Αν και σήμερα οι γυναίκες απολαμβάνουν περισσότερες ελευθερίες από ποτέ, η πορεία προς την ισότητα δεν ήταν ούτε εύκολη ούτε αυτονόητη. Από τις πρώτες φωνές που απαίτησαν δικαιοσύνη μέχρι τις σύγχρονες γυναίκες που συνεχίζουν να παλεύουν για ίσα δικαιώματα, αυτή η διαδρομή ήταν (και είναι) γεμάτη προκλήσεις, ανατροπές, αλλά και νίκες.
Οι πρώτες φωνές: Η αρχή ενός αγώνα
Για αιώνες, οι γυναίκες θεωρούνταν κατώτερες των ανδρών, τόσο στη νομοθεσία όσο και στην κοινωνική πραγματικότητα. Δεν είχαν δικαίωμα στην ιδιοκτησία, δεν μπορούσαν να μορφωθούν, να έχουν δική τους περιουσία ή να συμμετέχουν στη δημόσια ζωή. Ο ρόλος τους ήταν αυστηρά καθορισμένος: σύζυγος, μητέρα, νοικοκυρά.
Όμως, τον 18ο και 19ο αιώνα, άρχισαν να εμφανίζονται οι πρώτες οργανωμένες αντιδράσεις. Κατά τη Γαλλική Επανάσταση (1789), γυναίκες όπως η Ολύμπ ντε Γκουζ διεκδίκησαν δικαιώματα, γράφοντας τη «Διακήρυξη των Δικαιωμάτων της Γυναίκας και της Πολίτισσας». Όμως, αντιμετώπισε την οργή της κοινωνίας και εκτελέστηκε στη γκιλοτίνα.
Παρά τις διώξεις, ο σπόρος είχε φυτευτεί. Οι γυναίκες άρχισαν να οργανώνονται και να απαιτούν ισότητα.
Οι Σουφραζέτες: Ο αγώνας για το δικαίωμα ψήφου
Ο 19ος αιώνας σηματοδότησε την άνοδο των Σουφραζετών – των γυναικών που διεκδικούσαν το δικαίωμα να ψηφίζουν.Το 1848, στις Ηνωμένες Πολιτείες, διοργανώθηκε η πρώτη φεμινιστική συνδιάσκεψη στη Σενέκα Φολς, όπου γυναίκες όπως η Ελίζαμπεθ Κάντι Στάντον και η Σούζαν Άντονι έγραψαν τη «Διακήρυξη των Αισθημάτων», απαιτώντας ίσα πολιτικά δικαιώματα.
Στη Βρετανία, οι Σουφραζέτες, με ηγέτιδα την Εμελίν Πάνκχερστ, δεν δίστασαν να χρησιμοποιήσουν δυναμικές μεθόδους: αλυσοδένονταν σε δημόσια κτίρια, έσπαγαν βιτρίνες, έκαναν απεργίες πείνας και φυσικά φυλακίζονταν και σε πολλές περιπτώσεις κακοποιούνταν από τις αρχές.
Χρειάστηκε σχεδόν ένας αιώνας σκληρού αγώνα, αλλά οι γυναίκες άρχισαν να κερδίζουν το δικαίωμα ψήφου:
• Νέα Ζηλανδία (1893): η πρώτη χώρα που το έδωσε στις γυναίκες.
• ΗΠΑ (1920): με τη 19η Τροπολογία.
• Ηνωμένο Βασίλειο (1928): πλήρης ψήφος για όλες τις γυναίκες.
Οι γυναίκες στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο: Η δύναμη της εργασίας
Ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος έφερε μια ανατροπή στους ρόλους των φύλων. Με τους άντρες στα μέτωπα, οι γυναίκες ανέλαβαν θέσεις εργασίας που μέχρι τότε θεωρούνταν «αντρικές».
Εργάστηκαν σε εργοστάσια, έκαναν διοικητικές δουλειές, συμμετείχαν στην παραγωγή όπλων και στον ανεφοδιασμό των στρατευμάτων.
Για πρώτη φορά, η κοινωνία αναγνώρισε τη δύναμη και την ικανότητα των γυναικών.
