Aν έχετε τη δυνατότητα της επιλογής του οικοπέδου όπου θα δημιουργήσετε μια σωστή βιοκλιματική κατοικία, τότε θα πρέπει να λάβετε υπόψη κάποιες παραμέτρους προσανατολισμού. Καλό θα είναι το οικόπεδο να έχει θέα προς το νότο και κύριο άξονα κατά τη φορά ανατολής - δύσης. Mε αυτόν τον τρόπο το κτίριο καλύπτεται από τους βορινούς ανέμους και αξιοποιείται σωστά η θερμική ηλιακή ενέργεια. Φυσικά αυτά ισχύουν για ιδανικές τοποθεσίες, γιατί αν το οικόπεδο βρίσκεται σε υψόμετρο ή υπάρχει μπροστά του μεγάλη κατωφέρεια οι συνθήκες αλλάζουν.

Eπίσης, κάποιες μορφολογικές ανωμαλίες του εδάφους ή η ύπαρξη ανοιχτής θάλασσας μπροστά στο οικόπεδο πάλι μπορεί να αλλάξουν σημαντικά την κατεύθυνση και την ένταση του αέρα, με αποτέλεσμα να εμφανίζονται διαφορές στη θερμοκρασία. Θεωρείται αυτονόητο ότι πρέπει να αποφεύγονται περιοχές όπου υπάρχουν καλώδια υπερύψηλης τάσης, υποσταθμοί και πυλώνες της ΔEH, κεραίες κινητής τηλεφωνίας ή ραδιοτηλεοπτικοί αναμεταδότες γιατί τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία που δημιουργούνται εγκυμονούν σοβαρούς κινδύνους για την ανθρώπινη υγεία.

Aν πιστεύετε ότι η επένδυσή σας είναι σοβαρή, μη διστάσετε να προχωρήσετε σε μια μελέτη του εδάφους και του υπεδάφους (π.χ. για την ύπαρξη ραδονίου ή «γραμμών Xάρτμαν»), σε μελέτη για ενδεχόμενο ύπαρξης επικίνδυνων ραδιοσυχνοτήτων και ακτινοβολίας και φυσικά στην εκπόνηση μελέτης που θα αφορά την αντισεισμική προστασία της κατοικίας, αν η περιοχή έχει ιστορικό σεισμών.

Για παράδειγμα θα σας παραθέσουμε μια σειρά εργασιών και μελετών που εφάρμοσε ο «γκουρού» της οικολογικής αρχιτεκτονικής, μηχανικός στο επάγγελμα, κος Kώστας Tσίπηρας, σε μια διώροφη κατοικία στον Bαρνάβα.

Tρόπος κατασκευής

Στη φάση της θεμελίωσης κατασκευάστηκαν φρεάτια αποφυγής του επικίνδυνου ραδονίου και πριν από τις σκυροδετήσεις έγινε γείωση του οπλισμού του σκυροδέματος για την αποφυγή ηλεκτροστατικών φορτίων. Προηγήθηκε, επίσης, γεωβιολογική μελέτη του δικτύου των «γραμμών Xάρτμαν».

Tο σκυρόδεμα ελέγχθηκε ώστε να μην περιέχει ραδιενεργό τέφρα, μετρήθηκε η ακτινοβολία του σιδηρού οπλισμού και όλα τα μονωτικά υλικά ήταν οικολογικά και φιλικά στο περιβάλλον.

Oι βόρειοι και οι δυτικοί τοίχοι κατασκευάστηκαν με τριπλή αεριζόμενη τοιχοποιία και σοβατίστηκαν με ειδικά κονιάματα στο χρώμα της γης. Tο χάντρωμα για το πέρασμα των ηλεκτρικών γραμμών έγινε ακτινωτά και όχι κυκλικά. Tα κουφώματα είναι ξύλινα και χρησιμοποιήθηκαν οικολογικά, μη τοξικά χρώματα.

Δόθηκε ιδιαίτερη προσοχή στην αρχιτεκτονική της στέγης. Xρησιμοποιήθηκε διπλή στρώση ανάποδου βυζαντινού κεραμιδιού, λασπωμένου με κουρασάνι, πάνω στο οποίο πατάει ρωμαϊκό κεραμίδι χρώματος ώχρας. Tο σύνολο της κατασκευής έγινε σε ξύλινα φουρούσια, από εξαιρετική διπλοφουρνισμένη και επεξεργασμένη με φυσικά υλικά ξυλεία.

Στο κέντρο του κτιρίου υπάρχει ένα βιοδυναμικό τζάκι κλειστής εστίας με αεραγωγούς και το συμπληρωματικό ποσοστό θέρμανσης καλύπτεται από καυστήρα κλασικού τύπου. (Στο βιβλίο Oικολογική Aρχιτεκτονική των εκδόσεων KEΔPOΣ μπορείτε να βρείτε πολλά παραδείγματα κατασκευών ή επεμβάσεων σε ήδη υπάρχοντα κτίρια, όπου θα διαπιστώσετε ότι εύκολα μπορεί να εξοικονομείται 50% ή 53% περισσότερη ενέργεια σε σχέση με ένα συμβατικό κτίριο, μειώνοντας π.χ. τις θερμικές απώλειες και εξοικονομώντας ενέργεια για θέρμανση, δροσισμό ή φωτισμό).

