Όλα όσα θέλεις να ξέρεις για τα Κούλουμα και το τραπέζι της Σαρακοστής

15.03.2024

Είτε το πιστεύεις είτε όχι φτάνει και φέτος η μόνη Δευτέρα που αγαπάμε, όπως συνηθίζουμε να λέμε μιλώντας για την Καθαρά Δευτέρα.

Πρόκειται, χωρίς αμφιβολία, για μία από τις πιο αγαπημένες γιορτές μικρών και μεγάλων και παρόλο που φέτος ίσως δεν έχει τον ιδανικό καιρό για να την απολαύσουμε όπως θέλουμε, ιδού μερικά πράγματα που καλό είναι να ξέρουμε για αυτή τη μέρα. Όπως για παράδειγμα, πως ξεκίνησε ο εορτασμός της ημέρας αυτής και τι σημαίνουν τα Κούλουμα, γενικότερα. Ιδού οι απαντήσεις -και μερικές συνταγές που ξεχωρίζουν.

Πώς προέκυψε η έκφραση "Καθαρή Δευτέρα";

Υπάρχουν αρκετές διαφορετικές εκδοχές. Η επίσημη θέλει την ονομασία της ημέρας να σημαίνει την κάθαρση ψυχής και σώματος μέσω της νηστείας της σαρακοστής που επίσημα ξεκινά από την ημέρα αυτή.

Η παράδοση θέλει επίσης την ημέρα αυτή οι νοικοκυρές να κάνουν καθαριότητα στο σπίτι και στα σκεύη μετά το φαγοπότι των Αποκριών.

Και η λέξη Κούλουμα; Από που προέρχεται;

Κατά μία εκδοχή, η λέξη προέρχεται από λατινική cumulus, που σημαίνει αφθονία αλλά και τέλος, οπότε και σχετίζεται με την έννοια της γιορτής έτσι κι αλλιώς: φαγοπότι με άφθονο κρασί και φαγητό - πάντα νηστίσιμο - παιχνίδι, τραγούδι και χορός μέχρι τελικής πτώσης και η λήξη της αποκριάς.

Κατ΄άλλους τα Κούλουμα έχουν αθηναϊκή προέλευση και η λέξη προέρχεται από την λέξη κολόνα ή αλλιώς columna καθώς οι εορτασμοί γίνονταν κοντά στο ναό του Ολυμπίου Διός ενώ κάποιοι υποστηρίζουν πως η ρίζα αναζητείται στο αλβανικό "κόλουμ" που σημαίνει καθαρός.

Και πώς προέκυψε η γιορτή;

Δεν είναι σαφές το πότε ξεκίνησαν να γιορτάζονται τα Κούλουμα, σύμφωνα όμως με την επικρατούσα άποψη, το έθιμο ξεκίνησε από τους εμπόρους που την ημέρα αυτή ετοίμαζαν ένα νόστιμο νηστίσιμο πιάτο με κουκιά και ρίγανη κι άλλες νηστίσιμες λιχουδιές. Η προτίμηση του κόσμου στα σαρακοστιανά κι η μεγάλη ζήτησή τους την ημέρα αυτή φαίνεται πως οδήγησε στο να καθιερωθεί η ημέρα ως γιορτή. Δεν είναι μάλιστα τυχαίο πως στα τούρκικα η γιορτή ονομάζεται «Μπακλά χουράν» από τη λέξη «μπακλά» που σημαίνει κουκιά.

Το φαγητό της Καθαράς Δευτέρας: Τα σαρακοστιανά έχουν την τιμητική τους!

Λαγάνα

Το ψωμί της καθαράς Δευτέρας δεν μπορεί να λείπει από το τραπέζι αυτήν την ημέρα. Η λαγάνα δεσπόζει σε κάθε τραπέζι, είτε αυθεντική, είτε με τις πιο μοντέρνες εκδοχές της, γεμιστή με ντοματίνια, πιπεριά ελιές, δεντρολίβανο, σκόρδο κτλ.

