Ξεχνάς ακόμη και το φαγητό που έφαγες χθες; Είχες κανονίσει συνάντηση με τις κολλητές αλλά όταν το θυμήθηκες ήταν αργά; Δεν μπορείς να συγκρατήσεις ονόματα και ημερομηνίες; Η τυπική εξήγηση για αυτό το είδος αυτό της απώλειας της μνήμης είναι ότι ο εγκέφαλός σου απλά υπερφορτώνεται! Ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις τα κενά μνήμης σε νεαρή ηλικία χρειάζονται περισσότερη διερεύνηση. Μπορεί να είναι η έλλειψη συγκεκριμένων βιταμινών ή ακόμη και η κούραση που δεν σου επιτρέπουν να θυμάσαι ακόμη και το όνομα του ατόμου που μόλις γνώρισες.

Τι μπορεί να φταίει & τι να κάνεις για να επαναφέρεις τη μνήμη σου;

Μήπως ήπιες όλο το Βόσπορο;

Έχει συμβεί και στις καλύτερες οικογένειες, γιατί όχι και σε εσένα. Μια έξοδος με την παρέα σε νυχτερινό κέντρο, πολλά ποτά, διασκέδαση, ξενύχτι και μετά το απόλυτο κενό. Μετά από κάποια στιγμή έχασες τη συναίσθηση των πράξεών σου ενώ όταν την επόμενη ημέρα ξύπνησες με χανγκ όβερ και πονοκέφαλο δε θυμόσουν απολύτως τίποτα! Και μπορεί οι φίλες να σου περιέγραφαν τα «ανεκδιήγητα» αλλά εσύ δεν μπορούσες να πιστέψεις στα αυτιά σου! Πως γίνεται να έχεις γίνει πρωταγωνίστρια σε τόσο αστεία σκηνικά και να μη θυμάσαι απολύτως τίποτα;

Αυτό που συμβαίνει είναι πως το αλκοόλ έχει τοξική επίδραση στον ιππόκαμπο, την περιοχή του εγκεφάλου που σχηματίζει αναμνήσεις. Οπότε, αν θέλεις να έχεις πλήρη επίγνωση των πράξεών σου κάθε φορά που βγαίνεις για να γλεντήσεις μάθε την έννοια του μέτρου και πες όχι στο έξτρα ποτηράκι.

Φταίνε τα οξέα του στομάχου;

Τρως αρκετό κρέας ή το έριξες στη χορτοφαγία; Όσο απίστευτο κι αν ακούγεται η διατροφή σου μπορεί να ευθύνεται για τα κενά μνήμης που παρουσιάζεις κι αυτό λόγω της έλλειψης μιας βιταμίνης, της Β12, που βρίσκεται σε τρόφιμα όπως το κρέας, τα ψάρια και τα γαλακτοκομικά προϊόντα και η οποία συμβάλλει στην παραγωγή ερυθρών αιμοσφαιρίων και στην διατήρηση υγιούς μνήμης.

Πρόσφατη μελέτη στις ΗΠΑ διαπίστωσε ότι η έλλειψη της βιταμίνης Β12 συνδέεται με την απώλεια μνήμης κι αυτό διότι η εν λόγω βιταμίνη προστατεύει τη μυελίνη - ένα μονωτικό στρώμα γύρω από τα νεύρα. Οποιαδήποτε ζημιά σε αυτή επιβραδύνει τα ερεθίσματα και μεταξύ άλλων επηρεάζει τη μνήμη.

Κι επειδή η βιταμίνη αυτή βρίσκεται σε τροφές όπως το κρέας, το ψάρι και τα γαλακτοκομικά προϊόντα, αν αποφάσισες να το ρίξεις στη χορτοφαγία πρέπει να είσαι ιδιαίτερα προσεκτική ούτως ώστε να λαμβάνεις όλα τα απαραίτητα συστατικά και τις βιταμίνες έστω και με συμπληρώματα διατροφής.

Βέβαια, για την έλλειψη της βιταμίνης μπορεί να ευθύνονται κι άλλες καταστάσεις ή παθήσεις όπως για παράδειγμα η νόσος του Crohn, ή κακοήθης αναιμία. Και σε αυτές τις περιπτώσεις τα συμπληρώματα διατροφής θα διορθώσουν το πρόβλημα και θα επαναφέρουν τη μνήμη σου στα αρχικά της επίπεδα!

