Αν και επικρατεί γενικώς η άποψη ότι η εξυπνάδα είναι θέμα γονιδίων και δεν διδάσκεται, τώρα πολλοί γενετιστές έρχονται να ανατρέψουν αυτές τις θεωρίες. Η σύγχρονη επιστήμη έχει καταλήξει στο αισιόδοξο συμπέρασμα ότι η ευφυΐα είναι κατά 49% γενετικά κληρονομήσιμη και κατά 51% διεγέρσιμη από τους γονείς και το περιβάλλον στο οποίο μεγαλώνει το παιδί.
Όπως μάλιστα ισχυρίζεται ο διάσημος Αμερικανός γενετιστής Ντέιβιντ Σενκ στο βιβλίο του «Τhe Genius in all of us» («Η ιδιοφυΐα μέσα σε όλους μας»): «Πολλά από τα παιδιά που γεννιούνται έξυπνα δεν εξελίσσονται όπως θα περίμενε κανείς, ενώ εξίσου συχνά συμβαίνει παιδιά που δεν είναι ιδιαίτερα έξυπνα να επιτυγχάνουν πολλά στη ζωή τους». Ποιες είναι δυνατότητες εκμάθησης του παιδικού εγκεφάλου αλλά και τι μπορούν να κάνουν οι γονείς για να αυξήσουν την ευφυΐα του παιδιού τους.
Μα ποιο είναι το «χαρισματικό» παιδί;
Σύμφωνα με τον καθηγητή Γνωστικής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Carnegie Mellon, Robert Siegler: «Ένα προικισμένο παιδί ξεχωρίζει από τα υπόλοιπα για μία ή πολλές ικανότητες, οι οποίες μπορεί να αφορούν τις τέχνες, τα μαθηματικά ή ένα ευρύτερο φάσμα, όπως είναι η δημιουργική σκέψη κ.ά. Ωστόσο, αυτοί που παίζουν καθοριστικό ρόλο στο αν θα ανακαλύψει ένα παιδί και θα καλλιεργήσει την όποια κλίση του είναι oι γονείς, οι οποίοι και πρέπει να του παρέχουν τα κατάλληλα πνευματικά ερεθίσματα. Για παράδειγμα, τα παιδιά μπορούν να γίνουν αυθεντίες σε μια ξένη γλώσσα αλλά και σε οτιδήποτε απαιτεί επιδεξιότητα των κινήσεων (αθλήματα, χορός, μουσικά όργανα), αν ξεκινήσουν την εκμάθησή του σε πολύ μικρή ηλικία. Και μπορεί σε όλα αυτά να συμβάλλουν σημαντικά τα γονίδια με τα οποία γεννιόμαστε, όμως σημαντική παράμετρος είναι και το πόσο σκληρά θα δουλέψει το παιδί για την καλλιέργεια του μυαλού του αλλά και πόσο επηρεάζεται από εξωγενείς παράγοντες».
Οι 6 «συνταγές» της ευφυΐας!
H Aμερικανική Ένωση Xαρισματικών Παιδιών (National Association for Gifted Children), σε μία προσπάθεια να βοηθήσει τους γονείς να παρέχουν όσο περισσότερα πνευματικά ερεθίσματα στα παιδιά τους, έχει συνοψίσει και τους συνιστά τις παρακάτω 6 «συνταγές της ευφυΐας».
1. Ναι στην επαφή με τη μουσική. Ο κόσμος της μελωδίας είναι ένας πολύ ευχάριστος τρόπος για να εξασκήσει σωστά ένα παιδί τον εγκέφαλό του. Όπως μάλιστα έδειξε έρευνα του Παν/μίου του Τορόντο: «Τα παιδιά που διδάσκονται μουσική έχουν πιο συγκροτημένη σκέψη και πολύ ψηλότερο ΙQ στην ενήλικη ζωή τους».
2. Μύησέ τα στον κόσμο του βιβλίου. Η πρόσβαση σε βιβλία βοηθά ώστε να διευρυνθούν οι πνευματικοί ορίζοντες του παιδιού και να ενισχυθεί η αντίληψή του. Το διάβασμα διεγείρει τον εγκέφαλο, το βοηθά να σκέφτεται με συνοχή και να «χτίζει» γενικές γνώσεις για τον κόσμο. Και, βέβαια, ένα παραπάνω κίνητρο για διάβασμα έχουν τα παιδιά που βλέπουν τους γονείς τους να διαβάζουν.
3. Συνήθισέ τα στη σωστή διατροφή. Ο εγκέφαλος δεν μπορεί να λειτουργήσει σε πλήρη απόδοση χωρίς τα απαραίτητα «καύσιμα». H διατροφή όμως πρέπει να περιλαμβάνει τροφές από όλες τις κατηγορίες (φρούτα και λαχανικά, δημητριακά, γαλακτοκομικά, κρέας, ψάρια και πουλερικά). Eίναι επίσης σημαντικό για το παιδί να μην παραλείπει γεύματα, γιατί τότε το μυαλό, στην προσπάθειά του να προσαρμοστεί στην έλλειψη κάποιων στοιχείων που του είναι απαραίτητα για να λειτουργήσει, κουράζεται και αποδιοργανώνεται.
