Η ονυχοφαγία, η υπερκινητικότητα που συνήθως συνοδεύεται και από διάσπαση προσοχής, τα τικ αλλά και η νυχτερινή ενούρηση είναι από τις πιο συχνές νευρολογικές διαταραχές της παιδικής ηλικίας. Αν λοιπόν το παιδί σου αντιμετωπίζει κάποια από αυτές, δες πώς θα το βοηθήσεις να την ξεπεράσει.
Κάνει πάλι αυτό το τικ...
Η διαταραχή των τικ αφορά παιδιά κυρίως ηλικίας 5-7 ετών. Τα πιο κοινά παιδικά τικ είναι τα λεγόμενα κινητικά (ανοιγοκλείσιμο των ματιών, τίναγμα του κεφαλιού, ανασήκωμα του ώμου, γκριμάτσες) αλλά και τα φωνητικά (καθάρισμα του λαιμού, κραυγές, ρουθουνίσματα). Επίσης, μερικές φορές το παιδί με πρόβλημα φωνητικού «τικ» επαναλαμβάνει ασυναίσθητα την τελευταία φράση που ακούει από κάποιον άλλο ή έχει έντονη τάση να εκφράζεται με αισχρό λεξιλόγιο.
Τι φταίει: Η ακριβής αιτιολογία των τικ δεν είναι απόλυτα γνωστή. Ωστόσο ρόλο παίζουν και διάφοροι γενετικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες. Όπως υποστήριξαν οι ειδικοί σε Πανελλήνιο Συνέδριο Γνωσιακών Συμπεριφοριστικών Προσεγγίσεων σε Παιδιά & Εφήβους: Τα παιδικά τικ συνήθως είναι εκδήλωση άγχους και κούρασης ή και ένδειξη ψυχολογικής ανησυχίας. Δηλαδή οι επαναλαμβανόμενες νευρικές κινήσεις, που τις περισσότερες φορές ευτυχώς είναι φαινόμενο παροδικό, συχνά εκδηλώνονται στο παιδί σε περιόδους μεγάλων αλλαγών στη ζωή του. Συμπίπτουν π.χ. με την έναρξη του σχολείου, τη γέννηση ενός αδελφού ή το χωρισμό των γονιών του.
Πώς θα το αντιμετωπίσεις: Ευτυχώς είναι λίγες οι περιπτώσεις που τα τικ της παιδικής ηλικίας εξελίσσονται σε χρόνια. Συνήθως έρχονται και φεύγουν ύστερα από μερικούς μήνες ή το πολύ έπειτα από 1 με 2 χρόνια, χωρίς να αφήσουν κανένα ίχνος στο παιδί. Ωστόσο, αν κρατά αρκετό χρονικό διάστημα, θα πρέπει να συμβουλευτείς έναν παιδονευροψυχίατρο.
Προσοχή: Συχνά οι γονείς πιστεύουν εσφαλμένα πως το παιδί έχει τη δυνατότητα να ελέγχει το τικ του, αλλά δεν προσπαθεί όσο πρέπει. Έτσι το πιέζουν και πολλές φορές το τιμωρούν, χωρίς όμως να πετυχαίνουν κάποια βελτίωση στο πρόβλημα. Μην το μαλώνεις, λοιπόν, και κυρίως μην το τιμωρείς (η πίεση και η τιμωρία μπορεί να χειροτερέψουν την κατάσταση, αφού το παιδί θα νιώθει επιπλέον και αγχωμένo).
Κινείται σαν σβούρα και δεν συγκεντρώνεται
Δεν κάθεται ήσυχο ούτε λεπτό, μιλά ασταμάτητα, διακόπτει τους άλλους, θυμώνει εύκολα, δεν μπορεί να συγκεντρωθεί... Η συμπεριφορά αυτή δεν ανήκει σε ένα άτακτο και κακομαθημένο παιδί, αλλά είναι η χαρακτηριστική εικόνα ενός παιδιού που αντιμετωπίζει τη λεγόμενη Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ), λένε οι ειδικοί της Α’ Παιδιατρικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών στο Νοσοκομείο Παίδων «Αγία Σοφία». Όπως μάλιστα αποκαλύπτει η μελέτη που πραγματοποιήθηκε με επικεφαλής την καθηγήτρια Παιδιατρικής Χρύσα Μπακούλα: H ΔΕΠΥ αποτελεί ένα όχι μόνο υπαρκτό αλλά και έντονο ζήτημα για πολλές ελληνικές οικογένειες, καθώς ούτε λίγο ούτε πολύ το ένα στα δέκα Ελληνόπουλα πάσχει από αυτήν.
