Ενώ όλοι σχεδόν γνωρίζουμε τι σημαίνει αρτηριακή πίεση και ότι από κάποια ηλικία και μετά πρέπει να την παρακολουθούμε, πολλοί ίσως αγνοούν την ύπαρξη της ενδοφθάλμιας ή της ενδοκρανιακής πίεσης, καθώς και την πίεση που δέχονται οι αρθρώσεις μας όταν αυξάνεται η ποσότητα του αρθρικού υγρού. Και όμως, είναι σημαντικό να γνωρίζεις ορισμένα πράγματα που αφορούν και τις τέσσερις αυτές βασικές πιέσεις που υποβάλλουν τον οργανισμό μας σε δοκιμασία, ώστε να μπορείς να ελέγχεις και να προλαβαίνεις τις δυσάρεστες συνέπειες από την ξαφνική άνοδό τους.
1. ΥΨΗΛΗ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΠΙΕΣΗ;
Μην αγνοείς τους παράγοντες κινδύνου
Πρόκειται για τη γνωστή υπέρταση (από την οποία πάσχει το 25% των Ελλήνων άνω των 30 ετών), η οποία δημιουργείται όταν η πίεση παραμένει υψηλή για μεγάλο χρονικό διάστημα, ακόμα και όταν είμαστε ήρεμοι ή όταν κοιμόμαστε. Ο έλεγχος ωστόσο των παραγόντων κινδύνου μπορεί να αποτρέψει την άνοδο της αρτηριακής πίεσης αλλά και να τη μειώσει ακόμα και κατά 80%.
Τι την ανεβάζει!
Υπάρχουν αρκετοί παράγοντες που μπορούν να ανεβάσουν την πίεση. Όπως π.χ. η κληρονομική προδιάθεση και η ηλικία, τα υψηλά επίπεδα χοληστερίνης στο αίμα, η κακή διατροφή, το κάπνισμα, το υπερβολικό βάρος, η καθιστική ζωή κ.λπ. Όπως λοιπόν επισημαίνει ο πρόεδρος της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας, Ιωάννης Καλλικάζαρος: «Η αρτηριακή πίεση πρέπει να ελέγχεται τακτικά, ειδικά αν συνυπάρχει ένας ή περισσότεροι από τους παραπάνω παράγοντες κινδύνου και κυρίως αν έχειςτε ηλικία μεγαλύτερη των 65 ετών».
Τα συμπτώματα και οι επιπτώσεις
Τις περισσότερες φορές η υπέρταση δεν έχει κανένα σύμπτωμα. Ανακαλύπτεται με κάποια τυχαία μέτρηση, αφού συνήθως είναι μια πάθηση σιωπηλή, που κάνει το αίμα να ρέει στις αρτηρίες με πίεση μεγαλύτερη από τη φυσιολογική. Αυτή ωστόσο η αυξημένη αιματική ροή στις αρτηρίες φθείρει τα αγγεία, την καρδιά και τα νεφρά, βάζοντας σε δοκιμασία την υγεία του υπερτασικού. Ο έλεγχος αυτών των παραγόντων κινδύνου βοηθά στη μείωση της αρτηριακής πίεσης και στην αποτροπή κατά 80% των καρδιακών παθήσεων και των εγκεφαλικών επεισοδίων.
Για να προλάβεις ή να ελαττώσεις την υπέρταση:
- Παρακολούθησε τακτικά την πίεσή σου.
- Εμπλούτισε τη διατροφή σου με φρούτα, όσπρια, λαχανικά και μείωσε τις λιπαρές τροφές (κυρίως τα ζωικά λίπη).
- Καθιέρωσε 20λεπτο καθημερινό πρόγραμμα άσκησης.
- Μείωσε καφέ, αλκοόλ και τσιγάρο.
- Απόφυγε τα περιττά κιλά (η παχυσαρκία συνδέεται απόλυτα με την υπέρταση). Αντίθετα, η μείωση του σωματικού βάρους κατά 10 κιλά σχετίζεται με τη μείωση της συστολικής αρτηριακής πίεσης κατά 5-10 mmHg.)
- Περιόρισε το αλάτι (ακόμα και αν δεν αλατίζεις το φαγητό σου, καταναλώνεις περισσότερο αλάτι από όσο νομίζεις, αν τρως τυριά ή τρόφιμα συντηρημένα σε κονσέρβες).