Φέτος κάνε μια απόπειρα και φτιάξε τη μόνη, με τα χεράκια σου! Το βασικό της μυστικό; Παρασκευάζεται χωρίς προζύμι. Για να τη φτιάξεις δες τη συνταγή που προτείνουμε. Κάνε κλικ εδώ για τη συνταγή.

Τουρσί λαχανικών

Είναι κι αυτό άμεσα συνυφασμένο με την ημέρα. Σπιτικό ή του εμπορίου, με λαχανικά μέσα σε λάδι, άλμη και μπόλικο ξιδάκι τα τουρσιά χρωματίζουν το τραπέζι μας νοστιμεύοντας τη Σαρακοστή. Κι επειδή και το τουρσί έχει την τεχνική του, σου δίνουμε όλες τις πληροφορίες που χρειάζεσαι για να το φτιάξεις μόνη: "Φτιάχνουμε σωστά τουρσιά"

Χαλβάς

Από τα δημοφιλέστερα νηστίσιμα γλυκίσματα που συνοδεύουν το σαρακοστιανό τραπέζι κι ως εκ τούτου και το καθαροδευτεριάτικο. Με ταχίνι ή σιμιγδάλι δύσκολα αφήνει κάποιον ασυγκίνητο ενώ αν κι είναι αρκετά παχυσντικός, αποτελεί μια από τις πιο υγιεινές επιλογές γλυκών. Κι αν προτιμήσεις να φτιάξεις μόνη, μάθε τα μυστικά του σιμιγδαλένιου χαλβά εδώ!

Ταραμάς & ταραμοσαλάτα

Λευκός ή κόκκινος ο ταραμάς δίνει ηχηρά το παρόν στα κούλουμα, είτε ως αλοιφή για τη λαγάνα, είτε με τη μορφή της ταραμοσαλάτας. Κι αν όσο κι αν έχεις προσπαθήσει δεν μπορείς να πετύχεις το αφράτο αποτέλεσμα και γεύση της σπιτικής ταραμοσαλάτας, καταφεύγοντας σε αυτές του εμπορίου, φέτος κάνε τη διαφορά. Σου δίνουμε και μια εύκολη συνταγή για να δοκιμάσεις

Ελιές

Πώς μπορεί να λείπει η ελιά η τσακιστή από τη Σαρακοστή; Θρεπτικόττατες και ιδιαίτερα νόστιμες, οι ελίτσες συνοδεύουν τέλεια τα νηστίσιμα πιάτα. Αν αγοράσεις, πλύνε τις καλά για να φύγει η άλμη ενώ αν έχεις την τύχη να έχεις δικά σου ελαιόδεντρα, υπενθυμίζουμε τη διαδικασία και την τεχνική για να φτιάξεις τσακιστές ελιές. Ιδού... "Έτσι θα φτιάξεις ελίτσες τσακιστές"

Θαλασσινά

Χταποδάκι, καλαμαράκια, οστρακοειδή και μαλάκια σε ποικιλία συνταγών, είτε ως κυρίως πιάτο, είτε ως ορεκτικό, δεν αποτελούν μόνο νόστιμους μεζέδες, αλλά είναι και πηγές πολύτιμων συστατικών, παρέχοντας στον οργανισμό τα πολύτιμα ω-3 λιπαρά οξέα, που θωρακίζουν την άμυνά του.

Όσπρια

Όπως είδαμε ο εορτασμός της καθαράς Δευτέρας ξεκίνησε πιθανότατα από τα νόστιμα κουκιά. Πώς θα μπορούσαν λοιπόν τα όσπρια να απουσιάζουν από το τραπέζι; Κουκιά, φασόλια μαυρομάτικα, φασολάδα, φακές κι άλλα όσπρια είναι από τα πιο χαρακτηριστικά πιάτα της ημέρας.