Αποτελεί μία από τις χαρακτηριστικότερες φιγούρες στον τομέα των Γραμμάτων, πρόσφατα μάλιστα πρόσθεσε στη λίστα του εκδοθέντων βιβλίων του και το μυθιστόρημα «Το Θαύμα της Αναπνοής» του Δημήτρη Σωτάκη.
Ρωτήσαμε τη γνώμη του για την παρούσα κατάσταση στον εκδοτικό χώρο και πόσο η κρίση έχει επηρεάσει τον τομέα της βιβλιαγοράς.
Όλες οι αγορές σήμερα έρχονται αντιμέτωπες με τις ίδιες προκλήσεις, κάθε χώρα αγωνίζεται να σταθεί στο ύψος της σε σχέση με τις δυσκολίες που υπάρχουν. Στην πραγματικότητα, η κυριαρχία των βιβλίων σε φυσική μορφή φαίνεται να έχει υποχωρήσει έναντι των διάφορων μορφών ηλεκτρονικών μέσων. Σε αντίθεση με τα άλλα προϊόντα, η αγορά των βιβλίων περιορίζεται από την ίδια τη γλώσσα. Υπό αυτή την έννοια, η σερβική αγορά είναι μικρή. Η πρώην Γιουγκοσλαβία, που κάποτε αριθμούσε 22 εκατομμύρια κατοίκους, είναι διαιρεμένη πια σε έξι μέρη. Αν και τα βιβλία που εκδίδονται στη Σερβία, μπορούν βέβαια να διαβαστούν στο Μαυροβούνιο, στη Βοσνία και στην Κροατία, ωστόσο αντιμετωπίζουν κάποια εμπόδια και δυσκολίες, εξαιτίας πολιτικών και οικονομικών λόγων. Μιλώντας με γνώμονα τη στατιστική, η ανάγνωση των βιβλίων στη Σερβία δεν βρίσκεται σε άσχημο επίπεδο, όμως ένα άλλο πρόβλημα μας είναι τα φωτοτυπημένα και σκαναρισμένα βιβλία που διακινούνται ανάμεσα στους φοιτητές. Όσο για τα βιβλία σε ηλεκτρονική μορφή, δεν κατέχουν μεγάλη μερίδα, και όταν επιτυγχάνουν κάτι αξιόλογο, αυτό απλώς αποτελεί μια ώθηση στους εκδότες να διευρύνουν και να βελτιώσουν τα, σε φυσική μορφή, βιβλία τους. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, είναι δύσκολο να μιλήσει κανείς για σταθερότητα και ανάπτυξη της αγοράς βιβλίου, αφού αυτή η πολύπλοκη κατάσταση είναι ένας συνεχής αγώνας για να παραμείνει κανείς ποιοτικός και να επιβιώσει οικονομικά.
Τι είδους βιβλία εκδίδονται από τις εκδόσεις Clio;
Ο εκδοτικός μας διαθέτει 18 διαφορετικές «βιβλιοθήκες», οι οποίες κυρίως προσανατολίζονται στην λογοτεχνία και σε εξειδικευμένα θέματα ακαδημαϊκού ύφους. Κυρίως επιλέγουμε βιβλία από διαφορετικές γλώσσες. Εκτός από έργα «πρόζας» συγγραφέων από όλον τον κόσμο, οι τίτλοι μας περιέχουν ακόμα δοκίμια και κριτικές, ιστορία, κοινωνικές επιστήμες, οικολογία, οικονομία, πολυμέσα, μάρκετινγκ.
Ως άνθρωπος του πολιτισμού, πιστεύετε ότι η λογοτεχνία σήμερα, στην Ευρώπη, παίζει έναν δημιουργικό ρόλο για στις ζωές των ανθρώπων και πόσο σημαντική είναι για αυτή τη γενιά;
Η λογοτεχνία ακόμα διαθέτει έναν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη, στην δημιουργικότητα, κυρίως η λογοτεχνία που γράφεται από νέους συγγραφείς. Κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης των διαφόρων πολιτισμών , η λογοτεχνία κατάφερνε πάντα να καταδεικνύει τα κοινωνικά φαινόμενα και να αναδείξει τον λογοτέχνη ως έναν ιστορικό που βρίσκεται μπροστά, πίσω, πάνω και κάτω από την ιστορική εξέλιξη. Μπορεί, στις μέρες μας, να μην έχει τον ίδιο καθοριστικό ρόλο που είχε στους προηγούμενους αιώνες, αλλά επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό το περιεχόμενο των μέσων ενημέρωσης, τα οποία σηματοδοτούν κατά πολύ τις ζωές και τις απόψεις μας. Κατά τη γνώμη μου, η ποίηση και γενικά η λογοτεχνία ως σύνολο, είναι σημαντική κυρίως για την αναπαραγωγή της γλώσσας σε σχέση με τους νέους. Η τυποποίηση και ομογενοποίηση της γλώσσας και της προσαρμογής στις ραγδαίες τεχνολογικές επικοινωνίες φτωχαίνουν τη γλώσσα και τη λογοτεχνική παραγωγή. Οι νέες γενιές αισθάνονται δυσφορία στην ιδέα του πολιτισμού ως έκφραση της διαφορετικότητας, στο στενό πεδίο έκφρασης, μια τέτοια εντύπωση έχουν. Και αυτού του είδους την εντύπωση, τη θεωρώ πολύ σημαντική για το μέλλον.