- Σε περίπτωση που η αρτηριακή πίεση δεν υποχωρήσει, τότε ο γιατρός ίσως σου χορηγήσει κάποιο αντιυπερτασικό φάρμακο.
Nα θυμάσαι:
Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Αντιυπερτασική Εταιρεία, ιδανική θεωρείται η πίεσή σου αν η συστολική βρίσκεται στα 120 και η διαστολική στα 80 mmHg (12 και 8 όπως συνηθίζεται να λέγεται πιο απλά). Οι ανώτατες φυσιολογικές τιμές της αρτηριακής πίεσης είναι μέχρι 140 mmHg για τη συστολική και μέχρι 90 mmHg για τη διαστολική.
2. ΕΝΔΟΦΘΑΛΜΙΑ ΠΙΕΣΗ;
Το γλαύκωμα σε απειλεί
Το γλαύκωμα είναι νόσος των ματιών και κυρίως οφείλεται στην αυξημένη ενδοφθάλμια πίεση (δηλαδή στην πίεση του υγρού των ματιών). Η διακίνηση αυτού του υγρού που δεν αποτελεί μέρος των δακρύων δημιουργεί μια σχετικά σταθερή πίεση στο εσωτερικό του ματιού. Αν όμως για κάποιο λόγο παρεμποδίζεται η παροχέτευσή του, τότε αυτό συσσωρεύεται μέσα στο μάτι και η πίεση των ματιών ανεβαίνει.
Τι την ανεβάζει
Συνήθως η αύξηση της ενδοφθάλμιας πίεσης είναι αποτέλεσμα της γήρανσης. Η αποχετευτική οδός ή η αποχετευτική γωνία του ματιού, όπως επιστημονικά λέγεται, γίνεται λιγότερο επαρκής με το πέρασμα του χρόνου και η πίεση στο εσωτερικό του ματιού αυξάνει σταδιακά. «Εκτός όμως από την ηλικία άλλοι παράγοντες που συνδυάζονται με αύξηση της ενδοφθάλμιας πίεσης είναι: το οικογενειακό ιστορικό, η υπερμετρωπία, παλιοί τραυματισμοί στο μάτι, ιστορικό σοβαρής αναιμίας, η χρήση κολλυρίων ή άλλων φαρμάκων με κορτιζόνη».
Τα συμπτώματα και οι επιπτώσεις
Δυστυχώς η αύξηση της πίεσης δεν έχει συμπτώματα. Δεν πονάει και δεν προκαλεί αλλαγές στην όραση. Όπως εξηγεί ο κ. Ιωάννης Παναγόπουλος, πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Ενδοφακών και Διαθλαστικής Χειρουργικής: «Η πίεση αυξάνεται αργά και σταδιακά, ελαττώνοντας την όραση με αργό ρυθμό και χωρίς εμφανή συμπτώματα. Η ζημιά ωστόσο που προκαλεί είναι μη αναστρέψιμη. Η αυξημένη πίεση μπορεί να οδηγήσει σε γλαύκωμα και σταδιακά σε καταστροφή του οπτικού νεύρου». Αν έχεις γλαύκωμα και δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα, μπορεί να οδηγήσει σταδιακά ακόμα και σε τύφλωση. Γι’ αυτό και είναι απαραίτητη η ανάγκη προληπτικών εξετάσεων ώστε να διαγνωστεί έγκαιρα το πρόβλημα και να αποφύγεις τις δυσάρεστες επιπλοκές της νόσου.
Για να προλάβεις ή να ελαττώσεις τις πιθανότητες γλαυκώματος
- Μετά την ηλικία των 40 ετών κάνε έναν οφθαλμολογικό προληπτικό έλεγχο «για την πίεση του ματιού» μία φορά ανά τρία χρόνια και αν έχεις κληρονομικό ιστορικό γλαυκώματος τουλάχιστον μία φορά κάθε χρόνο.
- Επισκέψου αμέσως τον οφθαλμίατρο αν νιώσεις πως η όρασή σου είναι κάπως θολή (υπάρχει μια μορφή γλαυκώματος, το γλαύκωμα κλειστής γωνίας, που η ενδοφθάλμια πίεση ανεβαίνει απότομα και σε υψηλά επίπεδα). Η περίπτωση αυτή, που λέγεται οξύ γλαύκωμα, μπορεί να συνοδεύεται και από ναυτία, εμετούς, έντονο πόνο στα μάτια, πονοκέφαλο ή πόνους στην κοιλιά.
