Ο καθρέφτης είναι ένα κυρίαρχο αρχετυπικό σύμβολο. Η στιλπνή του επιφάνεια και η δυνατότητά του να αντανακλά όλες τις μορφές του έχουν προσδώσει ένα μυστηριακό ρόλο. Επειδή πάνω του μπορούμε να δούμε το είδωλό μας, αποκτά ιδιαίτερη σημασία, αφού μεταφορικά μπορεί να μας ''δείξει'' τον ίδιο μας τον εαυτό. Γίνεται, λοιπόν, εργαλείο αυτογνωσίας.
Τη συγκεκριμένη διάσταση του καθρέφτη συναντάμε στην παραδοσιακή θρησκεία της Ιαπωνίας, το σιντοϊσμό. Οι ναοί είναι απλοί και λιτοί. Όταν ο πιστός φτάσει στα ενδότερα του ναού δεν θα αντικρίσει εικόνες ή αγάλματα, αλλά έναν καθρέφτη. Στην περίπτωση αυτή, δεν πρόκειται για ένα ιερό αντικείμενο, αλλά για μια προτροπή παρόμοια με εκείνη που ήταν γραμμένη στο μαντείο των Δελφών: "Γνώθι σαυτόν". Βέβαια, αυτά που βλέπει κανείς στον εσωτερικό καθρέφτη δεν είναι και τόσο ευχάριστα. Γι αυτό και αδυνατεί να τα δει κατάματα.
Μια άλλη αντίληψη, αλλά πάντα μέσα στα ίδια πλαίσια, είναι αυτή που αποδίδει έναν υπερβατικό χαρακτήρα στους καθρέφτες καθιστώντας τους ταυτόχρονα και μέσα για επικοινωνία με πεδία που βρίσκονται πέρα από τα όρια του χώρου και του χρόνου. Αποτέλεσμα αυτής ήταν να γίνουν οι καθρέφτες μαντικές συσκευές. Αναπτύχθηκε, λοιπόν, ένα ιδιαίτερο είδος μαντείας, η κατοπτρομαντεία, η οποία στηρίζεται στις ίδιες αρχές με την κρυσταλλομαντεία. Πάνω στη λεία επιφάνεια του καθρέφτη, οι μάντεις βλέπουν μορφές που αποκαλύπτουν το παρελθόν, το παρόν, αλλά και το μέλλον.