Πιστεύετε ότι η οικονομική κρίση, σε παγκόσμιο επίπεδο, έχει επηρεάσει τον τρόπο που βλέπουν οι άνθρωποι τη λογοτεχνία και γενικά τις Τέχνες; Έχει κάτι αλλάξει τα τελευταία χρόνια;
Η κρίση έχει επηρεάσει κυρίως τους καλλιτέχνες. Από τη μία άλλαξε τη ζωή των καλλιτεχνών και το κοινωνικό τους στάτους, από την άλλη, επίδρασε στην έμπνευσή τους, στη θεματολογία και τη δημιουργικότητά τους. Η Τέχνη είναι αυτή που πληρώνει το τίμημα σε περιόδους κρίσης, γιατί το πρώτο πράγμα που εγκαταλείπουν οι άνθρωποι σε τέτοιες περιπτώσεις είναι η Τέχνη. Όμως η κρίση αποτελεί και μια πρόκληση για τους καλλιτέχνες, δίνοντάς τους την ευκαιρία να δουν από μια άλλη οπτική γωνία τη δουλειά τους, να παρατηρήσουν με διαφορετικό τρόπο όσα μάς περικυκλώνουν στην καθημερινότητα. Κάθε περίοδος αντιπροσωπεύει ένα κοινωνικό κίνημα και η κρίση σηματοδοτεί αυτό που αντιλαμβανόμαστε ως φανταστικό ή αληθινό. Οι πολιτικοί φροντίζουν να διηγηθούν ένα «παραμύθι» για ένα καλύτερο μέλλον, ενώ οι οικονομολόγοι συνήθως μιλάνε για ένα τρομαχτικό τοπίο που βρίσκεται μπροστά μας. Κάπου εκεί, μπορεί κανείς να βρει και καλλιτέχνες που κάνουν την ματαιότητα της ζωής περισσότερο ανεκτή. Κατά το παρελθόν, οι Σέρβοι και οι Έλληνες έχουν ζήσει πολλές διαφορετικές προκλήσεις και πειρασμούς, ενώ σήμερα περνάμε μια περίοδο , όπου οι πολιτικές συνθήκες επιβάλλουν μια όχι τόσο αυθόρμητη έξοδο των προσφύγων. Οι αλλαγές που προκαλούνται στα Βαλκάνια, έχουν σχέση με τις αλλαγές που συντελούνται παγκοσμίως. Μερικές φορές σκέφτομαι ότι, δυστυχώς, οι καλλιτέχνες αποφεύγουν να καταδείξουν και να ρίξουν φως στις αλήθειες που αντιλαμβάνονται. Είναι μια ανθρώπινη αντίδραση και μπορώ να την καταλάβω, όμως έχω την εντύπωση ότι οι διανοούμενοι και οι καλλιτέχνες ιδιαίτερα έπαψαν να είναι η συνείδηση της ανθρωπότητας και έχουν γίνει υπηρέτες του άπληστου, του ισχυρού, των λίγων.
Από τις εκδόσεις κυκλοφόρησε το μυθιστόρημα του Δημήτρη Σωτάκη «Το Θαύμα της Αναπνοής». Ποια ήταν η αντίδραση των Σέρβων αναγνωστών απέναντι στο βιβλίο;
Το σερβικό κοινό υποδέχθηκε με πολύ καλό τρόπο «Το θαύμα της Αναπνοής». Οι πολιτικές συνθήκες στην Ελλάδα επιβεβαιώνουν ότι ίσως η φαντασία των συγγραφέων να μην μπορεί να αλλάξει τις πολιτικές μιας χώρας ή ολόκληρης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά είναι σημαντική ως διανοητική επαγρύπνηση. Ο Δημήτρης Σωτάκης παρουσίασε μια κρίση και τις παραμέτρους της μέσω του ήρωα του, ο οποίος θα μπορούσε να είναι οποιοσδήποτε στον κόσμο, εκφράζοντας τις προσωπικές του αγωνίες του. Στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου του Μαυροβουνίου, στο Χέρτσεγκ Νόβι, το κοινό υποδέχθηκε θερμά τον Δημήτρη Σωτάκη και την εναρκτήρια ομιλία του στα εγκαίνια της Έκθεσης, με θέμα τη δύναμη της Λογοτεχνίας στις μέρες μας. Αλλά και την επόμενη μέρα, στην παρουσίαση του Θαύματος της Αναπνοής, ένας μεγάλος αριθμός αναγνωστών παρακολούθησε την συζήτηση γύρω απ’ το μυθιστόρημα. Στο μέλλον σκοπεύουμε να επισκεφτούμε πολλές ακόμα περιοχές της Σερβίας, αλλά της Βοσνίας Ερζεγοβίνης, δίνοντας τη δυνατότητα στους εκεί αναγνώστες να συναντήσουν τον Δημήτρη Σωτάκη, τον οποίον εμείς πλέον θεωρούμε καλό μας φίλο.
Γεωργία Οικονόμου
[email protected]