Υποφέρεις συχνά από ημικρανίες;

Εάν είσαι επιρρεπής σε ημικρανίες, όπως θα έχεις παρατηρήσει, ίσως παρουσιάζεις παροδική αμνησία, έχεις δηλαδή δυσκολία στο να θυμηθείς πρόσφατα γεγονότα, όπως για παράδειγμα τι έφαγες προ μερικών ωρών ή πως βρέθηκες σε κάποιο σημείο. Αυτό το είδος της αμνησίας μπορεί να συμβεί λόγω κάποιας μετάλλαξης σε κάποιο γονίδιο που μεταδίδει τα νευρικά ερεθίσματα στον εγκέφαλο και είναι πιθανό να συμβεί μετά από έντονη ημικρανία και όχι απαραίτητα την ίδια στιγμή.

Εκτός όμως από μια ημικρανία η ξαφνική αλλαγή θερμοκρασίας, για παράδειγμα ένα ντους με κρύο ή καυτό νερό αλλά και μια έντονη σεξουαλική επαφή ή συναισθηματική φόρτιση μπορούν επίσης να προκαλέσουν παροδική «παράλυση» της μνήμης. Ευτυχώς, βέβαια το πρόβλημα δεν είναι μόνιμο και η μνήμη επιστρέφει μέσα στις επόμενες 24 ώρες.

Κάνεις μακρινά ταξιδάκια;

Μπορεί να σου έχει τύχει κι εσένα. Μετά από μια πολύωρη πτήση να νιώθεις τη μνήμη σου να υποχωρεί.

Πρόσφατη μελέτη του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια δείχνει μάλιστα ότι αυτή η ασάφεια και τα προβλήματα μνήμης μπορούν να συνεχιστούν για αρκετό καιρό μέχρι να εγκλιματιστείς στις νέες συνθήκες και να επανέλθεις στους φυσιολογικούς σου ρυθμούς.

Όπως υποστηρίζουν οι μελετητές, τα παραπάνω προβλήματα προκύπτουν κυρίως από την έλλειψη ύπνου. Όταν κοιμόμαστε ο ιππόκαμπος, το τμήμα αυτό του εγκεφάλου που υποστηρίζει τη λειτουργία της μνήμης, επηρεάζεται. Με άλλα λόγια αν κοιμάσαι λιγότερο απ΄όσο χρειάζεται ο οργανισμός, είτε λόγω αυπνίας ή εξαιτίας ενός μεγάλου ταξιδιού, ο οργανισμός αλλά και ο εγκέφαλός σου εξαντλείται και μπορεί να προκύψουν προβλήματα μνήμης.

Σε αυτή λοιπόν την περίπτωση, ένας καλός και ξεκούραστος υπνάκος είναι η μόνη λύση στο πρόβλημά σου!

Εχεις υψηλή αρτηριακή πίεση;

Αν είσαι κάτω από 45 ετών και ξεχασιάρα, ίσως το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνεις είναι να ελέγξεις τα επίπεδα της αρτηριακής σου πίεσης.

Μελέτη του Πανεπιστημίου της Αλαμπάμα, διαπίστωσε πως άτομα με υψηλή αρτηριακή πίεση είχαν περισσότερες πιθανότητες να παρουσιάσουν προβλήματα μνήμης σε σχέση με όσους είχαν φυσιολογικά επίπεδα πίεσης.

Μάλιστα, όσο υψηλότερη πίεση είχαν, τόσο μεγαλύτερο ήταν τα πρόβλημα. Αυτό που συμβαίνει είναι πως η υψηλή αρτηριακή πίεση προκαλεί αλλοιώσεις στα εσωτερικά τοιχώματα των αρτηριών, κάνοντάς τα σκληρά και παχιά και οδηγώντας σε στένωση. Όπως είναι φυσικό, σε αυτή την κατάσταση, η ροή του αίματος προς τον ιππόκαμπο, το σημείο αυτό του εγκεφάλου που σχετίζεται με την σκέψη και τη μνήμη, είναι μειωμένη σε σχέση με τα φυσιολογικά επίπεδα με αποτέλεσμα να επηρεάζεται η μνήμη μας. Το καλό νέο βέβαια είναι πως ποτέ δεν είναι αργά για να σταματήσει η… «παρακμή».. Η άσκηση, η υγιεινή διατροφή και η απώλεια βάρους θα βελτιώσει τη μνήμη αλλά και την υγεία σου!