Μετά τον πόλεμο, όμως, πολλές πιέστηκαν να επιστρέψουν στο σπίτι, καθώς η κοινωνία ήθελε να αποκαταστήσει τις «παραδοσιακές» ισορροπίες.
Αυτό οδήγησε στο δεύτερο κύμα του φεμινισμού…
Το δεύτερο κύμα: Ισότητα στην εργασία και την εκπαίδευση
Τη δεκαετία του 1960 και του 1970, ένα νέο κύμα φεμινισμού αναδύθηκε. Αυτή τη φορά, οι γυναίκες δεν αγωνίζονταν μόνο για πολιτικά δικαιώματα, αλλά και για οικονομική ανεξαρτησία, ισότητα στην εργασία και ίση αμοιβή, δικαίωμα στον έλεγχο του σώματός τους και πρόσβαση στην εκπαίδευση.
Η Μπέτι Φρίνταν, με το βιβλίο της The Feminine Mystique (1963), έδειξε ότι πολλές γυναίκες ένιωθαν παγιδευμένες στον ρόλο της «τέλειας νοικοκυράς».
Το 1973, στις ΗΠΑ, η απόφαση Roe v. Wade νομιμοποίησε τις αμβλώσεις, δίνοντας στις γυναίκες έλεγχο στο σώμα τους, ένα δικαίωμα που, ωστόσο, δέχεται ακόμα επιθέσεις σήμερα.
Το τρίτο κύμα και η εποχή του #MeToo
Από τη δεκαετία του 1990, ο φεμινισμός έγινε πιο συμπεριληπτικός. Δεν αφορούσε μόνο τις λευκές, μεσαίας τάξης γυναίκες, αλλά και γυναίκες διαφορετικών φυλών, ταυτοτήτων φύλου και σεξουαλικών προσανατολισμών.
Ο σύγχρονος φεμινισμός έβαλε στο επίκεντρο θέματα όπως η έμφυλη βία, η σεξουαλική παρενόχληση και η ισότητα ευκαιριών για όλες τις γυναίκες.
Το 2017, το κίνημα #MeToo ξέσπασε στα social media, όταν γυναίκες από όλο τον κόσμο άρχισαν να μοιράζονται τις εμπειρίες τους με τη σεξουαλική παρενόχληση και τη βία. Για πρώτη φορά, ο κόσμος είδε το μέγεθος του προβλήματος.
Εταιρείες, κυβερνήσεις και οργανισμοί άρχισαν να λαμβάνουν μέτρα για την προστασία των γυναικών από την κακοποίηση και την ανισότητα στους χώρους εργασίας. Γυναίκες από όλο τον κόσμο μίλησαν, με αποτέλεσμα να καταδικαστούν ισχυροί άντρες, όπως ο παραγωγός Χάρβεϊ Γουάινστιν.
Αυτό οδήγησε σε νομοθετικές αλλαγές και αυστηρότερα μέτρα κατά της σεξουαλικής βίας.
Ο αγώνας για ένα μέλλον που καμία γυναίκα δεν θα χρειάζεται να παλέψει για τα αυτονόητα
Παρά την πρόοδο, όμως, πολλά προβλήματα παραμένουν:
Το μισθολογικό χάσμα δεν έχει εξαλειφθεί.
Η έμφυλη βία και οι γυναικοκτονίες παραμένουν σοβαρά ζητήματα.
Σε κάποιες χώρες, οι γυναίκες δεν έχουν δικαιώματα.
Η γυναικεία ηγεσία παραμένει περιορισμένη.
Όμως, οι γυναίκες σήμερα είναι πιο δυνατές και ενωμένες από ποτέ. Διεκδικούν
Από τις Σουφραζέτες ως σήμερα, η πορεία για την ισότητα δεν ήταν εύκολη. Όμως, κάθε γενιά γυναικών στέκεται πάνω στους ώμους αυτών που πάλεψαν πριν από αυτήν.
Ο φεμινισμός δεν είναι απλά μια ιστορία , είναι ένα κίνημα που συνεχίζει να εκδηλώνεται, να εξελίσσεται και να δυναμώνει. Και ο αγώνας για έναν κόσμο πιο δίκαιο, πιο ίσο και πιο ελεύθερο δεν έχει τελειώσει.
