Θέλεις ένα μυαλό «ξυράφι», που να δουλεύει ρολόι ως τα βαθιά γεράματα; Εύκολο! Απλώς εκπαίδευσέ το! Οι νευροεπιστήμονες μας αποκαλύπτουν πολλά μυστικά.

Use it or lose it συμβουλεύουν οι νευροεπιστήμονες σε όλο τον κόσμο, κι αυτοί κάτι ξέρουν! Το μυαλό μας χρειάζεται συνεχές παίδεμα για να μας υπηρετεί σωστά όλα τα χρόνια της ζωής μας. Όπως και το σώμα, έτσι και ο εγκέφαλος θέλει τις καθημερινές του πνευματικές ασκήσεις για να διατηρείται σε φόρμα και να λειτουργεί στην εντέλεια. Με την απόκτηση νέων εμπειριών και γνώσεων μπορεί να ανανεώνεται και να δημιουργεί συνεχώς νέα νευρικά κύτταρα σε ορισμένες περιοχές του εγκεφάλου. Εν ολίγοις, μπορείς να καθυστερήσεις τη γήρανσή του.

Δημιουργία νέων νευρικών κυττάρων: μέχρι πριν από περίπου δεκαπέντε χρόνια πιστεύαμε ότι η δημιουργία νέων νευρικών κυττάρων στον εγκέφαλο σταματά μετά τη γέννηση και συνεπώς πεθαίνουμε έχοντας στον εγκέφαλό μας τα ίδια ή και λιγότερα νευρικά κύτταρα σε σχέση με αυτά που γεννηθήκαμε. Όμως, χάρη στην έρευνα που έγινε αρχικά από την καθηγήτρια Elizabeth Gould στο Rockefeller University της Νέας Υόρκης και στο Princeton University του New Jersey, πλέον γνωρίζουμε ότι τουλάχιστον σε ορισμένες περιοχές του εγκεφάλου, η γέννηση νέων νευρικών κυττάρων συνεχίζεται καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής, ακόμα και στους ενήλικους οργανισμούς. Τα κύτταρα αυτά δημιουργούνται σε όλους μας, υπό φυσιολογικές συνθήκες, από εφεδρείες εμβρυϊκών κυττάρων (νευρικά βλαστοκύτταρα), τα οποία βρίσκονται σε συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου. Μια τέτοια περιοχή, η οποία σχετίζεται με το συναίσθημα και τη μνήμη-μάθηση είναι ο ιππόκαμπος», επισημαίνει η δρ Χριστίνα Δάλλα, λέκτορας Φαρμακολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Γιατί κάποια κύτταρα δεν επιβιώνουν;
«Όμως, έχουν βρεθεί και παράγοντες που μειώνουν τη γέννηση νέων νευρικών κυττάρων στον εγκέφαλο, όπως είναι η έλλειψη ύπνου και το στρες. Ωστόσο, πολλά από τα νέα κύτταρα που γεννιούνται φυσιο-λογικά στον ενήλικο εγκέφαλο, αδυνατούν να επιβιώσουν αρκετές ημέρες, έτσι ώστε να διαφοροποιηθούν σε νευρικά κύτταρα και να ενσωματωθούν στον εγκέφαλό μας. Η επικρατέστερη θεωρία γι’ αυτό είναι ότι τα νέα κύτταρα πεθαίνουν όταν δεν είναι χρήσιμα για κάποια λειτουργία του εγκεφάλου».

Πώς θα τα «σώσουμε»;
Ήταν φυσικό οι νευροεπιστήμονες να αναζητήσουν τους παράγοντες και τις διαδικασίες εκείνες που θα μπορούσαν να σώσουν αυτά τα νέα κύτταρα. Σε σχετικές μελέτες σε πειραματόζωα, η δρ Tracey Shors από το Rutgers University του New Jersey βρήκε ότι σχεδόν όλα τα νέα κύτταρα που γεννιούνται στην περιοχή του ιππόκαμπου στον ενήλικο εγκέφαλο μπορούν να σωθούν, όταν τα πειραματόζωα υπόκεινται σε μια δύσκολη διαδικασία μάθησης.