Πάσχεις από υπολειτουργία του θυρεοειδούς;

Εάν συνέχεια αισθάνεσαι κουρασμένη, τελευταία παρατηρείς αύξηση του βάρους σου χωρίς να έχεις αλλάξει τις διατροφικές σου συνήθειες και η κατάθλιψη κάνει συχνά την εμφάνισή της τότε ίσως η απώλεια μνήμης που επίσης παρουσιάζεις να είναι αποτέλεσμα υποθυρεοειδισμού, μιας πάθησης αρκετά συχνής στο γυναικείο πληθυσμό. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, 1 στις 1000 γυναίκες παρουσιάζει υπολειτουργία του θυρεοειδή αδένας, κατάσταση κατά την οποία δεν παράγεται μια ορμόνη που είναι γνωστή ως θυροξίνη.

Αυτή η ορμόνη διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στην ποσότητα της ενέργειας που θα χρησιμοποιήσει το σώμα μας, οπότε όπως είναι φυσικό η έλλειψή της επιβραδύνει τις λειτουργίες του οργανισμού αλλά και του εγκεφάλου, επηρεάζοντας τη μνήμη μας. Μια απλή εξέταση αίματος αρκεί για τη διάγνωση της κατάστασης. Σε περίπτωση λοιπόν που πάσχεις από υποθυρεοειδισμό, ο γιατρός σου θα σου συνταγογραφήσει το απαραίτητο σκεύασμα.

Μήπως είσαι έγκυος;

Σε μια νέα αυστραλιανή μελέτη, οι ερευνητές συνέκριναν τις επιδόσεις μνήμης εγκύων και γυναικών που δεν εγκυμονούσαν. Τα αποτελέσματα έδειξαν οι έγκυες γυναίκες δεν είχαν καλές επιδόσεις , ιδιαίτερα όσον αφορά την απομνημόνευση αριθμών τηλεφώνου ή ονόματα.

Ίσως ο αποσυντονισμός που φέρνει μια εγκυμοσύνη, η αλλαγή της ρουτίνας και η αλλαγές στο σώμα και τη ζωή μιας γυναίκας να είναι αυτό που ευθύνεται για την κατάσταση αυτή. Οποιος και να είναι όμως ο λόγος, το μόνο σίγουρο είναι πως η κατάσταση αυτή είναι παροδική και η μνήμη επανέρχεται πλήρως μετά τη γέννηση του βρέφους.

Πλησιάζει η εμμηνόπαυση;

Μετά από μια ηλικία, ιδιαίτερα στην περίοδο της εμμηνόπαυσης, η απώλεια μνήμης είναι μια κατάσταση συνήθης στις περισσότερες περιπτώσεις γυναικών.

Μελέτη του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας, επιβεβαιώνει πως για όλα φταίνε οι ορμόνες. Η συρρίκνωση των επιπέδων των οιστρογόνων, στη φάση της περιεμμηνόπαυσης, το διάστημα δηλαδή πριν αρχίσει η διακοπή της έμμηνου ρήσης, έχουν ως αποτέλεσμα την «χαλάρωση» της μνήμης κι αυτό διότι τα οιστρογόνα δρουν ως ασπίδα των νευροδιαβιβαστών, των χημικών αγγελιοφόρων του εγκεφάλου. Ευτυχώς, όμως η απώλεια μνήμης δεν είναι μόνιμη. Η λήψη οιστρογόνων ή προγεστερόνης - που χρησιμοποιούνται σε θεραπείες ορμονικής υποκατάστασης – θα βοηθήσει την κατάσταση.

Υποβλήθηκες σε κάποια επέμβαση;

Αν έχεις υποβήθεί σε κάποια χειρουργική επέμβαση, ακόμη και την πιο απλή και έχεις δεχτεί αναισθησία, τότε ίσως θυμάσαι πως όταν ξύπνησες και αντίκρυσες το θάλαμο όπου νοσηλευόσουν είχες ένα κενό μνήμης. Σε ορισμένες περιπτώσεις, αυτό το κενό μπορεί να συνεχιστεί για μεγαλύτερο διάστημα. Ορισμένα άτομα, δυσκολεύονται να θυμηθούν περιστατικά και γεγονότα για μερικές ημέρες μετά την μετεγχειρητική φάση.

Πράγματι, σε μία μελέτη του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου της Φλόριντα, το 40% των ηλικιωμένων κυρίως ασθενών (άνω των 60 ετών) παρουσίαζε προβλήματα μνήμης ενώ σε ποσοστό 12,7 %εξακολουθούσαν να μη θυμούνται πράγματα ακόμη και μετά από 3 μήνες μετά το χειρουργείο.

