Γονείς και μαθητές δίνουν κάθε χρόνο τη δική τους μάχη στα θρανία των σχολείων ή και στα έδρανα των πανεπιστημίων, ενάντια στο «θηρίο» που λέγεται «εξετάσεις». Πώς μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε, να το δαμάσουμε και –γιατί όχι;– να καταφέρουμε να λειτουργήσει προς όφελός μας; Η κ. Μαρίνα Ψιλούτσικου, καθηγήτρια στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, στο βιβλίο της «Ως πότε θα διαβάζω;», εκδόσεις Διόπτρα, προσπαθεί να απαντήσει σε αυτά τα ερωτήματα, θέτοντας γονείς, μαθητές αλλά και καθηγητές ενώπιον των ευθυνών τους!
Αναζήτησε κίνητρα!
Το σχολείο είναι απαραίτητο όχι μόνο γιατί χάρη σε αυτό θα βρει κάποιος δουλειά ή θα περάσει στο πανεπιστήμιο, όπως ισχυρίζονται συνήθως οι γονείς, αλλά γιατί θα μας προσφέρει τα εφόδια εκείνα που θα μας προετοιμάσουν για την ένταξή μας στην κοινωνία και στη ζωή γενικότερα, κυρίως, όμως, γιατί όπως λέει η κ. Ψιλούτσικου: «Το δώρο της μόρφωσης είναι η δυνατότητα να αντιλαμβανόμαστε αυτά που γίνονται γύρω μας, να μη χρειαζόμαστε κανέναν να μας πει τι πρέπει να κάνουμε. Μόρφωση θα πει ελευθερία. Αν ψάχνετε ένα κίνητρο για να μορφωθείτε, λοιπόν, θα σας έλεγα να το κάνετε για να ζήσετε ελεύθεροι».
Αν δεν μπορείς να το αποφύγεις... απόλαυσέ το!
Με κάποιον περίεργο τρόπο, όμως, αυτό φαίνεται να παραγνωρίζεται από τους περισσότερους και το σχολείο αντιμετωπίζεται όχι ως χώρος εκπαίδευσης, αλλά βιοπάλης, όπου όλα κρίνονται από το αποτέλεσμα, από τους βαθμούς και τις εξετάσεις. «Τη μάθηση, την εκπαίδευση και την παιδεία κανείς μέχρι τώρα δεν προσπάθησε να τις συνδέσει με την απόλαυση και την ευχαρίστηση. Η σωστή μελέτη απαιτεί ισορροπία. Εκεί είναι το μυστικό. Να ισορροπείτε μεταξύ πειθαρχημένης μελέτης και διασκέδασης. Να βρείτε έναν τρόπο να διασκεδάζετε μαθαίνοντας και να μαθαίνετε διασκεδάζοντας».
Πώς μπορεί η μελέτη να γίνει αποδοτική;
Δυστυχώς μαγικός τρόπος να αφομοιώσει κάποιος τη σχολική ύλη χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια δεν υπάρχει. Όμως η κ. Ψιλούτσικου μας προτείνει τα εξής προκειμένου να γίνει η μελέτη αποδοτικότερη:
- Παρακολούθηση και συμμετοχή στην τάξη. Με τον τρόπο αυτό μπορεί να αφομοιώσει την ύλη χωρίς να ξοδέψει έξτρα χρόνο σπίτι του και χωρίς να κουραστεί παραπάνω, ενώ ταυτόχρονα μαθαίνει να συνυπάρχει και να συνδιαλέγεται και με άλλους.
- Καθημερινή συστηματική μελέτη στο σπίτι. Η περιστασιακή μελέτη, όσο εντατική και αν είναι, δεν μπορεί να εξασφαλίσει πραγματική κατανόηση και αφομοίωση της ύλης. Χρειάζεται χρόνος για να κατασταλάξουν οι πληροφορίες στη μνήμη μας προτού δεχτούμε και άλλες.
- Καλός ύπνος και ξεκούραση. Ο ύπνος έχει μεγάλη σημασία προκειμένου να μεταφερθούν οι πληροφορίες και οι γνώσεις από τη βραχεία μνήμη στη μακροπρόθεσμη.
- Σωματική άσκηση. Η ευεξία που δημιουργεί η άσκηση είναι ανεκτίμητη. Μετά το «διάλειμμα» της σωματικής άσκησης θα έχεις μεγαλύτερη πνευματική διαύγεια ώστε να αφομοιώνεις πιο εύκολα και γρήγορα αυτά που διαβάζεις.
