Ο ιός HPV είναι o αναγκαίος αιτιολογικός παράγοντας εμφάνισης του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, ενώ ευθύνεται και για μεγάλο ποσοστό άλλων μορφών καρκίνου, όπως αιδοίου, κόλπου, πρωκτού, πέους, στοματοφάρυγγα, λάρυγγα. Ο ιός προκαλεί και καλοήθη νοσήματα, όπως είναι τα γεννητικά κονδυλώματα. Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας είναι ο δεύτερος συχνότερος καρκίνος στις νέες γυναίκες 15-44 ετών, με 500.000 νέα περιστατικά καρκίνου τραχήλου μήτρας ετησίως και 274.000 θανάτους σε παγκόσμιο επίπεδο ετησίως.
Η λοίμωξη από τον ιό HPV δεν μπορεί να αποφευχθεί με κανέναν άλλον τρόπο εκτός από τον εμβολιασμό. Προλαμβάνοντας τη λοίμωξη, τα εμβόλια παρέχουν πρόληψη έναντι των νοσημάτων που προκαλούνται από τον ιό ΗPV. Σήμερα κυκλοφορούν 2 εμβόλια: ένα τετραδύναμο, το Gardasil, το οποίο έχει λάβει έγκριση από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων για την πρόληψη των προκαρκινικών τραχηλικών βλαβών και του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας αλλά και άλλων νοσημάτων που εμφανίζονται σε άλλα όργανα του γεννητικού συστήματος, δηλαδή προκαρκινικών βλαβών αιδοίου, κόλπου και γεννητικών κονδυλωμάτων από συγκεκριμένους τύπους HPV και ένα διδύναμο, το Cervarix, το οποίο έχει λάβει έγκριση για την πρόληψη των προκαρκινικών τραχηλικών βλαβών και του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας από συγκεκριμένους τύπους HPV. Τα δύο διαθέσιμα εμβόλια, παρέχοντας μερική προστασία και για άλλους τύπους πλην αυτών που περιέχουν, προλαμβάνουν πάνω από το 75% έως και πάνω από 90% του συνόλου των περιπτώσεων καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Τo τετραδύναμο εμβόλιο προλαμβάνει πάνω από το 90% των γεννητικών κονδυλωμάτων.
Το εμβόλιο δεν περιέχει τον ιό στη σύνθεσή του και ως εκ τούτου δεν μπορεί να μολύνει τον οργανισμό.
Ολοι οι Διεθνείς Οργανισμοί Υγείας έχουν αποφανθεί για την αποτελεσματικότητα αλλά και για την ασφάλεια του εμβολίου, το οποίο έχει διανεμηθεί σε πάνω από 70 εκατομ. δόσεις παγκοσμίως και έχει μελετηθεί εκτεταμένως σε κλινικές μελέτες. Το εμβόλιο χορηγείται σε 3 δόσεις ως ενδομυϊκή ένεση στον βραχίονα κατά προτίμηση εντός εξαμήνου.
Στη χώρα μας ο εμβολιασμός έναντι του ιού HPV έχει ενταχθεί επίσημα στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών του υπουργείου Υγείας.
Τα εμβόλια χορηγούνται δωρεάν σε όλα τα κορίτσια και τις νέες γυναίκες ηλικίας 12-26 ετών. Το μεγάλο αυτό ηλικιακό εύρος πολλές φορές λειτουργεί ως άλλοθι στους γονείς και τους εφήβους για αναβλητικότητα του εμβολιασμού.
Ομως το εμβόλιο έναντι του HPV αποτελεί εμβόλιο ρουτίνας για τα κορίτσια ηλικίας 12-15 ετών για λόγους που δεν έχουν να κάνουν μόνο με την επικείμενη ή όχι έναρξη της σεξουαλικής δραστηριότητας.
Η ηλικία αυτή, με αιχμή την ηλικία των 12 ετών, είναι η περίοδος όπου ολοκληρώνεται όλη η σειρά των εμβολίων του εθνικού προγράμματος εμβολιασμών, καθώς η ανταπόκριση στους εμβολιασμούς είναι η βέλτιστη και η συμμόρφωση των εφήβων στις ιατρικές συστάσεις υψηλή. Είναι κρίμα να χαθεί η ευκαιρία να γίνει το εμβόλιο, αφού μετά τα 14-15 έτη οι έφηβοι σπάνια χρησιμοποιούν υπηρεσίες υγείας, αφήνονται σε πειραματισμούς και πρωτόγνωρες εμπειρίες, ενώ εναντιώνονται σε κάθε μορφής εξουσία, και πάνω απ’ όλα της γονεϊκής.
Οι γονείς είναι συχνά αμήχανοι μπροστά στον καταιγισμό των μεταβολών και συμπεριφορών της εφηβείας και θέματα όπως οι εμβολιασμοί μπορεί να αμεληθούν.
Το εμβόλιο παρέχεται δωρεάν έως την ηλικία των 26 ετών λόγω των πολλαπλών οφελών που προσφέρει ο εμβολιασμός και στις έφηβες και νεαρές γυναίκες που δεν έχουν εμβολιαστεί στην ηλικία των 12-15 ετών. Στις μεγαλύτερες κοπέλες, ανεξάρτητα από το αν έχουν εκτεθεί στον ιό ή όχι, ο εμβολιασμός με το εμβόλιο έναντι του HPV θα τις προστατεύσει από μελλοντικές λοιμώξεις. Οι σεξουαλικά ενεργές κοπέλες δεν θα πρέπει να σταματήσουν το τεστ Παπ, ακόμη κι αν έχουν εμβολιαστεί. Το τεστ Παπ θα ανιχνεύσει πρώιμα βλάβες από τους πιο σπάνιους τύπους του ιού HPV, για τους οποίους το εμβόλιο δεν παρέχει απόλυτη προστασία.
Δημήτρης Καφετζής
Καθηγητής Παιδιατρικής Διευθυντής Β’ Παιδιατρικής Κλινικής Πανεπιστημίου Αθηνών Νοσοκομείο Παίδων Αθηνών «Π.&Α. Κυριακού»
