου: γερές ρίζες και φτερά για να πετάξει". Και για να διαβάζεις μέχρι εδώ, μάλλον τα κατάφερες καλά, τουλάχιστον στο πρώτο.

Ναι & Όχι του αποχαιρετισμού

• Μην τ' αφήσεις να σε δει να κλαις. Μπορεί να μην το δείχνει νιώθει τον ίδιο φόβο όπως κι εσύ.

• Μην γίνεσαι καταπιεστική.

• Όταν φεύγει, πες του ότι μπορεί ανά πάσα στιγμή να γυρίσει πίσω. Μπορείς να πεις κάτι σαν: "Δεν πρόκειται για την ενδέκατη εντολή. Μπορείς να γυρίσεις σπίτι άμα χρειαστεί".

• Αν μένει σε φοιτητική εστία, κανόνισε να φτάσετε στην πόλη την προηγούμενη της πρώτης μέρας που δέχονται τους πρωτοετείς. Όποιος φτάνει πρώτος παίρνει το καλύτερο κρεβάτι.

• Μην ξεχάσεις να πάρεις μαζί σου εργαλεία: σφυρί, κατσαβίδι, πένσα και τα σχετικά. Σίγουρα θα σου χρειαστούν για συναρμολόγηση και μικροεπισκευές.

• Χαλάρωσε. Σίγουρα θα προσαρμοστεί και θα περνάει καλά.

• Μην του τηλεφωνείς περισσότερο από μια φορά την εβδομάδα. Αν σε χρειάζεται πραγματικά να είσαι σίγουρη ότι θα πάρει εκείνο.

• Ασ' το να προσαρμοστεί. Το πρώτο εξάμηνο μην το πιέζεις με τα μαθήματα.

• Κάνε το να σε θυμάται να χαμογελάς.