Ασκήσεις πνευματικής διαύγειας:
Ένα πνευματικό παιχνίδι, η ενασχόληση με τις νέες τεχνολογίες, μια βόλτα με έντονο βήμα, η κατανάλωση ω-3 λιπαρών, το χιούμορ μπορούν να βάλουν σε εγρήγορση τον εγκέφαλό, να βελτιώσουν τη μνήμη και να σε κρατήσουν σε καλή νοητική κατάσταση για πολλά χρόνια. Ξεκίνα από σήμερα να τον εκπαιδεύεις και θα διαπιστώσεις ότι σε μικρό χρονικό διάστημα θα έχεις αξιοσημείωτες νοητικές βελτιώσεις.

Ένα προτεινόμενο «πνευματικό μενού»

Ξεκίνησε σήμερα:

1. Τη μάθηση μιας ξένης γλώσσας ή ενός μουσικού οργάνου. Δεν είναι μόνο ότι θα αυξήσετε τις γνώσεις σου, αλλά θα ενισχύσεις τη μνήμη και την επικοινωνιακή σου ικανότητα.

2.Την ενασχόλησή σου με νέες τεχνολογίες. Με αυτόν τον τρόπο θα διεγείρεις μεγάλο αριθμό νευρωνικών κυκλωμάτων του εγκεφάλου σου. Για παράδειγμα, σεέρφαρε στο διαδίκτυο, αναζητώντας σε διάφορα sites πληροφορίες για θέματα που σ' ενδιαφέρουν. Όπως υποστηρίζουν επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, οι ενήλικοι και κυρίως οι ηλικιωμένοι που ασχολούνται με νέες τεχνολογίες γίνονται πιο ζωηροί νοητικά.

3. Και το σημαντικότερο: απόφυγε το στρες και προσπάθησε να ζεις μια ζωή γεμάτη νέες εμπειρίες, μαθαίνοντας συνεχώς νέες δεξιότητες!

Νοητική γυμναστική:
* Παίξε Sudoku, μπριτζ, λύσε ένα σταυρόλεξο, φτιάξε ένα παζλ, παρακολούθησε παιχνίδια γνώσεων που προβάλλονται στην τηλεό-ραση. Σύμφωνα με το δρ Γκάρι Σμολ, δ/ντή του Κέντρου Γήρατος στο Πανεπιστήμιο του Λος Άντζελες και συγγραφέα του βιβλίου «Η βίβλος της μνήμης», τέτοιες νοητικές ασκήσεις βελτιώνουν την εγκεφαλική λειτουργία και τη μνήμη.

* Διάλεξε άγνωστες λέξεις από το λεξικό και χρησιμοποίησέ τες στους διαλόγους σου.

* Κάνε μια βόλτα κάθε μέρα περπατώντας. Αυστραλοί γιατροί που μελέτησαν τα αποτελέσματα έρευνας για την επίδραση της απλής σωματικής άσκησης σε άτομα με προβλήματα μνήμης υποστηρίζουν ότι 20’ είναι αρκετά.

* Πήγαινε πεζή ή με ποδήλατο στη δουλειά σου και αν μπορείς, ακολούθησε διαφορετικό δρομολόγιο κάθε λίγες ημέρες.

* Παρακολούθησε μαθήματα γιόγκα ή διαλογισμού.

* Βάλε το χιούμορ στη ζωή σου. Γέλα όσο πιο συχνά μπορείς. Το χιούμορ και το γέλιο αυξάνουν την οξυδέρκεια, μειώνουν την κατάθλιψη, βελτιώνουν το καρδιαγγειακό σύστημα και δυναμώνουν την άμυνα του οργανισμού.

Από τη ΒΙΒΗ ΠΑΣΠΑΛΑΡΗ