«Σπάνιος καρκίνος παρατηρείται σε 41 ομοφυλόφιλους», ήταν ο τίτλος των New York Times τον Ιούλιο του 1981. Μία από τις πρώτες αναφορές σχετικά με το HIV/AIDS που εμφανίστηκαν σε ένα σημαντικό μέσο, το άρθρο αναφερόταν σε αυτό που αρχικά θα ονομαζόταν GRID, ή ανοσολογική ανεπάρκεια που σχετίζεται με τους ομοφυλόφιλους. Και από την αρχή, το HIV/AIDS επηρέασε τον κόσμο όχι μόνο ως μια καταστροφική και βαριά στιγματισμένη κρίση υγείας, αλλά πυροδότησε επίσης ένα τεράστιο πολιτικό κίνημα και έναν πολιτιστικό και κοινωνικό μετασχηματισμό.
Σε περιόδους που ο πανικός και ο φόβος ήταν στο αποκορύφωμά τους, η δημοφιλής κουλτούρα - από τη λογοτεχνία μέχρι τα τηλεοπτικά reality - έχει βοηθήσει στο να επηρεάσει την αντίληψη για το HIV/AIDS και όσους ζουν με αυτό. Με αφορμή την 1η Δεκεμβρίου, που έχει θεσπιστεί ως Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS, με στόχο την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση για τον ιό, θυμόμαστε τις πιο σημαντικές στιγμές στην pop κουλτούρα που άλλαξαν τον τρόπο με τον οποίο ο κόσμος αντιμετώπιζε το HIV/AIDS.
Η ταινία “An early frost”
Το “An Early Frost” είναι η πρώτη ταινία που φτιάχτηκε για την τηλεόραση, και επικεντρώνεται σε έναν χαρακτήρα που ζει με HIV/AIDS και προώθησε τη δημόσια συζήτηση γύρω από την επιδημία. Η ταινία του 1985, που κέρδισε τρία βραβεία Emmy και μια Χρυσή Σφαίρα, ακολουθεί ένα δικηγόρο από το Σικάγο, τον οποίο υποδύεται ο Aidan Quinn, ο οποίος μιλά στην οικογένειά του μετά τη διάγνωσή του. Ο σκηνοθέτης John Erman, μαζί με τους συν-σεναριογράφους του, ήταν ομοφυλόφιλοι που είχαν χάσει αγαπημένα τους πρόσωπα λόγω της ασθένειας. Για να βοηθήσουν στη δημιουργία της ταινίας, συμβουλεύτηκαν ειδικούς γιατρούς, συνάντησαν ασθενείς με AIDS και παρακολούθησαν ομάδες θεραπείας για άτομα με AIDS.
AIDS: 10 διάσημοι Έλληνες και ξένοι που «έφυγαν» από τον θανατηφόρο ιό
Οι αφίσες διαμαρτυρίας ACT UP
Ιδρυθείσα στη Νέα Υόρκη το 1987, η ACT UP (AIDS Coalition to Unleash Power) ήταν μία από τις πρώτες μεγάλες ομάδες ακτιβισμού κατά του AIDS και πιστεύεται ότι άλλαξε τον τρόπο με τον οποίο η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Φαρμάκων των ΗΠΑ έλεγχε την πρόσβαση στα φάρμακα για το AIDS.
Μια εμβληματική αφίσα της ACT UP περιελάμβανε μια φωτογραφία του Ronald Reagan, του 40ου πρωθυπουργού των ΗΠΑ, δίπλα σε έναν πορτοκαλί και μαύρο στόχο, με το συνοδευτικό κείμενο να γράφει: «ΜΕ ΣΚΟΤΩΝΕΙ». Αυτές οι αφίσες και τα μπλουζάκια τράβηξαν αμέσως την προσοχή και παρουσιάστηκαν στην έκθεση «ACT UP New York: Activism, Art, and the AIDS Crisis, 1987 – 1993», η οποία παρουσιάστηκε από τις 9 Σεπτεμβρίου έως τις 23 Οκτωβρίου 2010, στον χώρο τέχνης της Νέας Υόρκης White Columns.