4. Ωθήσέ τα στον αθλητισμό: Αμερικανοί ερευνητές διαπίστωσαν ότι η σωματική άσκηση για τα παιδιά είναι σημαντική όχι μόνο για τους προφανείς λόγους της καλής φυσικής κατάστασης αλλά και επειδή βελτιώνεται η εγκεφαλική τους λειτουργία. Επιστήμονες του Παν/μίου του Ιλινόις διαπίστωσαν ότι τα παιδιά που ασκούνται βελτιώνουν ταυτόχρονα με τη φυσική τους κατάσταση και το μηχανισμό της μνήμης.
5. Υποστήριξέ τα συναισθηματικά: Όταν το περιβάλλον του σπιτιού ή του σχολείου είναι προβληματικό, υπάρχει ο κίνδυνος ανάπτυξης ψυχοσωματικών προβλημάτων, που παρεμποδίζουν την εξέλιξη του παιδιού. Tο παιδί «αρρωσταίνει» προκειμένου να αποφύγει το σχολείο ή για να προσελκύσει το ενδιαφέρον των γονιών. Έτσι αναλώνεται σε αυτή την προσπάθεια και αποκόπτεται από άλλα ερεθίσματα και ενδιαφέροντα.
6. Και ασφαλώς στο παιχνίδι λες πάντα «ναι»! Το παιδί μέσα από το παιχνίδι διαμορφώνει ταυτότητα, αποφορτίζεται, μαθαίνει, ηρεμεί. Αντίθετα, ένα παιδί χωρίς ελεύθερο χρόνο αδυνατεί να αφομοιώσει σε βάθος ό,τι διδάσκεται. Αυτό μπορεί να πάρει τη μορφή άγχους, ευερεθιστότητας, αφηρημάδας, έντονης ανυπακοής, δυσκολίας στη μάθηση κ.ά. Όλως παραδόξως –όπως λέει ο καθηγητής Γνωστικής Ψυχολογίας, Robert Siegler– ακόμα και τα ηλεκτρονικά παιχνίδια μπορούν να οξύνουν το πνεύμα, όχι βέβαια τα βίαια, που κάνουν το παιδί μοναχικό και αφηρημένο, αλλά εκείνα που απαιτούν στρατηγική σκέψη, αναπτύσσουν οργανωτικές ικανότητες και ενισχύουν το ομαδικό πνεύμα και τη δημιουργικότητα. Το ίδιο και τα εγκεφαλικά παιχνίδια, όπως το σκάκι, το sudoku, τα σταυρόλεξα αλλά και τα επιτραπέζια παιχνίδια, τα οποία, σύμφωνα με έρευνες του Παν/μίου Carnegie Mellon (ΗΠΑ), βοηθούν ώστε να αποκτήσει το παιδί περισσότερες αριθμητικές γνώσεις. Παρατηρήθηκε, μάλιστα, ότι παιδιά που δεν είχαν πολλές αριθμητικές γνώσεις και τους δόθηκε η δυνατότητα να παίξουν επιτραπέζια παιχνίδια, παρουσίασαν σημαντική πρόοδο.
Σκέψου κι αυτά!
* Η αδυναμία συγκέντρωσης σε ένα παιδί μπορεί να σχετίζεται με έλλειψη ή κακή ποιότητα ύπνου. Ο ύπνος βοηθά στη μνήμη και είναι απαραίτητος για τη διαδικασία της μάθησης. Πιο συγκεκριμένα, βοηθά να αποθηκεύονται και να «ταξινομούνται» οι πληροφορίες που παίρνει κατά τη διάρκεια της ημέρας. Αντίθετα, όταν δεν κοιμάται αρκετά ή καλά, τότε ο εγκέφαλός του αποδιοργανώνεται.
* Η απουσία φίλων και συναναστροφών «κοιμίζουν» τα εγκεφαλικά κύτταρα. Γι’ αυτό και η μοναξιά ενός παιδιού θεωρείται από τους χειρότερους εχθρούς του λόγου και της σκέψης. του. Όταν ο νους του είναι απασχολημένος με ανήσυχες και καταθλιπτικές σκέψεις, η μνήμη αποδιοργανώνεται. Ένα παιδί που δεν διεγείρει το μυαλό του με καινούργια μηνύματα, είναι πιθανό να παρουσιάσει σταδιακά αδυναμία συγκέντρωσης.
ΑΠΟ ΤΗ ΡΙΤΑ ΒΕΛΩΝΗ
