Γιατί μερικές εξετάσεις έχουν μπει τελευταία στο μικροσκόπιο; Πότε ωφελούν και σε ποιες περιπτώσεις αμφισβητείται η αξιoπιστία τους; Μπορεί και το τεστ Παπ να «πέσει έξω»; Για όλα αυτά, που εδώ και καιρό ακούγονται και μας προβληματίζουν, εμείς συγκεντρώσαμε τα πιο σημαντικά στοιχεία των ερευνών και με τη βοήθεια έγκριτων ειδικών βάζουμε τα πράγματα στη θέση τους.
ΜΑΣΤΟΓΡΑΦΙΑ
Ποια είναι τα αδύναμα σημεία της;
Υπήρξε και παραμένει το κατεξοχήν εργαλείο ελέγχου για τον καρκίνο του μαστού. Όμως, όπως όλες οι εξετάσεις, και η μαστογραφία έχει τα αδύναμα σημεία της, καθώς μερικές φορές υποδηλώνει την ύπαρξη ανωμαλίας, χωρίς αυτή να υφίσταται. Τα παραπάνω τονίστηκαν σε Πανευρωπαϊκό Συνέδριο για τον Καρκίνο του Μαστού από ερευνητές του Κέντρου Νordic Cochrane στην Κοπεγχάγη. Σύμφωνα, μάλιστα, με στοιχεία που παρουσίασε η επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας δρ Κάρστεν Γιόργκενσεν: «Μία στις τρεις γυναίκες που κάνουν τακτικές εξετάσεις μαστού έχει μέσα σε μία 10ετία ένα ψευδώς θετικό αποτέλεσμα».
Προσοχή στο τρίπτυχο...
Η άποψη λοιπόν, ότι για τον εντοπισμό του καρκίνου του μαστού αρκεί μια κλασική απεικονιστική εξέταση, όπως αυτή της μαστογραφίας, σήμερα αναθεωρείται. Όπως, μάλιστα, επισημαίνει και η πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Μαστολογίας, επ. καθηγήτρια Ιατρικής κ. Λυδία Ιωαννίδου-Μουζάκα: «Η εμπειρία δείχνει ξεκάθαρα ότι ο καρκίνος του μαστού έχει τα υψηλότερα ποσοστά σωστής διάγνωσης (97-98%) μόνο εφόσον ακολουθείται το τρίπτυχο “κλινική εξέταση, μαστογραφία, υπέρηχος”. Επίσης, για να μπορούμε να μιλάμε για σωστή διάγνωση του καρκίνου του μαστού, θα πρέπει να εξασφαλίσουμε την πρόσβαση κάθε Ελληνίδας σε εξειδικευμένα Κέντρα Μαστού».
Πώς να αποφύγεις τη λανθασμένη διάγνωση
- Μην κάνεις την εξέταση γύρω από τη 2η φάση του εμμηνορρυσιακού σου κύκλου, δηλαδή τις 10-15 ημέρες πριν από την επόμενη έμμηνο ρύση. Ο λόγος; Επειδή ο μαστός αρχίζει να διογκώνεται μετά την ωορρηξία, μπορεί η εξέταση να δώσει ψευδή ευρήματα.
- Κλείσε ραντεβού μεταξύ της 4ης και της 10ης ημέρας του κύκλου, μετρώντας από την πρώτη ημέρα εμφάνισης της εμμήνου ρύσεως και όχι από το τέλος της περιόδου.
- Έχε μαζί σου την παλαιότερη μαστογραφία, ώστε ο γιατρός να έχει τη δυνατότητα σύγκρισης και να εντοπίσει ευκολότερα τυχόν αλλαγές που έχουν γίνει με την πάροδο του χρόνου.
- Απόφυγε τη χρήση αποσμητικού (πούδρας, κρέμας ή αρώματος) την ημέρα της μαστογραφίας. Τα συστατικά τους ενδέχεται να επηρεάσουν το αποτέλεσμα της εξέτασης.
