Τα φύτρα είναι πασίγνωστα στους οπαδούς της υγιεινής διατροφής. Οι σπόροι και τα όσπρια που μόλις έχουν βλαστήσει διατίθενται πια ακόμα και στα σούπερ μάρκετ και αποτελούν ένα εξαιρετικό συμπλήρωμα για σαλάτες, σούπες και άλλα φαγητά. Εξαιρετικό γιατί αυτά τα λεπτά σαν κλωστές βλασταράκια είναι ένα αληθινό θησαυροφυλάκιο θρεπτικών ουσιών για την υγεία μας.

Τι μας προσφέρουν

Οι χημικές αλλαγές που γίνονται μέσα στο σπόρο καθώς βλασταίνει βάζουν μπρος ένα πανίσχυρο εργοστάσιο παραγωγής ενζύμων, που δεν ξεπερνιέται σε όλα τα μεταγενέστερα στάδια της ζωής του φυτού. Τα ένζυμα αυτά είναι πολύτιμα για τον οργανισμό μας. Και μέσα σε αυτό το ολιγοήμερο διάστημα, η περιεκτικότητα του σπόρου σε όλες τις βιταμίνες πολλαπλασιάζεται εντυπωσιακά. Στο φύτρο του σταριού, για παράδειγμα, η βιταμίνη Β-12 πενταπλασιάζεται, οι υπόλοιπες βιταμίνες της ομάδας Β αυξάνονται τρεις έως δώδεκα φορές, η Ε τριπλασιάζεται και οι φυτικές ίνες τετραπλασιάζονται. Το όσπριο ροβίτσα όταν βλασταίνει έχει δυόμισι φορές περισσότερη βιταμίνη Α απ’ ό,τι στην ξηρή μορφή του.

Πραγματικός θησαυρός

Τα φύτρα των σπόρων, των σιτηρών και των οσπρίων είναι γενικά οι πιο σημαντικές πηγές βιταμίνης C, βήτα καροτίνης, και πολλών βιταμινών του συμπλέγματος Β. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τους χειμερινούς μήνες, όταν τα φρούτα και τα λαχανικά (τουλάχιστον των βιολογικών καλλιεργειών) είναι περιορισμένα. Το μόνο πρόβλημα με αυτό το θησαυρό των θρεπτικών συστατικών είναι ότι, όπως όλα τα όμορφα πράγματα, δεν διαρκεί πολύ. Γι’ αυτό και θα πρέπει τα φύτρα να καταναλώνονται ολόφρεσκα. Και ο καλύτερος τρόπος να το εξασφαλίσεις είναι να τα φτιάχνεις εσύ, πράγμα που δεν είναι καθόλου δύσκολο.

Με σπόρους και νερό

Συνοπτικά η διαδικασία έχει ως εξής: Μουλιάζεις τα σπόρια σε νερό, τα διατηρείς υγρά και περιμένεις να βλαστήσουν. Απλώς χρειάζεται προσοχή ώστε να έχουν τη σωστή υγρασία για να μη σαπίζουν. Παρεμπιπτόντως, υπάρχουν ειδικές συσκευές για όσους δεν αισθάνονται αρκετά σίγουροι, αλλά κι ακολουθώντας τις οδηγίες μας δεν είναι δύσκολο να τα καταφέρεις.

Κατ’ αρχάς μπορείς να χρησιμοποιήσεις μεγάλη ποικιλία από σπόρους, ξηρούς καρπούς (άψητους!) και όσπρια. Μερικές καλές επιλογές είναι το αλφάλφα, το τριφύλλι, οι φακές, οι ροβίτσες, οι ηλιόσποροι, τα αμύγδαλα, τα φουντούκια, το στάρι, η σίκαλη, τα κλασικά ξηρά φασόλια, τα φασόλια σόγιας. Είναι καλύτερο να προτιμήσεις εκείνα από βιολογικές καλλιέργειες, γιατί τα άλλα μπορεί να περιέχουν υπολείμματα από φυτοφάρμακα και χημικά που τους βάζουν για να μην πιάσουν μύκητες.

Πέρασε στην πράξη

Ανάλογα με το είδος, καθορίζεις και την ποσότητα που θα βάλεις να βλαστήσει σε κάθε δόση:

• για τους μικρούς σπόρους, 2-3 κουταλιές της σούπας.
• για τους μεσαίους μέχρι ½ φλιτζάνι.
• για τα χοντρά όσπρια και τους μεγάλους σπόρους 1 φλιτζάνι.
• για τους ηλιόσπορους 2 φλιτζάνια.

Δες στη συνέχεια πώς μπορείς να τα καλλιεργήσεις, ακολουθώντας τις βήμα προς βήμα οδηγίες.

