Μπορεί μια ιστορία για την καταπίεση των γυναικών στον αραβικό κόσμο να είναι ποτέ κομεντί; Κι όμως - η «Πηγή των Γυναικών», που έκανε χθες την πρεμιέρα της στην Αθήνα, επιχειρεί να θίξει ένα αρκετά βαρύ ζήτημα με ανάλαφρο τρόπο και σε μεγάλο βαθμό το καταφέρνει.

Οι γυναίκες ενός μικρού, φτωχικού χωριού στο Μαρόκο αναγκάζονται να σκαρφαλώνουν στην κορυφή του βουνού, κάτω από τον ανυπόφορο ήλιο και μερικές φορές κατά τη διάρκεια της νύχτας, για να φέρουν νερό για τα σπίτια τους. Μερικές από αυτές, αγανακτισμένες από την απάθεια των ανδρών που δεν βοηθούν ποτέ, επαναστατούν με το μοναδικό τρόπο που μπορούν: αποφασίζουν να απέχουν από τα συζυγικά τους καθήκοντα ως ότου οι άνδρες αλλάξουν γνώμη.

Φυσικά η ιστορία μάς είναι γνώριμη από τον καιρό του Αριστοφάνη και της «Λυσιστράτης» του, στη «Πηγή των Γυναικών», όμως, του Ράντου Μιχαϊλεάνου το ίδιο εύρημα δίνει την αφορμή για μια γυναικεία επανάσταση που είναι κάτι παραπάνω από επίκαιρη, μετά εξάλλου από την Αραβική Άνοιξη, κάτι που σχολίασε και ο ίδιος ο σκηνοθέτης στη συνέντευξη Τύπου με αφορμή την πρεμιέρα της ταινίας του στην Αθήνα.

Στην πραγματικότητα η ταινία δεν είναι κυρίως εμπνευσμένη από τον Αριστοφάνη αλλά από πραγματικό περιστατικό: σε χωριό της Τουρκίας οι γυναίκες αποφάσισαν παρόμοια απεργία για το ίδιο πρόβλημα. Ο σκηνοθέτης αποκάλυψε ότι πρόσεξε δύο μικρά κομμάτια στον Τύπο (στην εφημερίδα Liberation και το περιοδικό ELLE) σχετικά με το θέμα και αμέσως είδε την ευκαιρία για μια ταινία που να καταδικάζει την παρούσα κατάσταση και να γιορτάζει την γυναικεία χειραφέτηση, μακριά από τον φονταμενταλισμό του Ισλάμ αλλά και την απλοϊκή, στερεοτυπική απεικόνισή του στο δυτικό Τύπο.

Εκεί, όμως, που θα μπορούσε να κάνει μια δραματική ταινία για τις σκληρές αυτές συνθήκες, αυτός διάλεξε να κάνει ένα «ανατολίτικο παραμύθι», όπως το αποκαλεί. Το εμπλούτισε με άφθονο τοπικό χρώμα - παραδοσιακές στολές, τραγούδια, χοροί – και ανθρώπους της περιοχής, και χιουμοριστικές στιγμές, ιδιαίτερα στις σκηνές όταν όλες οι γυναίκες μοιράζονται την οθόνη. «Συχνά όταν βρίσκονται αυτές οι γυναίκες τραγουδούν είτε παραδοσιακά τραγούδια είτε αυτοσχέδια κομμάτια που σατιρίζουν τη ζωή στο χωριό, ακόμα και τους άντρες τους», στοιχείο που χρησιμοποίησε και ο ίδιος για να προχωρήσει την δική του πλοκή.

Τα γυρίσματα έγιναν στο Μαρόκο, «την πιο ανεπτυγμένη κινηματογραφικά αραβική χώρα», αφού, όπως είπε ο σκηνοθέτης, σκοπός του ήταν να δημιουργήσει μια «παγκόσμια αλληγορία, όχι αποκλειστικά μια τουρκική ιστορία». «Μία από τις αιτίες της παγκόσμιας κρίσης που βιώνουμε είναι η έλλειψη των ανθρώπινων σχέσεων, η προβληματική σύνδεση των κοινωνιών με το πολιτικό. Αυτό που λέει η [κεντρική ηρωίδα] Λεϊλά στον άντρα της, ‘Θέλω να δείτε ότι υπάρχουμε’, και η αλληγορία του νερού, είναι κάτι που πρέπει να πούμε κι εμείς μέσα στην σημερινή κοινωνία που έχει χαθεί μέσα στον ατομικισμό και τον ναρκισσισμό.»

Οι δυσκολίες των γυρισμάτων ήταν μεγάλες όχι μόνο ως προς την εύρεση χρηματοδότησης αλλά και ως προς την αυθεντική απεικόνιση της ζωής, που, εκτός των άλλων, απαιτούσε τη χρήση της ντόπιας διαλέκτου στους διάλογους, την οποία δε μιλούσε ούτε ο σκηνοθέτης αλλά ούτε και οι βασικοί ηθοποιοί(!). Ακολούθησε αγώνας δρόμου 4 μηνών για να προβληθεί η ταινία στο περσινό φεστιβάλ Καννών, όπου και έκανε πρεμιέρα στο επίσημο διαγωνιστικό τμήμα.

Το τάιμινγκ της δημιουργίας και προβολής της ταινίας ήταν κάτι παραπάνω από ιδανικό αφού η παραγωγή ολοκληρώθηκε λίγους μήνες πριν το αναπάντεχο ντόμινο των εξεγέρσεων της Αραβικής Άνοιξης αποκαλύψει την έκταση των κοινωνικών διχασμών στον αραβικό κόσμο, προβλήματα που εν μέρει θίγει και η ταινία με το αίτημά της για ίση μεταχείριση των δύο φύλων και, ιδιαίτερα, το δικαίωμα των γυναικών στην εκπαίδευση που θα τους δώσει την ευκαιρία για να γίνουν ολοκληρωμένοι άνθρωποι.

Είναι τόσο σημαντικό σαν μήνυμα αυτό για τον ίδιο τον Μιχαϊλεάνου που παραδέχεται ότι, παρόλο που είναι ενάντια στην κινηματογραφική πειρατεία, το όνειρό του για αυτήν την ταινία είναι να «γίνει η πιο 'κατεβασμένη' στον αραβικό κόσμο και κάθε γυναίκα να έχει το δικό της αντίτυπο!»

Χριστίνα Λιάπη

Η ταινία «Η Πηγή των Γυναικών» κυκλοφορεί στις 15 Μαρτίου από τη Strada Films.