«Ζούμε στην εποχή που αποθεώνεται το δήθεν, το περιττό, το περιτύλιγμα, το... φο (το ψεύτικο) και κανείς δεν τολμά να πει την αλήθεια με το όνομά της, να σχολιάσει τα κακώς κείμενα, να επισημάνει άφοβα τα πλείστα τρωτά που συμβαίνουν γύρω μας.
Δεν υπάρχουν σήμερα Δον Ζουάν -γιατί ο ήρωας του Μολιέρου αυτό κάνει, λέει τα πάντα με το όνομά τους και φτάνει να πληρώσει ακριβά το κόστος αυτής της τόλμης του. Ξέρεις ποιος ήταν ο τελευταίος Δον Ζουάν στην ελληνική πραγματικότητα; Ο Μάνος Χατζιδάκις!
Δεν χαριζόταν πουθενά, πήγαινε κόντρα στο ρεύμα, έκανε μια κριτική που έσπαζε κόκαλα. Λένε: πόσο μας λείπει ο Χατζιδάκις με τις μουσικές του. Δεν μας λείπουν οι μουσικές του -τις έχουμε, τις ακούμε, μας πλουτίζουν.
Ο ίδιος μας λείπει και η τόλμη του να λέει τα πράγματα χωρίς να φοβάται - όπως το έκανε με γλώσσα που κόκαλα δεν είχε και κόκαλα έσπαζε».
Εχουμε μείνει πάνω από μια ώρα στα καμαρίνια του Εθνικού Θεάτρου με τον Γιάννη Μπέζο και τον Αιμίλιο Χειλάκη για να μου συστήσουν τον «Δον Ζουάν» που ετοιμάζουν πυρετωδώς -ο πρώτος παίζει τον ομώνυμο ρόλο και ο δεύτερος ντύνεται τον Σγκαναρέλ, υπογράφοντας και τη σκηνοθεσία- και είναι αυτή η άποψη του Γιάννη Μπέζου η οποία εκφράζει και τον Αιμίλιο απόλυτα, που δίνει το στίγμα της κουβέντας μας...
Παραξένεψε πολλούς το απροσδόκητο -ο χαρακτηρισμός που έδωσαν- «πάντρεμά» σας και ακούστηκαν πολλά.
Γ. ΜΠΕΖΟΣ: Αχ αυτοί που παραξενεύονται και αχ αυτοί που βάζουν και ταμπέλες τύπου «απροσδόκητο»! Αχ! (γελά). Ναι, όντως γράφηκαν πολλά και ακούστηκαν περισσότερα για την όλη δουλειά. Μέχρι που αναρωτήθηκαν ποιο μέσον έχει ο Αιμίλιος και σκηνοθετεί στην Κεντρική Σκηνή του Εθνικού!
Το... μέσον του, έχω να τους απαντήσω, είναι το ταλέντο του, το πάθος του, η ψυχή που καταθέτει στο θέατρο τόσα χρόνια.
Αυτά του άνοιξαν την πόρτα του Εθνικού, αυτά με ενέπνευσαν για να συνεργαστώ μαζί του, αυτά τον ξεχωρίζουν. Εχει ήθος, υποδομή, μόρφωση. Και με ενοχλεί πολύ που δέχεται τόσες επιθέσεις επειδή... τολμάει να σκηνοθετήσει στο Εθνικό! Ο χώρος μας είναι γεμάτος αντιζηλίες, κακίες, λυκοφιλίες και φθονερά πλάσματα -ή να τα πω... φίδια;- που βλέπουν γύρω «στημένα παιχνίδια», «μέσα και... πλάτες», ίντριγκες και ραδιουργίες. Αρέσκονται να»θάβουν» -και το ίδιο έκαναν με τον Αιμίλιο... Ε, λοιπόν, τους απαντώ ότι το μόνο μέσον που του άνοιξε την πόρτα του Εθνικού είναι το ταλέντο του...
Εχει δράσει έντονα πάνω σου ο Δον Ζουάν που παίζεις και σε βρίσκω πιο επιθετικό από ποτέ, Γιάννη...
Γ. ΜΠΕΖΟΣ: Είναι ένα στοιχείο του ήρωα που ερμηνεύω, που με γοητεύει ιδιαίτερα -και του το ζηλεύω πρέπει να σου πω.
Λέει την αλήθεια με το όνομά της -κι αυτό έχει μεγάλο κόστος. Οσο για τη συγκεκριμένη περίπτωση, υπερασπίζομαι με όλο μου το είναι τον Αιμίλιο, γιατί θεωρώ άδικη την επίθεση αυτή.
ΑΙΜ. ΧΕΙΛΑΚΗΣ: Εγώ δεν θέλω να απαντήσω στις κακόβουλες - κακόπιστες κριτικές γιατί δεν με αφορούν, δεν με αγγίζουν και δεν έχω χρόνο να χάνω με αυτές. Εχω τη χαρά να δουλεύω στο Εθνικό Θέατρο, έχω τη μεγάλη τιμή να συνεργάζομαι με τον Γιάννη Μπέζο και να κάνουμε μαζί τον «Δον Ζουάν», ένα αριστουργηματικό έργο του Μολιέρου, που και οι δύο μας το έχουμε αγαπήσει και το έχουμε παίξει παλιότερα σε εντελώς ξεχωριστά ανεβάσματα και πίστεψέ με δεν με αφορά διόλου όλο το βρώμικο παιχνίδι που είναι εντελώς ξένο για μένα.