Το single της Cyndi Lauper "Boy Blue"
Γραμμένο για έναν φίλο που πέθαινε από AIDS, το single «Boy Blue» από το άλμπουμ «True Colours» του 1986 της Cyndi Lauper είναι ένα άκρως συναισθηματικό κομμάτι με μεγάλη επιρροή. Η τραγουδίστρια δώρισε τα έσοδα του single στην έρευνα για το HIV/AIDS και το 2007 δημιούργησε την περιοδεία True Colours με στόχο να «προσελκύσει το κοινό για να συμμετάσχει στην προώθηση της ισότητας των ομοφυλόφιλων, των λεσβιών, των αμφιφυλόφιλων και των τρανσέξουαλ (GLBT).
Η Jeanie Boulet του “ER”
Όταν ο χαρακτήρας Jeanie Boulet του ιατρικού τηλεοπτικού δράματος «ER» ανακάλυψε ότι είχε HIV το 1996, σόκαρε τους θεατές - ήταν μια straight μαύρη γυναίκα που είχε μια πάθηση που κάποτε ονομαζόταν «gay καρκίνος». Η ιστορία του χαρακτήρα προσέφερε μια σπάνια αναπαράσταση για πολλά άτομα που ζούσαν με HIV σε μια εποχή που υπήρχαν τεράστιες παρανοήσεις σχετικά με αυτό.
Η καμπάνια του Gran Fury “Kissing Doesn't Kill”
O ακτιβιστής καλλιτέχνης Gran Fury δημιούργησε το 1989 την καμπάνια με τίτλο, «Το φιλί δεν σκοτώνει: η απληστία και η αδιαφορία κάνουν», τοποθετώντας εικόνες τριών, φυλετικά διαφορετικών ζευγαριών - δύο από αυτά ομόφυλα ζευγάρια - να φιλιούνται. Η καμπάνια τοποθετήθηκε σε λεωφορεία και σε άλλους δημόσιους χώρους και ήταν στόχος του Gran Fury να ευαισθητοποιήσει και να αντιμετωπίσει την αδιαφορία για το HIV/AIDS μέσω του επιθετικού marketing, το οποίο συχνά σόκαρε και εξόργιζε τους θεατές.
Η ταινία “The Normal Heart”
Βασισμένη στο ομώνυμο θεατρικό έργο του Larry Kramer του 1985, η τηλεοπτική ταινία του 2014 “The Normal Heart” ρίχνει φως στην αντίσταση που αντιμετώπισαν LGBTQ ακτιβιστές και σύμμαχοι κατά τη διάρκεια της κρίσης για την περαιτέρω έρευνα για το HIV/AIDS. Η ταινία έλαβε συνολικά 28 βραβεία και 54 υποψηφιότητες, μεταξύ των οποίων το βραβείο καλύτερης ταινίας στα Critics' Choice Television Awards 2014, το βραβείο καλύτερης τηλεοπτικής ταινίας στα Primetime Emmy Awards 2014, καθώς και το βραβείο GLAAD Media 2015 για ταινία ή μίνι σειρά.
Η παράσταση “Rent”
Από τη λίστα δε μπορούσε να λείπει το βραβευμένο με Pulitzer και βραβείο Tony μιούζικαλ “Rent”, το οποίο πραγματευόταν θέματα αγάπης, κοινότητας και στιγματισμού του HIV/AIDS. Δημιουργήθηκε από τους θεατρικούς συγγραφείς Jonathan Larson και Billy Aronson ως μια νεοϋορκέζικη, αμερικανική εκδοχή της όπερας La Bohème του Puccini, και έκανε το ντεμπούτο του στο New York Theatre Workshop το 1996. Θεωρείται ότι άλλαξε το πρόσωπο της ευαισθητοποίησης για τον HIV, και είναι κλασσική παράσταση του Broadway που θεωρείται μια από τις καλύτερες όλων των εποχών.
