Πολλοί γονείς συχνά αναρωτιούνται αν πρέπει ή όχι το παιδί τους να τους βλέπει γυμνούς. Άλλοι είναι σίγουροι, κι άλλοι απόλυτα αρνητικοί. Τι ισχύει τελικά; Ζητήσαμε την γνώμη της Δρ. Μυρσίνης Κωστοπούλου, Ψυχολόγου-Ψυχοθεραπεύτριας, για να σας δώσουμε μια πλήρη εικόνα για το ζήτημα.
Μπορούμε να εμφανιζόμαστε γυμνοί μπροστά στα παιδιά μας;
Σαφής απάντηση στο αν πρέπει ή όχι τα παιδιά να μας βλέπουν γυμνούς δεν υπάρχει. Και δεν χρειάζεται να υπάρχει. Οι άκαμπτοι κανόνες ποτέ δεν ωφελούν στο μεγάλωμα ενός παιδιού. Τα μικρά παιδιά, όσο μεγαλώνουν, κοιτούν το σώμα τους, καθώς και το σώμα των γονιών τους προκειμένου να γνωρίσουν τον εαυτό τους. Πώς λοιπόν και τί μαθαίνουμε γι’ αυτό το σώμα, για εμάς; Γνωρίζουμε από την ψυχολογία πως η παρατήρηση και η μιμητική συμπεριφορά αποτελούν τις βασικές διαδικασίες μάθησης στην πρώιμη παιδική ηλικία. Ως εκ τούτου, η συμπεριφορά των γονιών, η σχέση τους με το δικό τους σώμα καθώς και οι αντιλήψεις και οι πεποιθήσεις τους γύρω από την έννοια του γυμνού σώματος είναι καθοριστικές για το πώς το παιδί τους θα αρχίσει να αντιλαμβάνεται το δικό του σώμα.
Το παράδειγμα των γονιών
Ενα ζευγάρι απελευθερωμένων από κοινωνικά ταμπού γονιών οι οποίοι κυκλοφορούν γυμνοί μέσα στο σπίτι, κάνουν τα καλοκαίρια γυμνισμό και εντρυφούν στο παιδί την έννοια της ελευθερίας της έκφρασης μέσα από την αποδοχή του γυμνού σώματος, είναι πιθανόν να καλλιεργήσουν στα παιδιά τους μία σφαιρικότερη αποδοχή του εαυτού, περιορίζοντας τους πιθανά συναισθήματα ντροπής ή ενοχής όταν θα βλέπουν τους εαυτούς τους ή τους γονείς τους γυμνούς. Ένα τέτοιο περιβάλλον είναι πιθανόν να επιτρέπει και άλλες μορφές ελευθερίας της σκέψης ή της συμπεριφοράς (π.χ. ως προς συγκεκριμένα είδη μουσικής, ντυσίματος, κοινωνικών ή πολιτικών πεποιθήσεων, ελευθερίας της σεξουαλικής επιθυμίας). Άρα τα παιδιά αυτά ενδέχεται να νιώσουν ως ενήλικες λιγότερο ενοχοποιημένοι συνολικά ως προς τον εαυτό τους, και περισσότερο κοντά στις πραγματικές τους επιθυμίες.
Η ζωή από μόνη της έχει όρια
Όμως, τα παιδιά που μεγαλώνουν σε ένα απελευθερωμένο, δίχως όρια περιβάλλον, θα συναντήσουν ως ενήλικες τους πραγματικούς περιορισμούς της ζωής, η οποία αναπόφευκτα βασίζεται σε όρια, τα οποία άλλωστε την προστατεύουν. Άλλωστε η γυμνότητα δεν θεωρείται μία κοινωνικά ουδέτερη έννοια. Σχετίζεται άμεσα με τον ερωτισμό, άρα και με το κρυφό, με το απαγορευμένο, σε ορισμένες περιπτώσεις και με την ντροπή και την ενοχή.
