Ήδη από την ηλικία των 18 μηνών τα βρέφη είναι σε θέση να μαντέψουν τι σκεφτόμαστε. Πρόσφατη μελέτη, που έγινε στην Κίνα, στην περιοχή του Ισημερινού και των Φίτζι, έδειξε πως η ικανότητα των παιδιών να βλέπουν τον κόσμο από την οπτική των μεγάλων, προκύπτει πολύ πιο νωρίς απ΄όσο πιστεύαμε ενώ δεν υπάρχει διαφοροποίηση εξέλιξης των γνωστικών ικανοτήτων ανά την υφήλιο ή λόγω πολιτισμικών παραγόντων, σε αντίθεση με ότι πιστεύαμε μέχρι σήμερα. Παλαιότερα για παράδειγμα θεωρούσαμε πως τα παιδάκια του Δυτικού κόσμου ανέπτυσσαν το συλλογισμό του ενήλικα πολύ νωρίτερα σε σχέση με παιδάκια που έχουν διαφορετικές καταβολές.
Το πείραμα της λανθασμένης πεποίθησης & το διαφορετικό σκορ
Η ερευνητική ομάδα του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια, του Λος Άντζελες, έκανε το πείραμα της λανθασμένης πεποίθησης, ένα από τα πιο γνωστά γνωστικά τεστ στα οποία τα μεγαλύτερα παιδιά πετυχαίνουν μεγαλύτερα σκορ ενώ τα νήπια όχι.
Στην κλασική μορφή του πειράματος ένας άνθρωπος μπαίνει μέσα σε ένα δωμάτιο και τοποθετεί ένα αντικείμενο, όπως για παράδειγμα ένα ψαλίδι σε ένα κρυφό σημείο. Στη συνέχεια, ένα άλλο άτομο μπαίνει στην αίθουσα, κατευθύνεται στο σημείο και το βάζει στην τσέπη του. Όταν το πρώτο άτομο επιστρέφει στην αίθουσα, οι ερευνητές ρωτούν το παιδί: Που πιστεύεις πως θα ψάξει αν βρει το ψαλίδι;
Το τεστ αξιολογεί κατά πόσο τα παιδιά έχουν αναπτύξει γνωστικές λειτουργίες και κατά πόσο είναι ικανά να κατανοήσουν τις πράξεις και την αλληλουχία γεγονότων, που σε αυτή την περίπτωση δεν είναι άλλη από το γεγονός ότι το πρώτο άτομο δεν ξέρει πως το ψαλίδι έχει μετακινηθεί.
Τα παιδιά του Δυτικού κόσμου, ηλικίας 4-7 ετών συνήθως απαντούν σωστά, ότι δηλαδή το άτομο θα ψάξει στην αρχική κρυψώνα, μη γνωρίζοντας πως το αντικείμενο έχει μετακινηθεί. Παιδιά από άλλες ηπείρους όμως δίνουν τη σωστή απάντηση σε διαφορετικές ηλικίες.
Η κουλτούρα μας επηρεάζει εξ΄απαλών ονύχων
Η ομάδα αποφάσισε να εξετάσει το κατά πόσο οι πολιτισμικές διαφορές επηρέαζαν την κρίση των παιδιών κι αν όντως υπάρχει αυτή η διάσταση στην εξέλιξη των γνωστικών ικανοτήτων. Για το σκοπό αυτό έφτιαξαν μια παραλλαγή του παραπάνω τεστ και μελέτησαν τις αντιδράσεις 91 παιδιών από τρεις επαρχίες της Κίνας, τα Φίτζι και το Εκουαδόρ, ηλικίας από 19 μηνών έως πέντε ετών.
Η μόνη διαφορά στο πείραμα ήταν ότι το δεύτερο άτομο, μπαίνοντας στην αίθουσα, έκανε μια στάση, έπιανε το πηγούνι του και αναρωτιόταν φωναχτά «Χμμμ αναρωτιέμαι που να κοιτάξω άραγε για το ψαλίδι;»
Τα παιδιά βιντεοσκοπούνταν για να ερευνηθούν οι αντιδράσεις τους. Όπως φάνηκε, τα παιδάκια, ακόμη και τα μικρά μωράκια, κοίταζαν προς την κρυψώνα, περιμένοντας πως ο πρώτος άνδρας θα κατευθυνθεί εκεί για να βρει το ψαλίδι. Είχαν δηλαδή κατανοήσει, αυτό που δεν μπορούσαν να κάνουν στο πρώτο τεστ.
Τα ευρήματα δείχνουν δηλαδή ότι αφενός τα παιδιά αναπτύσσουν την ικανότητα τοπυ να διαβάζουν το μυαλό των μεγάλων πολύ νωρίτερα από τα τέσσρα έτη ενώ δεν υφίσταται εξελικτική «καθυστέρηση» σε σχέση με τα παιδάκια του Δυτικού κόσμου.
"Τι κάνει τώρα το σκυλάκι;" Γιατί η απάντηση δεν είναι πάντα ίδια
Στην πραγματικότητα, αυτό που επηρέασε τα αποτελέσματα της προηγούμενης έρευνας ήταν οι διαφορές στο τρόπο ανατροφής των παιδιών που έχουν να κάνουν με την κουλτούρα. Σε κάποιες κοινωνίες οι γονείς δεν απευθύνουν ανούσιες ρητορικές ερωτήσεις στα παιδάκια όπως για παράδειγμα «Τι κάνει τώρα το σκυλάκι;», όταν η απάντηση είναι ευνόητη. Όπως εξηγεί ο επικεφαλής της έρευνας Κλαρκ Μπάρετ (Clark Barrett), καθηγητής ανθρωπολογίας του πανεπιστημίου UCLA, τα παιδάκια που έχουν μεγαλώσει με αυτόν τον τρόπο μπερδεύονται όταν τους απευθύνεις τέτοιες ερωτήσεις και πιθανότατα να ανρωτηθούν «Γιατί με ρωτάει; Θα έπρεπε να ξέρεις ήδη την απάντηση».
Όπως και να έχει το μόνο σίγουρο είναι ένα: Τα μωράκια είναι πολύ πιο έξυπνα απ΄όσο νομίζουμε και μπορούν να μας καταλάβουν, ακόμη κι αν δεν έχουν πει τις πρώτες τους λεξούλες! Προσοχή λοιπόν!
