Από τον Βασίλη Δαλαμπίνη
Μετά το πρώτο μέρος για το «allergy free» σπίτι και τη μείωση της έκθεσης των χώρων στα «οικιακά» αλλεργιογόνα, ήρθε η ώρα να ερευνήσουμε τα χημικά αίτια που κάνουν το σπίτι να «αρρωσταίνει», προκαλώντας όχι μόνο αλλεργίες και αναπνευστικά προβλήματα, αλλά και πολύ χειρότερες ασθένειες. Υπολογίζεται ότι καθημερινά μέσα στο σπίτι, πέρα από την ατμοσφαιρική ρύπανση που εισέρχεται απρόσκλητη, εισπνέουμε και ερχόμαστε σε επαφή με περίπου 10.000 χημικές ουσίες ή ενώσεις χημικών ουσιών που κάποιες έχουν ήδη χαρακτηριστεί επικίνδυνες.
Τα μικροσωματίδια
Εδώ τα νέα δεν είναι καθόλου αισιόδοξα. Ελληνες ερευνητές μέτρησαν τις συγκεντρώσεις των αιωρούμενων μικροσωματιδίων (ΡΜ) -που συνήθως περιέχουν κάδμιο, μόλυβδο, αρσενικό και πολυαρωματικούς υδρογονάνθρακες- και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το 84% των κατοικιών παρουσιάζουν συγκεντρώσεις ΡΜ10 (σωματιδίων με διάμετρο 10 μικρόμετρα) που ξεπερνούν το όριο των 65 μικρογραμμαρίων ανά κυβικό μέτρο αέρα (mg/m3) που έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Ενωση. Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να τονίσουμε ότι η συμβολή του καπνίσματος στη συγκέντρωση μικροσωματιδίων στους εσωτερικούς χώρους ήταν καθοριστική και το γεγονός αυτό αποτελεί έναν ακόμη λόγο που θα πρέπει να μας πείσει να μην καπνίζουμε μέσα στα σπίτια μας (ειδικά εάν υπάρχουν μικρά παιδιά).
Ερευνες που διενήργησαν επιστήμονες του ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος» και του Τμήματος Φυσικής του Παν/μίου Αθηνών αποδεικνύουν ότι ορισμένες δραστηριότητες μέσα στο σπίτι -π.χ. όπως κατά τη διάρκεια του τηγανίσματος αβγών με μπέικον- αυξάνουν τη συγκέντρωση μικροσωματιδίων, ενισχύοντας έτσι τη δόση των ρύπων που εισέρχονται στους πνεύμονες. Τα συγκλονιστικά αποτελέσματα της συγκεκριμένης μελέτης ενισχύουν παλαιότερες παρατηρήσεις Αμερικανών επιστημόνων που είχαν τονίσει επανειλημμένα την επικινδυνότητα συγκεκριμένων πτητικών ενώσεων που ενοχοποιούνται για την εμφάνιση καρκίνου, αλλεργιών, νευροτοξικών διαταραχών και ερεθισμών στα μάτια και το λαιμό.
Αν λάβουμε υπόψη ότι οι ενώσεις αυτές συνήθως προέρχονται από τα υλικά δόμησης, τους διαλύτες, τις βαφές, τα καθαριστικά και διάφορα συστήματα που λειτουργούν στους χώρους μας, τότε ο όρος «άρρωστα σπίτια» αρχίζει να αποκτά ανησυχητικές διαστάσεις. «Δωμάτια-πρωταθλητές» στην παραγωγή «χημικών κοκτέιλ» είναι το μπάνιο και η κουζίνα. Και αυτό επειδή εκεί συγκεντρώνονται τα απορρυπαντικά, τα καλλυντικά και οι περισσότερες ηλεκτρικές συσκευές. Αμέσως μετά ακολουθούν:
- Το καθιστικό του κάθε σπιτιού με κύριο «ένοχο» τα υφάσματα και τα ίδια τα έπιπλα, όταν αυτά είναι κατασκευασμένα από φορμαλδεϋδη.
- Η κρεβατοκάμαρα, εξαιτίας κυρίως των στρωμάτων και των κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων, όταν αυτά κατασκευάζονται σε τρίτες χώρες όπου η χρήση χημικών ουσιών είναι ανεξέλεγκτη.
Δυστυχώς δεν μπορούμε να κάνουμε και πολλά πράγματα -πολλοί μιλάνε για συνεχή αερισμό των δωματίων- στην περίπτωση των μικροσωματιδίων, γιατί οι ρύποι προέρχονται από τη γενικότερη ατμοσφαιρική ρύπανση. Μόνο η αυστηρή επιλογή των υλικών και των χημικών που χρησιμοποιούμε -πράγμα πολύ δύσκολο- μπορεί να έχει κάποια αποτελέσματα.
Η λύση είναι «πράσινη»
Κάποιες εναλλακτικές λύσεις που θα βοηθήσουν την κατάσταση, μας δίνουν τα φυτά εσωτερικού χώρου που «καταβροχθίζουν» τη ρύπανση του σπιτιού. Η NASA ανακάλυψε ότι οι μικρές οπές που υπάρχουν στα φύλλα τους μπορούν να απορροφήσουν τα επικίνδυνα τοξικά και να μειώσουν τους ρύπους σε ποσοστό έως και 75%. Για παράδειγμα, η ζέρμπερα μπορεί να μειώσει τις συγκεντρώσεις βενζόλης στα σπίτια, ενώ το φυλλόδεντρο να απομακρύνει την τοξική φορμαλδεϋδη. Φυτά όπως το σπαθόφυλλο, τα χρυσάνθεμα και η δράκαινα αποδείχθηκε ότι βελτιώνουν σημαντικά την ποιότητα του αέρα που αναπνέουμε.
Ενημερωτικά δελτία που υπάρχουν στην ιστοσελίδα http://www.minpress.gr παρουσιάζουν έρευνες Ελλήνων γεωπόνων και ειδικών που προτείνουν σαν λύση τα πλατύφυλλα και ανθεκτικά φυτά. Η γεωπόνος Αντωνία Μουτάφη επισημαίνει ότι θάμνοι όπως το διβούρνο, ο ελαίαγνος και η φωτίνια, τοποθετημένοι σε βεράντες και μπαλκόνια, μπορούν να απορροφήσουν τους ρύπους. Οσοι δε έχουν την πολυτέλεια ενός κήπου μπορούν να δημιουργήσουν ασπίδες με μεγαλύτερους θάμνους και δέντρα.
Ο καθηγητής Βοτανικής στο Τμήμα Βιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, Νίκος Χριστοδουλάκης, προτείνει τη δάφνη και την ελιά, που είναι ανθεκτικές και κυρίως έχουν φύλλα όλο το χρόνο, ενώ το ίδιο χρήσιμες είναι η μανόλια, η υποκαστανιά και η κατάλπη. Αυστραλοί επιστήμονες προτείνουν επίσης φυτά εσωτερικών χώρων ως ασπίδα για τους ρύπους και μάλιστα συνιστούν φυτά που μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε όλα τα σπίτια, ακόμη και σε αυτά που δεν είναι αρκετά ευήλια.
Αλλωστε, η σύγχρονη οικολογική αντίληψη για τη δόμηση προτείνει την κάλυψη των ορόφων με πράσινο που λειτουργεί ως φίλτρο για τα αιωρούμενα σωματίδια και τους ρύπους. Χάρη στις «πράσινες ταράτσες», που διαμορφώνονται στον τελευταίο όροφο των κτιρίων, μειώνεται κατά 30% η κατανάλωση ενέργειας για τις ανάγκες του κλιματισμού.