- Ελεύθερος χρόνος. Η ζωή δεν είναι μόνο διάβασμα και δουλειά! Έχει χώρο για τους φίλους, την οικογένεια, τον αθλητισμό, τη διασκέδαση, τις Τέχνες, το σινεμά, τις βόλτες, τη φύση.
- Αυτοπειθαρχία. Οι ίδιοι οι μαθητές θα πρέπει να φτιάξουν πρόγραμμα και να το ακολουθούν, χωρίς να περιμένουν από τους γονείς τους να τους το φτιάξουν και να τους το επιβάλουν.
Πώς γράφουμε στις εξετάσεις;
Τόσο ο συνεπής όσο και ο αμελής μαθητής στο τέλος της χρονιάς θα πρέπει να δώσουν τον καλύτερο εαυτό τους. Πώς μπορούν να αποδώσουν όσο το δυνατόν καλύτερα; Η κ. Ψιλούτσικου προτείνει μερικές απλές, πρακτικές κατευθύνσεις:
- Ποτέ μην πας να γράψεις κουρασμένη. Ο ύπνος και η ξεκούραση είναι το σημαντικότερο κεφάλαιο στη μάθηση, ώστε το μυαλό να αφομοιώσει όσα έχει μελετήσει και να έχει πνευματική διαύγεια την ώρα των εξετάσεων. Το ξενύχτι για διάβασμα την προηγούμενη σε τίποτα δεν πρόκειται να ωφελήσει.
- Μην σνομπάρεις τα εύκολα. Θεωρητικά, το να ξέρει κανείς τα δύσκολα αντικείμενα ενός μαθήματος σημαίνει ότι ξέρει και τα εύκολα, στην πράξη, όμως, αυτό δεν ισχύει. Τόσο τα εύκολα όσο και τα δύσκολα έχουν τους δικούς τους κανόνες και χρειάζονται μελέτη. Γι’ αυτό μη μένεις στα… «sos».
- Διάβασε προσεκτικά και βεβαιώσου ότι έχεις καταλάβει την εκφώνηση των θεμάτων. Είτε από βιασύνη είτε από άγχος συχνά οι μαθητές διαβάζουν επιπόλαια τα ερωτήματα, χωρίς να έχουν αντιληφθεί το πραγματικό ζητούμενο ή αγνοώντας λέξεις-κλειδιά, που αλλάζουν πλήρως την ουσία του ερωτήματος. Αφιέρωσε όσο χρόνο χρειάζεται ώστε να βεβαιωθείς ότι έχεις κατανοήσει πλήρως κάθε λέξη και μετά απάντησε.
- Αν κάτι σε δυσκολεύει, μη χάνεις χρόνο. Με φρέσκο μυαλό απάντησε στα θέματα που γνωρίζεις καλά, εξασφαλίζοντας έναν παραγωγικό βαθμό και προδιαθέτοντας θετικά τον εξεταστή για ολόκληρο το γραπτό σου. Μετά συνέχισε με τα θέματα που δεν γνωρίζεις και τόσο καλά.
- Γράψε λίγα και καλά! Ο μαθητής που γράφει μια ολόκληρη ενότητα σημαίνει ότι δεν ξέρει τι ζητάει ο εξεταστής, διάβασε αλλά δεν κατάλαβε, αποστήθισε αλλά δεν έμαθε. Κατά συνέπεια, μπορεί να περάσει ως ανταμοιβή του κόπου του, ωστόσο δεν πρόκειται να βαθμολογηθεί με άριστα, γιατί στις εξετάσεις αξιολογείται τόσο η κατανόηση όσο και η κριτική σκέψη.
- Έλεγξε το γραπτό σου. Απάντησες σε όλα τα θέματα; Είναι σωστές η ορθογραφία και η σύνταξή σου; Συχνά στην πίεση και στη βιασύνη των εξετάσεων ξεφεύγουν πράγματα που μπορεί να σημαίνουν απώλεια σε βαθμούς.
ΑΠΟ ΤΗ ΛΕΤΙΤΣΙΑ ΜΟΥΣΤΑΚΗ
Πρώτη δημοσίευση: Περιοδικό Αρμονία τεύχος 138.
Επικαιροποίηση: Απρίλιος 2015.