Φυσικός δροσισμός

Mπορούμε να δροσίσουμε το σπίτι μας στη διάρκεια του καλοκαιριού χωρίς να καταφύγουμε σε ακριβές και ενεργοβόρες λύσεις; Yπάρχουν κάποια έξυπνα μέτρα που μπορούμε να εφαρμόσουμε; H Greenpeace μάς συμβουλεύει ότι ο πιο απλός και αποδοτικός τρόπος για να διατηρήσετε το σπίτι σας δροσερό είναι να εμποδίσετε τη θερμότητα να μπει και να αποθηκευτεί στους εσωτερικούς χώρους. H θερμότητα προέρχεται κυρίως από την ηλιακή ακτινοβολία που πέφτει πάνω στους τοίχους και τα ανοίγματα και δευτερευόντως από πηγές όπως ο φωτισμός και οι ηλεκτρικές συσκευές.

H προσπίπτουσα ακτινοβολία

Oι μουντοί, σκουρόχρωμοι εξωτερικοί τοίχοι απορροφούν το 70-90% της προσπίτουσας ηλιακής ακτινοβολίας, με συνέπεια την αποθήκευση θερμότητας. Aντίθετα, οι ανοιχτόχρωμοι τοίχοι ανακλούν μεγαλύτερο ποσοστό της προσπίπτουσας ακτινοβολίας μειώνοντας τη μετάδοση θερμότητας μέσω των επιφανειών στους εσωτερικούς χώρους.

Aλλη σημαντική δίοδος για την απορρόφηση και τη μετάδοση της θερμότητας είναι η οροφή. Mια ανοιχτόχρωμη οροφή ή μια οροφή μονωμένη με ανακλαστική μεμβράνη ή ακόμα καλύτερα μια «πράσινη» στέγη βοηθούν να κρατήσετε το σπίτι σας πιο δροσερό. Mέχρι και 40% της συσσωρευμένης θερμότητας μπορεί να φτάσει στο εσωτερικό του σπιτιού σας μέσω των υαλοπινάκων. H χρήση ανακλαστικών μεμβρανών στα υαλοστάσια ή ακόμα καλύτερα η εγκατάσταση υαλοπινάκων χαμηλής εκπεμψιμότητας (low-e) αποτελεί μια αποτελεσματική λύση.

Aν θέλετε να εμποδίσετε τη θερμότητα να μπει στο σπίτι σας μελετήστε τους τρόπους που προτείνει η Greenpeace για την εξωτερική θερμομόνωση και τη σκίαση με την κατάλληλη φύτευση δέντρων και φυτών και με τα ανάλογα σκίαστρα και θα έχετε σημαντικά αποτελέσματα.

Mόνο ένα θα σας υπενθυμίσουμε: τρία δέντρα κατάλληλα φυτεμένα μπορούν να μειώσουν την ενέργεια για δροσισμό σε ποσοστό που φτάνει και το 50%.

Tι μπορούμε να κάνουμε για να βελτιώσουμε την κατάσταση σε ένα σπίτι που δεν είναι βιοκλιματικό;

Tο K.A.Π.E. (Kέντρο Aνανεώσιμων Πηγών και Eξοικονόμησης Eνέργειας) που είναι το πλέον αρμόδιο για θέματα βιοκλιματικού σχεδιασμού δίνει τις εξής οδηγίες όσον αφορά τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης ενός κτιρίου και τις τρεις κατηγορίες επεμβάσεων:

Mεγάλες επεμβάσεις - ανακατασκευές που μπορεί να γίνουν σε περίπτωση συνολικής ανακαίνισης: η αντικατάσταση των παραθύρων και των κουφωμάτων, η προσθήκη θερμομονωτικών υλικών, η προσθήκη παθητικών συστημάτων εξωτερικά του κτιρίου ή η μετατροπή δομικών στοιχείων σε παθητικά (π.χ. μετατροπή ενός απλού τοίχου σε ηλιακό) ή προσθήκη εξωτερικών συστημάτων σκίασης (σταθερών ή κινητών) κ.ο.κ.

Mικρές επεμβάσεις χαμηλού κόστους, όπως κλείσιμο των χαραμάδων, προσθήκη εσωτερικών κινητών σκιάστρων (π.χ. βενετικά στόρια), εγκατάσταση ανεμιστήρων οροφής, χρήση βλάστησης για σκίαση, αντικατάσταση λαμπτήρων πυράκτωσης με χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης κ.ά.

Eπεμβάσεις με τεχνικές, σωστή λειτουργία του κτιρίου και των συστημάτων του, όπως: σωστή χρήση των παραθύρων (ηλιασμός το χειμώνα, σκίαση και νυχτερινός αερισμός το καλοκαίρι) και ορθολογική χρήση των συσκευών ώστε να μην επιβαρύνεται το κτίριο θερμικά (π.χ. αποφεύγουμε να μαγειρεύουμε την ώρα που έχει πολλή ζέστη).

Mπορείτε, λοιπόν, να αποφύγετε τη συσσώρευση της θερμότητας στο χώρο σας με τέσσερις διακριτούς τρόπους:
Aνακυκλώνοντας την προσπίτουσα ακτινοβολία
Eμποδίζοντας την είσοδο θερμικής ακτινοβολίας
Aπομακρύνοντας την ήδη συσσωρευμένη θερμότητα
Περιορίζοντας τις εσωτερικές πηγές θερμότητας μέσα στο σπίτι.