Τι φταίει: Οι ερευνητές σήμερα έχουν καταλήξει πως η κληρονομικότητα παίζει σημαντικό ρόλο, αφού, σύμφωνα με τις στατιστικές, τα παιδιά που υποφέρουν έχουν συχνά (σε ποσοστό πάνω από 50%) έναν ή περισσότερους στενούς συγγενείς με τη συγκεκριμένη διαταραχή. Οι στρεσογόνοι επίσης παράγοντες στο σπίτι (π.χ. εντάσεις μεταξύ των γονιών) αλλά και οι τοξίνες του περιβάλλοντος (όπως π.χ. ο μόλυβδος) μπορούν να αναστατώσουν τη χημική ισορροπία των νευροδιαβιβαστών του εγκεφάλου (συγκεκριμένα την ντοπαμίνη και τη νορεπινεφρίνη), που ελέγχουν την προσοχή, τις ορμές και τη συγκέντρωση.
Πώς θα το αντιμετωπίσεις: Αρχικά με την έγκαιρη διάγνωση. Η εξέταση και η καθοδήγηση από τον ειδικό είναι απαραίτητες, ενώ σε σπάνιες περιπτώσεις ίσως χρειαστεί να χορηγηθεί και φαρμακευτική αγωγή. Παράλληλα, επειδή η διαταραχή αυτή αφορά συνήθως έξυπνα και ταλαντούχα παιδιά, βοήθηε το δικό σου να ανακαλύψει το ταλέντο του. Ένα σπορ ή ένα μουσικό όργανο μπορούν να κάνουν θαύματα.
Προσοχή: Το σύνδρομο ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας εμφανίζεται νωρίς στη ζωή του παιδιού, συνήθως στη νηπιακή ηλικία και πριν από την ηλικία των 7 ετών, ενώ είναι πιο συνηθισμένο στα αγόρια απ’ ό,τι στα κορίτσια (περίπου κατά 3 με 4 φορές περισσότερο). Να σημειωθεί, επίσης, ότι και στoν ενήλικo πληθυσμό τo σύνδρoμo εμφανίζεται στο 9% των ανδρών και στo 3% των γυναικών.
Τρώει με μανία τα νύχια του
Η εικόνα των παιδιών που τρώνε τα νύχια τους είναι πολύ συνηθισμένη. Πολλοί γονείς πιστεύουν ότι πρόκειται για µια κακή συνήθεια, όµως η ονυχοφαγία, σύμφωνα με τους παιδοψυχολόγους, είναι σύµπτωµα αγχώδους συναισθηµατικής διαταραχής και εµφανίζεται συνήθως στην ηλικία των 8-11 ετών. Συχνά εκδηλώνεται και µε υπερκινητικότητα, διάσπαση προσοχής, συχνουρία, νυχτερινούς εφιάλτες, προβλήµατα λόγου κ.ά., που µπορεί να συνδυάζονται µεταξύ τους ή όχι.
Τι φταίει: Οι ψυχολόγοι μιλούν για υπερευαίσθητα και αγχωμένα παιδιά που εκτονώνονται με αυτό τον τρόπο. Οι βαθύτερες αιτίες µπορεί, για παράδειγμα, να εντοπίζονται σε µια ψυχαναγκαστική µητέρα, στην υποτίμηση του παιδιού στο σπίτι ή στο σχολείο και σε οτιδήποτε άλλο του προκαλεί άγχος. Έτσι η ονυχοφαγία γίνεται δίοδος αποφόρτισης της έντασης. Δεν είναι κατά συνέπεια σπάνια η συνήθεια να εξαφανίζεται και να επανεμφανίζεται παροδικά ως αποτέλεσμα άγχους και πίεσης. Ωστόσο, για να την αποβάλει το παιδί, δεν πρέπει να το μαλώνεις, αλλά αντίθετα να το βοηθήσεις με το διάλογο και αν χρειαστεί να καταφύγεις και στη βοήθεια ενός ειδικού παιδοψυχολόγου.
Πώς θα το αντιμετωπίσεις: Κάποιες γενικές οδηγίες για το πώς θα χειριστείς το θέμα είναι:
- Να παρατηρείς ποιες ώρες συνηθίζει να επιδίδεται στην ονυχοφαγία (π.χ. την ώρα που διαβάζει, όταν βλέπει τηλεόραση, όταν βρίσκεται σε αμηχανία ή όταν δεν έχει τι άλλο να κάνει;) Όλα αυτά είναι σημαντικές πληροφορίες για τον ειδικό που θα ασχοληθεί με το πρόβλημα.
- Βρες επίσης τρόπους, σε συνεργασία με το παιδί, τις «επικίνδυνες» ώρες να απασχολεί τα χέρια του με κάτι άλλο, έτσι ώστε να μην μπορεί να τα φέρει στο στόμα (π.χ. με ζωγραφική, παίζοντας κάποιο όργανο κ.ά.).
- Να το επιβραβεύεις με κάτι όταν θα έχει περάσει κάποιο χρονικό διάστημα (π.χ. μία εβδομάδα) χωρίς να έχει επιδοθεί στην αγαπημένη του δραστηριότητα.