Αν και τα αίτια δεν είναι σαφή, οι επιστήμονες εκτιμούν πως οι αναισθητικές ουσίες μπορούν να επιδράσουν με νευρικές ώσεις στον ιππόκαμπο, οπότε και προκαλείται απώλεια μνήμης. Ευτυχώς όμως το πρόβλημα είναι παροδικό και το μόνο που πρέπει να κάνει ο ασθενής και οι συγγενείς του είναι να περιμένουν.

Πάσχεις από κάποια ασθένεια;

* Παίρνεις σκευάσματα με στατίνες; Αν και υπάρχουν αναφορές ότι τα χάπια που μειώνουν τη χοληστερίνη βελτιώνουν τη μνήμη, μια πρόσφατη ανασκόπηση μελετών. Οι ερευνητές εξέτασαν στοιχεία από 14 μελέτες με δείγμα 34.000 ασθενών. Όπως διαπίστωσαν, ασθενείς που λαμβάνουν φάρμακα με στατίνες είχαν προβλήματα στο να θυμηθούν πρόσφατα γεγονότα. Μάλιστα, όπως σημειώνουν οι ερευνητές, κάποιες στατίνες είναι πολύ πιο πιθανό να προκαλέσουν προβλήματα σε σχέση με άλλες.

* Ορισμένα σκευάσματα "ατονούν" τη μνήμη: Φάρμακα που περιέχουν κορτικοστεροειδή, όπως διάφορα σκευάσματα για την αρθρίτιδα ή το άσμα, μετά από μακροχρόνια χρήση μπορούν να προκαλέσουν μικρά προβλήματα μνήμης. Βέβαια να σημειωθεί πως αυτού του είδους η απώλεια μνήμης είναι πολύ σπάνια. Σε κάθε περίπτωση, όταν έχουμε να κάνουμε με φαρμακευτική αγωγή πρέπει να συμβουλεύεσαι τον γιατρό σου.

* Η κατάθλιψη επηρεάζει τη σκέψη: Η κατάθλιψη συνδέεται με χαμηλά επίπεδα των χημικών ουσιών του εγκεφάλου όπως η σεροτονίνη και η νορεπινεφρίνη, που αναμεταδίδουν τα μηνύματα. Συνεπώς, μια τέτοια κατάσταση, εκτός από τη διάθεση επηρεάζει και την ομαλή λειτουργία του εγκεφάλου και της μνήμης. Η επίσκεψη σε ένα ψυχολόγο, η ψυχοθεραπεία ή ακόμη και ήπια φαρμακευτική αγωγή θα σε βοηθήσει να αντιμετωπίσεις το πρόβλημα από τη ρίζα του.

*Η χημειοθεραπεία "χτυπά" και τα εγκεφαλικά κύτταρα: Μια ακόμη δυσάρεστη παρενέργεια της χημειοθεραπείας είναι η πιθανή απώλεια της μνήμης. Πιστεύεται πως η χημειοθεραπεία επηρεάζει τα υγιή κύτταρα του εγκεφάλου και «χτυπά» την ικανότητά τους να λειτουργούν σωστά. Σε μια μελέτη στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ στην Καλιφόρνια, οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι ασθενείς με καρκίνο του μαστού που είχαν υποβληθεί σε θεραπεία με χημικά είχαν σημαντικά λιγότερη δραστηριότητα σε τμήματα του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνα για τη μνήμη και τον προγραμματισμό σε σχέση με εκείνους που δεν υποβλήθηκαν σε θεραπεία. Η λήψη ασπιρίνης - που διατηρεί ή αυξάνει τη ροή του αίματος στα κύτταρα του εγκεφάλου - μπορεί να είναι ένας τρόπος πρόληψης. Ωστόσο, πάντα πρέπει να συμβουλεύεσαι τα γιατρό σου πριν λάβεις οποιοδήποτε σκεύασμα και φυσικά να μην ενεργείς αυτοβούλως.

* Η επιληψία προκαλεί προβλήματα μνήμης: Κατά τη διάρκεια μιας κρίσης, ηλεκτρικές εκκενώσεις γίνονται στον εγκέφαλο. Αν τα ηλεκτρικά αυτά ερεθίσματα σημειωθούν κοντά σε περιοχές όπως ο ιππόκαμπος μπορούν να προκληθούν προβλήματα μνήμης ακόμη και αν η επιληπτική κρίση έχει τελειώσει. Φάρμακα για την επιληψία μπορούν να προλάβουν τόσο τις κρίσεις, όσο και την απώλεια μνήμης που επιφέρουν.

Επιμέλεια: Δήμητρα Γκούντρα