- Μην αμελείς τον ετήσιο οφθαλμολογικό έλεγχο αν έχει προηγηθεί κάποιος τραυματισμός στο μάτι ή αν έχεις ιστορικό σοβαρής αναιμίας ή πάσχεις από σακχαρώδη διαβήτη, υπέρταση κ.ά. Η ενδοφθάλμια πίεση συνήθως αυξάνεται και σε παρόμοιες καταστάσεις.
- Για να πέσει η υψηλή ενδοφθάλμια πίεση χρειάζεται να χορηγηθεί φαρμακευτική αγωγή. Αν αυτή δεν είναι αποτελεσματική, τότε μπορεί να συστηθεί από το γιατρό επέμβαση με λέιζερ ή και κλασική χειρουργική επέμβαση.
Να θυμάσαι:
Η υψηλή πίεση δεν σημαίνει απαραίτητα ότι έχεις γλαύκωμα. Υπάρχουν άτομα που έχουν υψηλή ενδοφθάλμια πίεση, αλλά δεν έχουν γλαύκωμα. Γι’ αυτό είναι απαραίτητο ο οφθαλμίατρος να λάβει υπόψη του πολλών ειδών δεδομένα (π.χ. παράγοντες κινδύνου, αποτελέσματα ειδικών εξετάσεων κ.λπ.), για να καταλήξει σε ασφαλή συμπεράσματα.
* Οι φυσιολογικές τιμές της πίεσης των ματιών διαφέρουν από άτομο σε άτομο, αλλά κυμαίνονται μέσα σε κάποια όρια. Ετσι η μέση τιμή της ενδοφθάλμιας πίεσης είναι 10-21 mmHg.
3. ΠΙΕΣΗ ΑΡΘΡΙΚΟΥ ΥΓΡΟΥ;
Προσοχή στα χτυπήματα
Το αρθρικό υγρό είναι το υγρό που υπάρχει στις αρθρώσεις μας και βοηθά ώστε να γίνονται με άνεση οι κινήσεις του σώματος. Το πρόβλημα παρουσιάζεται όταν η ισορροπία του αρθρικού υγρού στο σώμα διαταραχθεί. Δηλαδή όταν ο όγκος του για κάποιον λόγο αυξηθεί ή μειωθεί.
Τι την ανεβάζει
Ενα χτύπημα στο γόνατο π.χ. μπορεί να αυξήσει τον όγκο του αρθρικού υγρού, με επακόλουθο μια πίεση στο συγκεκριμένο σημείο, ενώ ταυτόχρονα μπορεί να δημιουργηθούν πόνος, πρήξιμο, δυσκολία στην κίνηση ή και φλεγμονή στην τραυματισμένη περιοχή, εξηγούν από το Ελληνικό Ίδρυμα Ρευματολογίας.
Τα συμπτώματα και οι επιπτώσεις
Το ξέρουμε από παλιά, όμως τώρα είναι και επιστημονικά τεκμηριωμένο ότι οι αλλαγές του καιρού προκαλούν πόνο στις αρθρώσεις. Η επιστημονική εξήγηση είναι ότι αυτό συμβαίνει γιατί οι βαρομετρικές πιέσεις επηρεάζουν την κατατομή των υγρών στους ιστούς του σώματος, ακόμα και αν είναι πολύ μικρές, με αποτέλεσμα τον ερεθισμό και την εμφάνιση του πόνου. Οι περιοχές στις οποίες παρουσιάζονται πιο συχνά τέτοιοι πόνοι είναι τα γόνατα, οι ώμοι τα δάχτυλα και τα ισχία. Συχνά επηρεάζεται και η κινητικότητα μιας άρθρωσης, καθώς η ροή του υγρού που βρίσκεται στην άρθρωση και τη λιπαίνει μπορεί να διαταράσσεται από τη βαρομετρική πίεση, η οποία παίζει ρόλο στη σταθεροποίηση των αρθρώσεων.
