Φόβος. Φόβος για το διαφορετικό, γι’ αυτό που παρεκκλίνει και αντιδρά στο μάτι. Ο παραμορφωμένος στο πρόσωπο και το σώμα Τζον Μέρικ είναι για τους περισσότερους ο άνθρωπος ελέφαντας. Ένα φθηνό θέαμα στο πλαίσιο ενός freak show που προσφέρει ένα είδος άτυπης αλλά συνάμα άρρωστης ευχαρίστησης. Μιας ευχαρίστησης παρόμοιας με αυτή που λαμβάνει ο ηδονοβλεψίας καθώς το διαφορετικό εκτός από πηγή φόβου αποτελεί και πηγή έλξης. Η εξωτερική εμφάνιση στιγματίζει και ο Τζον αφήνεται στο μόνο τρόπο που του εξασφαλίζει την επιβίωση: εκθέτει την δυσμορφία του. Γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης από συνανθρώπους του που στην ατυχία του καθρεφτίζουν το προσωπικό τους όραμα. Απ ‘ τον σωματέμπορο θιασάρχη και τον άπληστο εργαζόμενο στο νοσοκομείο μέχρι τον γιατρό που αρχικά τον χρησιμοποιεί για να γίνει γνωστός και την υψηλή κοινωνία του Λονδίνου που ακολουθεί την μόδα. Το αποτέλεσμα παραμένει το ίδιο ενώ εσύ αναρωτιέσαι ποιος είναι το τέρας τελικά. Ο Μέρικ πάντως, είναι απλά ένας άνδρας που μέσα απ’ την εκκωφαντική του σιωπή κραυγάζει ότι δεν είναι ζώο, δεν είναι καν ο άνθρωπος ελέφαντας, είναι απλά άνθρωπος. Και περιμένει καρτερικά να ακουστεί.
Η ιστορία είναι μεν ακραία αλλά πέρα για πέρα αληθινή. Το φιλμ βγήκε το 1980 όταν ο Ντέιβιντ Λιντς μετά την πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του, το «Eraserhead», παρακινείται απ’ τον Μελ Μπρούκς που θαυμάζει το ταλέντο του να γυρίσει την ιστορία του ανθρώπου ελέφαντα. Ο Λιντς στήνει την ταινία σε ασπρόμαυρα πλάνα δημιουργώντας απ’ την αρχή μια ατμόσφαιρα εφάμιλλη της ανθρώπινης διαστροφής και του αντιανθρωπισμού που διέπει την ιστορία. Η γραφή του συνδυάζει άψογα την ακαδημαϊκή ακρίβεια (εκθέτοντας έτσι τον βικτωριανό καθωσπρεπισμό) με τις πειραματικές υπερρεαλιστικές διαθέσεις του σε εικόνες που βρίθουν συμβολισμών και συναισθημάτων. Ο Τζον Χαρτ πίσω απ’ την μάσκα του Μέρικ μοιάζει ταυτισμένος με τον ήρωα και ο Άντονι Χόπκινς ικανοποιεί τις προσδοκίες όπως σχεδόν πάντα κάνει.
Όπως ακούμε και στην αφήγηση στο τέλος της ταινίας: «τίποτα δεν πεθαίνει». Ο Τζον Μέρικ ζει και είναι ανάμεσά μας. Μπορεί απλά να είναι ο μετανάστης που μένει στο υπόγειο διαμέρισμα της πολυκατοικίας σας ή ο τηλεοπτικός ήρωας που κρατάει συντροφιά στους τηλεθεατές της Ανίτας. Πόσο όμορφοι είμαστε τελικά;
Κωστής Θεοδοσόπουλος