TEST Pap
Πόσο έγκυρο είναι τελικά;
Όπως τονίζουν οι ειδικοί δεν υπάρχει πανάκεια στην ιατρική και καμία εξέταση δεν είναι σωτήρια για όλους ανεξαιρέτως τους ασθενείς. Το μεγαλύτερο σφάλμα με το τεστ Παπ δεν έγκειται τόσο στην παρερμηνεία του δείγματος από το κυτταρολογικό εργαστήριο όσο στη λανθασμένη δειγματοληψία του κολπικού επιχρίσματος. Είναι γνωστό ότι τουλάχιστον το 10% των γυναικών που έχουν όγκο στον τράχηλο της μήτρας παρουσιάζουν φυσιολογικά αποτελέσματα στο τεστ Παπ.
Πώς θα αποφύγεις τη λανθασμένη διάγνωση
- Πριν από την εξέταση απόφυγε τη χρήση ταμπόν, αντισυλληπτικών τζελ, ενδοκολπικών πλύσεων, αντιμυκητιασικών αλοιφών.
- 72 ώρες πριν μην έρθεις σε σεξουαλική επαφή.
- Αν δεν έχεις προετοιμαστεί σωστά πριν από το ραντεβού σου (και ούτε μπορείς να το αλλάξεις), ίσως χρειαστεί να επαναλάβεις την εξέταση σύντομα.
Να θυμάσαι...
- Όλες οι διαγνωστικές εξετάσεις παρουσιάζουν ένα ποσοστό ψευδώς θετικών αποτελεσμάτων (λανθασμένη παθολογική ένδειξη) και ένα ποσοστό ψευδώς αρνητικών αποτελεσμάτων (ψευδή φυσιολογική ένδειξη).
- Διεθνώς τα ποσοστά λάθους στη μαστογραφία κυμαίνονται μεταξύ 10-15%, κι αυτό γιατί είτε κάποια στοιχεία είναι ακτινοδιαπερατά και δεν εμφανίζονται στη μαστογραφία, όπως π.χ. ο λοβιακός καρκίνος, είτε η γυναίκα έχει υποβληθεί σε μαστογραφία σε χρονική περίοδο ακατάλληλη και κάποιες λειτουργικές μεταβολές του μαστού εξελήφθησαν ως παθολογικά ευρήματα.
- Η βασική διαφορά της κλασικής ή αναλογικής μαστογραφίας με την ψηφιακή είναι ότι στην αναλογική χρησιμοποιείται το φιλμ ως μέσο καταγραφής διαγνωστικών εικόνων, ενώ στην ψηφιακή χρησιμοποιείται ψηφιακός ανιχνευτής και ηλεκτρονικός υπολογιστής. Αυτό σημαίνει ότι σήμερα υπάρχει δυνατότητα για μαστογραφίες καλύτερης ευκρίνειας, με πιο αξιόπιστα αποτελέσματα και χαμηλότερη ακτινοβολία.
- Πριν ακολουθήσεις οποιαδήποτε σοβαρή θεραπεία που συστήνεται βάσει των ευρημάτων εργαστηριακών εξετάσεων, καλό θα ήταν να επαναλάβεις την εξέταση.
- Κάνε, επίσης, επανεξέταση σε κάθε περίπτωση που το αποτέλεσμα είναι μη αναμενόμενο, δηλαδή αν οι τιμές των εξετάσεων είναι κατά πολύ υψηλότερες ή χαμηλότερες από τις φυσιολογικές.
- Τα κριτήρια με τα οποία θα πρέπει να επιλέξεις το κέντρο για τις διαγνωστικές ή εργαστηριακές εξετάσεις σου είναι η αξιοπιστία του σε έμπειρο και εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό, η τεχνολογία που διαθέτει και φυσικά η γνώμη αυτών που το επισκέπτονται.
ΑΠΟ ΤΗ ΡΙΤΑ ΒΕΛΩΝΗ
Πρώτη δημοσίευση: Περιοδικό Αρμονία, τεύχος 123
Update: Νοέμβριος 2015.