Για να μειώσεις την πίεση του αρθρικού υγρού
- Αν πρήζονται και πονούν οι αρθρώσεις σου, επισκέψου εγκαίρως το γιατρό, ώστε να διερευνηθεί από τι ακριβώς πάσχεις και μετά να χορηγηθεί θεραπεία.
- Χάσε κιλά. Το βάρος του σώματος παίζει μεγάλο ρόλο στην πίεση που ασκείται στις αρθρώσεις και κυρίως στα γόνατα.
- Απόφυγε τους τραυματισμούς των αρθρώσεων. Παλαιοί τραυματισμοί αποτελούν συνηθισμένα αίτια οστεοαρθρίτιδας και καταλήγουν σχεδόν πάντα σε μετατραυματική αρθρίτιδα.
Να θυμάσαι:
Η αύξηση ή η διαταραχή του αρθρικού υγρού συνήθως συνδέεται με ρευματοπάθειες, τοπικούς τραυματισμούς αλλά και με έντονη σωματική κούραση.
4. ΕΝΔΟΚΡΑΝΙΑΚΗ ΠΙΕΣΗ;
Έλεγξε τους συχνούς πονοκεφάλους
Υπό φυσιολογικές συνθήκες όλα τα οστά του κρανίου ακολουθούν τις ρυθμικές κινήσεις που συνοδεύουν τον κρανιακό ρυθμό. Αν όμως για οποιονδήποτε λόγο προκληθεί ελάττωση αυτής της κινητικότητας, τότε προκαλούνται αλλαγές της πίεσης που δέχονται ο εγκέφαλος και ο νωτιαίος μυελός. Αυτές οι αλλαγές δημιουργούν με τη σειρά τους εμπόδια στην ομαλή κυκλοφορία του εγκεφαλονωτιαίου υγρού, με επακόλουθο την αύξηση της λεγόμενης ενδοκρανιακής πίεσης.
Τι την ανεβάζει
Όπως επισημαίνουν από την Ελληνική Εταιρεία Κεφαλαλγίας, η ενδοκρανιακή πίεση μπορεί να αυξηθεί από κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις, εγκεφαλικά ισχαιμικά επεισόδια, ανευρύσματα, τραυματισμούς στο κεφάλι ή στη σπονδυλική στήλη αλλά και από όγκο στον εγκέφαλο.
Τα συμπτώματα και οι επιπτώσεις
Η εμφάνιση κάποιας δυσλειτουργίας μπορεί να εκφραστεί με ποικίλα συμπτώματα
(π.χ. πονοκέφαλος, διαταραχές ομιλίας, ψυχικές διαταραχές, διπλωπία κ.ά.). Οι πονοκέφαλοι που σχετίζονται με την αυξημένη ενδοκρανιακή πίεση λόγω όγκου στον εγκέφαλο γίνονται συνήθως αισθητοί κατά μήκος του μετώπου. Είναι πιο έντονοι το πρωί, αλλά αμβλύνονται καθώς περνάει η μέρα. Μπορεί να συνοδεύονται από ναυτία ή εμετό όταν η ενδοκρανιακή πίεση αυξηθεί πολύ. Το σύνηθες σε αυτή την περίπτωση είναι να επιδεινώνεται ο πονοκέφαλος με το πέρασμα των εβδομάδων ή των μηνών και να διαρκεί ολοένα και περισσότερο κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Για να μειώσεις την ενδοκρανιακή πίεση
- Επισκέψου εγκαίρως το γιατρό αν νιώθεις ξαφνικούς και έντονους πονοκεφάλους, ιλίγγους, δυσκολεύεσαι στην ομιλία ή βλέπεις τα πράγματα διπλά, ώστε να διερευνηθούν τα αίτια του προβλήματος και να αποφασιστεί η θεραπεία που θα ανακουφίσει από την ενδοκρανιακή πίεση.
Να θυμάσαι:
Όπως υπάρχει ο παλμός του καρδιαγγειακού μας συστήματος, έτσι υπάρχει και ο κρανιακός ρυθμός (η συχνότητά του φυσιολογικά είναι 6-12 παλμοί το λεπτό).
ΑΠΟ ΤΗ ΡΙΤΑ ΒΕΛΩΝΗ
Πρώτη δημοσίευση: Περιοδικό Αρμονία, τεύχος 160
Επικαιροποίηση: Ιούλιος 2015.