Υπό ποιες προϋποθέσεις, με ποια προετοιμασία και από ποια ηλικία;
Η βασική προϋπόθεση για να συνυπάρχουν γυμνοί γονείς και παιδιά είναι καταρχήν ο βαθμός της εναρμόνισης των ίδιων των γονιών με το σώμα τους και τη γυμνή του θέα, και το πόσο καταφέρνουν να το περάσουν στο παιδί ως μία πραγματικότητα. Για παράδειγμα αν το παιδί δει γυμνό τον γονιό δίχως να το θέλει ο ίδιος, είναι λιγότερο βοηθητικό από ότι την περίπτωση που ο γονιός περιορίζει την θέα του γυμνού του σώματός αλλά ξέρει και εξηγεί στο παιδί γιατί το κάνει. Ο γονιός μπορεί να κρύβει τη γύμνια του, αλλά δεν μπορεί να κρύψει την αμηχανία ή την ενοχή που ίσως νοιώθει για το σώμα του. Το μικρό παιδί με τις «μαγικές» κεραίες του τα συλλαμβάνει όλα αυτά «στον αέρα».
Αντίστοιχα θετικό για ένα παιδί είναι να βλέπει τον γονιό του γυμνό όταν ο τελευταίος νιώθει συμφιλιωμένος και σίγουρος για αυτό, και μπορεί να εξηγεί στο παιδί γιατί κάτι τέτοιο είναι «φυσιολογικό» για εκείνον.
Οι παράγοντες της ηλικίας και του φύλου του γονιού και του παιδιού, τι ρόλο παίζουν;
Είναι ιδιαίτερα σημαντικοί. Αν θέλουμε οπωσδήποτε να καταλήξουμε σε ορισμένους «ελαστικούς» και φιλικούς προς το παιδί κανόνες θα λέγαμε ότι μέχρι τα 2 χρόνια η συνύπαρξη γυμνού γονιού με το γυμνό βρέφος ή παιδί θεωρείται και μία στιγμή συναισθηματικής εγγύτητας. Ωστόσο:
Τα αγόρια που βρίσκονται στην ηλικία 3-5 ετών που διανύουν την λεγόμενη οιδιπόδεια περίοδο, δηλαδή ασυνείδητα ερωτεύονται την μητέρα τους και ανταγωνίζονται τον πατέρα τους για την κατάκτησή της, είναι σημαντικό να βλέπουν περισσότερο το σώμα του πατέρα έτσι ώστε να ενισχύσουν την διαδικασία ταύτισής τους με αυτό. Θα πρέπει όμως παράλληλα να νιώθουν ελεύθερα να δουν και το σώμα της μητέρας, έτσι ώστε ασυνείδητα να μην το εξιδανικεύσουν ή να το επιθυμήσουν.
Και για τα μικρά κορίτσια ισχύουν αντίστοιχες προτάσεις Είναι προσαρμοστικότερο να βλέπουν το σώμα του πατέρα γυμνό κάτω από προϋποθέσεις. Και φυσικά θα πρέπει εδώ να πούμε ότι αν οι γονείς θέλουν να είναι και να βλέπονται γυμνοί, κάτι τέτοιο δεν θα πρέπει να επιβληθεί καταναγκαστικά στο παιδί αν το ίδιο δεν νιώθει άνετα με αυτό.
Τι πρέπει να προσέχουν οι γονείς ώστε το παιδί να αποκτήσει μια θετική εικόνα σώματος;
Μαγική συνταγή για τη απόκτηση θετικής εικόνας σώματος στο παιδί δεν υπάρχει, ωστόσο η άνευ όρων αγάπη, η άνευ προϋποθέσεων διαρκής ενίσχυση της αυτοεκτίμησής του και η αποσύνδεση του σημασίας της σωματικής εικόνας από την συνολική αξία του εαυτού μπορούν είναι ιδιαίτερα ενισχυτικοί στην συνολική αποδοχή του εαυτού του.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΜΑΓΓΑΝΑ
Πρώτη δημοσίευση: Περιοδικό Αρμονία τεύχος 108.
Update: Αύγουστος 2016.