Βήμα βήμα

1. Πριν από όλα καθάρισε τα: τα απλώνεις σε ένα πιάτο ή ταψάκι, και αφαιρείς όσα δείχνουν σπασμένα ή χτυπημένα. Φυσικά αφαιρείς «ξένα σώματα» που ενδεχομένως να υπάρχουν, όπως μικροσκοπικά πετραδάκια ή σβόλοι χώματος. Στη συνέχεια τα ξεπλένεις καλά.
2. Βάζεις τους σπόρους σε ένα γυάλινο βάζο και προσθέτεις τόσο νερό (καλύτερα εμφιαλωμένο ή φιλτραρισμένο) ώστε η στάθμη του να τους υπερκαλύπτει κατά 5-8 εκατοστά. Είναι προτιμότερο να κάνεις αυτή τη δουλειά προς το βράδυ, ώστε να μείνουν και να μουλιάσουν όλη τη νύχτα. Οι μεσαίοι σπόροι θέλουν 8-12 ώρες, ενώ τα χοντρά όσπρια και οι ξηροί καρποί μπορούν να πάρουν 12-24.
3. Το επόμενο πρωί, καλύπτεις το στόμιο του βάζου με ένα τουλπάνι και το στερεώνεις με λάστιχο. Το αναποδογυρίζεις πάνω από το νεροχύτη ώστε να αδειάσει το νερό. Μπορείς να χρησιμοποιήσεις αυτό το νερό για να ποτίσεις τα φυτά σου – θα το εκτιμήσουν. Ανακινείς μερικές φορές το αναποδογυρισμένο βάζο για να τινάξεις όλο το νερό.
4. Το ξαναγεμίζεις με νερό –έτσι όπως είναι με το τουλπάνι- και το αδειάζεις ξανά, για να ξεπλυθούν οι σπόροι. Το τινάζεις και πάλι, για να φύγει το παραπανίσιο νερό. Καλού κακού, μπορείς να το τοποθετήσεις ανάποδα πάνω σε ένα στραγγιστήρι των πιάτων, γυάλινο ταψί ή πλαστικό δοχείο. Και το αφήνεις.
5. Το βράδυ ξεπλένεις και πάλι το περιεχόμενο του δοχείου και το αφήνεις ξανά να στραγγίσει. Συνεχίζεις το ίδιο, πρωί και βράδυ για 4-5 μέρες, ενώ στο μεταξύ παρακολουθείς τη «σοδειά» σου ώσπου να εμφανιστούν τα πρώτα σημάδια των φύτρων. Στους σπόρους θα είναι πράσινα φυλλαράκια και στα όσπρια και τους ξηρούς καρπούς λευκά βλασταράκια.

Η ώρα της... συγκομιδής

Η κατάλληλη στιγμή είναι όταν έχουν μήκος τα αλφάλφα 2,5 εκατοστά, οι φακές 2-5, οι ροβίτσες 5-7 και για τους σπόρους των σιτηρών το βλαστάρι να έχει το ίδιο μήκος με το σπόρο. Για τα χοντρά όσπρια αρκεί ένα μικρό άσπρο βλαστάρι.

Όταν θα είναι έτοιμα, τα ξεπλένεις γι’ άλλη μια φορά και στραγγίζεις πολύ καλά, τινάζοντάς τα. Τα φυλάς στο ψυγείο και τα καταναλώνεις σε λίγες (ελάχιστες για την ακρίβεια) μέρες.

Μερικές ιδέες για φυτρο-νοστιμιές

Το πιο απλό που μπορείς να κάνεις με τα φύτρα είναι να τα προσθέσεις έτσι όπως είναι σε σαλάτες, σάντουιτς ή μαγειρεμένες σούπες. Μπορείς όμως και να:

• Τα πολτοποιήσεις στο μπλέντερ σε συνδυασμό με άλλα υλικά και να κάνεις ντιπ, στα οποία θα βουτάτε ωμά μπαστουνάκια λαχανικών, φρυγανάκια, κριτσίνια κλπ. ή αλείμματα για σάντουιτς. Για παράδειγμα πολτοποίησε τα με ταχίνι, λεμόνι και σκόρδο για μια ανατολίτικη γεύση ή με φρέσκια τομάτα και βασιλικό για κάτι πιο «μεσογειακό».
• Τα μαγειρέψεις για λίγο στον ατμό με ψιλοκομμένο καρότο και λάχανο ή να τα τσιγαρίσεις μαζί με άλλα λαχανικά σε κινέζικο στιλ.
• Τα προσθέσεις σε χορτοφαγικά μπιφτέκια από κιμά σόγιας, ντοματοκεφτέδες, κολοκυθοκεφτέδες, καροτοκεφτέδες και άλλα συναφή.
• Τα χρησιμοποιήσεις σε ομελέτες με λαχανικά, όπως κρεμμύδια, πιπεριές, μανιτάρια. Σε αυτή την περίπτωση, θα σοτάρεις πρώτα τα φύτρα και τα λαχανικά 3-5 λεπτά, θα τα βγάλεις από το τηγάνι, θα προσθέσεις τα αβγά χτυπημένα –με λίγο γάλα αν θέλεις - και όταν θα έχουν ψηθεί, θα ξαναβάλεις τα λαχανικά επάνω στην ομελέτα και θα τα διπλώσεις. Εδώ να έχεις υπόψη ότι τα λεπτά φύτρα όπως το αλφάλφα δεν θέλουν παραπάνω από 1-2 λεπτά σοτάρισμα, γι’ αυτό θα τα προσθέσεις αργότερα στα άλλα λαχανικά, ενώ τα φύτρα από φασόλια μπορούν να μπουν εξαρχής στο τηγάνι.

ΑΠΟ ΤΗ ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΤΖΟΥΡΑΚΗ

Πρώτη δημοσίευση: Περιοδικό Αρμονία τεύχος 94.

Επικαιροποίηση: Μάρτιος 2015.