Η χειραψία της πριγκίπισσας Diana
Το 1987, το στίγμα κατά των ανθρώπων θετικών στον HIV ήταν πιο έντονο από ποτέ, παρά τις προσπάθειες ενημέρωσης του κοινού για τους τρόπους μετάδοσης του ιού, με αποτέλεσμα οι περισσότεροι να φοβούνται ακόμη να αγγίζουν άτομα με HIV και AIDS.
Οι φωτογραφίες της πριγκίπισσας Diana να κάνει χειραψία με ένα άτομο που ζει με τον ιό HIV, έπαιξαν σημαντικό ρόλο στο να μειωθεί ο φόβος και η άγνοια του κόσμου.
Η ταινία “Dallas Buyers Club”
Στη βραβευμένη ταινία “The Dallas Buyers Club”, ο Matthew McConaughey υποδύεται τον ρόλο του Ron Woodroof, ενός πραγματικού cowboy από το Τέξας που διαγνώστηκε με HIV/AIDS το 1985. Έτσι ξεκίνησε ο παρατεταμένος αγώνας του, ο οποίος τελείωσε το 1992 όταν πέθανε από ασθένεια που σχετίζεται με το AIDS (σχεδόν επτά χρόνια αφότου οι γιατροί του έδωσαν λίγες μόνο εβδομάδες ζωής).
Ο Ron είχε προσπαθήσει να αυτοθεραπευτεί χρησιμοποιώντας μη εγκεκριμένα και παράνομα φάρμακα. Σύντομα, άρχισε να ταξιδεύει τακτικά στο Μεξικό, την Ιαπωνία, το Ισραήλ και την Ολλανδία για να αγοράσουν αντιιικά φάρμακα και θεραπείες που δεν ήταν εγκεκριμένες ή διαθέσιμες για χρήση στις Ηνωμένες Πολιτείες. Άρχισαν να παρέχουν αυτά τα φάρμακα σε όσους ζούσαν με HIV/AIDS – κυρίως μέλη στιγματισμένων κοινοτήτων, όπως gay άντρες και χρήστες ναρκωτικών – μέσω της εμπορικής επιχείρησης που έδωσε το όνομά της στην ταινία, Dallas Buyers Club.
Ο Ron Woodroof επίσης (αν και ανεπιτυχώς) οδήγησε την FDA στο δικαστήριο για να τους αναγκάσει να επιτρέψουν την εισαγωγή του πειραματικού αναστολέα HIV Peptide T από τη Δανία. Με αυτόν τον τρόπο, έγινε μέρος ενός ευρύτερου κινήματος στο οποίο οργανώσεις και ακτιβιστές με βάση την κοινότητα άρχισαν να ορίζουν τη δική τους ατζέντα για βιοϊατρική έρευνα και θεραπεία.
Εξοργισμένοι από τους ομοσπονδιακούς κανονισμούς και τις πολιτικές που επιβραδύνουν την ανάπτυξη, τη δοκιμή και τη διανομή νέων φαρμάκων για τη θεραπεία του HIV/AIDS, ακτιβιστές στη Νέα Υόρκη, το Σαν Φρανσίσκο και αλλού ίδρυσαν ομάδες όπως οι Gay Men's Health Crisis, Project Inform, AIDS Coalition to Unleash Power (ACT UP) και την Ομάδα Δράσης Θεραπείας. Όπως ο Ron, αυτοί οι οργανισμοί βοήθησαν να αλλάξει ο τρόπος με τον οποίο οι γιατροί, οι ερευνητές, οι φαρμακευτικές εταιρείες και οι τοπικές, πολιτειακές και εθνικές κυβερνήσεις αντιμετώπισαν την επιδημία του HIV/AIDS.