Προσοχή: Σύμφωνα µε την ψυχαναλυτική θεωρία, η ονυχοφαγία σχετίζεται µε µια παλινδρόμηση κατά την οποία η ηδονή που προσφέρεται µέσω του στόματος µε το φάγωμα των νυχιών παραλληλίζεται µε το πιπίλισμα κατά το θηλασμό και αποτελεί διέξοδο στο άγχος, όπως σε ένα µωρό η πιπίλα. Πρόκειται για µια προσκόλληση του ατόµου σε εκείνο το πρώιμο αναπτυξιακό στάδιο, η οποία έχει ως αποτέλεσμα την ψυχική ανωριμότητά του. Αναζητά σε αυτόν το θηλασμό δηλαδή την ηδονή µέσω του στόματος, γεγονός που υποδηλώνει έλλειψη φροντίδας.
«Βρέχεται» ακόμα στο ύπνο του
Μέχρι την ηλικία των 5 ετών είναι απόλυτα φυσιολογικό το παιδί να «βρέχει» το κρεβάτι του τη νύχτα, ακόμα και κάθε βράδυ. Tο πρόβλημα αρχίζει όταν η συνήθεια αυτή συνεχίζεται και μετά τα 5 του χρόνια. Όμως ακόμα και σε αυτή την περίπτωση δεν σημαίνει ότι κρύβεται κάτι σοβαρό.
Τι φταίει: Aν το παιδί είναι –κατά τα άλλα– υγιές και η νυχτερινή ενούρηση είναι το μόνο του σύμπτωμα, πολύ πιθανόν το πρόβλημα να οφείλεται σε μια πιο αργή ωρίμανση του νευρικού του συστήματος. Eπίσης, συχνά τα παιδιά εμφανίζουν ακράτεια ούρων όταν βρίσκονται κάτω από ψυχολογικό στρες και πιο σπάνια όταν παρουσιάζουν κάποια λοίμωξη στο ουροποιητικό τους σύστημα. Ακόμα, σύμφωνα με στοιχεία που παρουσιάστηκαν στο πρόσφατο Μεσογειακό Συνέδριο Παιδονευρολογίας: τρία στα τέσσερα παιδιά των οποίων οι γονείς έπασχαν από νυχτερινή ενούρηση βρέχουν το κρεβάτι τους το βράδυ και περίπου τα μισά από τα παιδιά έχουν ένα γονέα που αντιμετώπιζε το ίδιο πρόβλημα. Συνήθως αυτά τα παιδιά σταματούν τη νυχτερινή ενούρηση στην ίδια ηλικία με τους γονείς τους ή και νωρίτερα.
Πώς θα το αντιμετωπίσεις: Με ψυχραιμία. Οι φωνές, οι απειλές και η τιμωρία δεν φέρνουν αποτέλεσμα. Tο καλύτερο είναι να το στηρίξεις ψυχολογικά και να το διαβεβαιώσεις ότι αρκετά παιδιά της ηλικίας του αντιμετωπίζουν το ίδιο πρόβλημα. Κι ακόμη:
- Μάθε στο παιδί να αδειάζει εντελώς την κύστη του πριν πάει για ύπνο και οδήγησέ το για άλλη μια φορά στην τουαλέτα πριν εσύ κοιμηθείς.
- Μείωσε και τους παράγοντες που μπορούν να επιδεινώσουν τη νυχτερινή ενούρηση του παιδιού, όπως είναι η κατανάλωση πολλών υγρών το βράδυ ή η χαμηλή θερμοκρασία στο δωμάτιό του την ώρα του ύπνου, η οποία μπορεί να επιδεινώσει το πρόβλημα της ενούρησης.
- Αν δεν πρόκειται για οργανικό πρόβλημα, πάνω σε έναν πίνακα άρχισε να τοποθετείς αστεράκια για κάθε «στεγνή» νύχτα. Όταν τα αστεράκια συμπληρώσουν έναν αριθμό, επιβράβευσε το παιδί με ένα δώρο.
- Μπορείς ακόμα, αφού συμβουλευτείς το γιατρό, να προμηθευτείς το «ξυπνητήρι ενούρησης», δηλαδή μια ειδική συσκευή με καμπανάκι, που ενεργοποιείται με τις πρώτες σταγόνες ούρων, αναγκάζοντας έτσι το παιδί να ξυπνήσει και να πάει στην τουαλέτα.
Προσοχή: Μερικές φορές η ξαφνική νυχτερινή απώλεια ούρων σε παιδιά σχολικής ή προσχολικής ηλικίας μπορεί να είναι το καμπανάκι που χτυπά για κάποιο σοβαρότερο πρόβλημα στον παιδικό οργανισμό, όπως η εμφάνιση μιας ουρολοίμωξης ή –σε συνδυασμό με κάποια άλλα συμπτώματα (έντονη δίψα, αδυνάτισμα κ.ά.) – άλλων νοσημάτων, όπως του σακχαρώδους διαβήτη.
ΑΠΟ ΤΗ ΡΙΤΑ ΒΕΛΩΝΗ