Πάμε να μου «συστήσετε» τον «Δον Ζουάν» που ανεβάζετε. Εσύ, Γιάννη, «ντύνεσαι» τον ομώνυμο ρόλο;
Γ. ΜΠ.: «Ντύνομαι» τον Γάλλο ευγενή με τις χιλιάδες ερωμένες και τους αμέτρητους εχθρούς, τον μυθικό εραστή που σαγήνευσε και αποπλάνησε δεκάδες γυναίκες στην πολύ ενδιαφέρουσα και σκανδαλώδη αυτή κωμωδία του Μολιέρου.
ΑΙΜ. ΧΕΙΛ.: Πρόκειται για ένα κορυφαίο κείμενο, για μια κωμωδία με τολμηρές απόψεις, που δεν έπαψε να παραμένει επίκαιρη και να συγκινεί άντρες και γυναίκες, από το πρώτο ανέβασμά της πριν από τριακόσια πενήντα χρόνια...
Γ. ΜΠ.: Εχοντας μόλις εγκαταλείψει μία ακόμη από τις ερωμένες του, ο Δον Ζουάν συνεχίζει να προκαλεί έντονα τον συντηρητικό περίγυρό του, αμφισβητώντας καθιερωμένους θεσμούς και παραβιάζοντας κοινωνικά ταμπού. Με την ακαταμάχητη γοητεία του και το κοφτερό, ασυμβίβαστο πνεύμα του ξεπερνά κάθε εμπόδιο, εκθέτει τους εχθρούς του και κλονίζει την παραδοσιακή ηθική. Σε μια επίδειξη υψηλής αυτοπεποίθησης θα επιχειρήσει να προκαλέσει ακόμη και τον Θεό... Θα καταφέρει να ξεφύγει αλώβητος και από αυτή την αναμέτρηση; ‘Η δεν θα τα καταφέρει;
Παίζεις, λοιπόν, τον ήρωα του Μολιέρου με σκηνοθέτη τον Αιμίλιο. Πώς ένας ηθοποιός που έχει σκηνοθετήσει πολλές από τις παραστάσεις που ‘χει παίξει, μπορεί να υπακούσει στις υποδείξεις ενός νεότερού του σκηνοθέτη;
Γ. ΜΠ.: Με αφορά πολύ να συνεργάζομαι με νέους ή αν προτιμάς νεότερους σκηνοθέτες, γιατί πιστεύω ότι το «πάντρεμα» του νέου με το παλιό κάνει καλό και στους δύο και προχωράει το θέατρο. Εχω εμπειρία -μετρώ πια τριάντα πέντε χρόνια στο σανίδι- αλλά όταν έρχομαι στην πρόβα, είμαι άγραφο χαρτί, είμαι ανοιχτός στο νέο που θα προτείνει ο Αιμίλιος, το οποίο μου ανοίγει νέους δρόμους...
ΑΙΜ. ΧΕΙΛ.: Από την άλλη, εγώ δεν έρχομαι με ταμπέλα «σκηνοθέτης» (γέλια) στην πρόβα. Δεν με αφορούσαν και δεν με αφορούν οι ταμπέλες και οι ετικέτες. Συνεργάζομαι με συναδέλφους που εκτιμώ -είναι μαζί μας εξαιρετικά καλοί ηθοποιοί- πάνω σε μια ιδέα που έχω και πορευόμαστε μαζί για το καλύτερο αποτέλεσμα. Πέραν τούτου ουδέν!
Ο Μολιέρος και ο «Δον Ζουάν» του αφορά και το σήμερα;
ΑΙΜ. ΧΕΙΛ.: Ναι, αφορά και το σήμερα γιατί καταπιάνεται με τον έρωτα, τη ζωή και τον θάνατο, την εξουσία. Μιλάει για διαχρονικές αξίες, θέτει προβλήματα που μας αφορούνε πάντα και γι’ αυτό είναι εξαιρετικά διαχρονικός. Λέμε από σκηνής μια ιστορία ενός ανθρώπου του τότε, του σήμερα, του αύριο, που ελεύθερος και με ωριμότητα λέει τα πράγματα με το όνομά τους και βαδίζει προς τον θάνατο χωρίς φόβο.
Γ. ΜΠ.: Ξέρεις τι με συναρπάζει σ’ αυτόν; Ενώ όλοι όσοι είναι γύρω του δείχνουν κάτι άλλο από αυτό που είναι, θέλουν κάτι να ζητήσουν, θέλουν κάτι να κρύψουν, θέλουν κάποιον να ξεγελάσουν, εκείνος λέει αυτό που πιστεύει χωρίς να φοβάται!
Εχω την αίσθηση από τα χρόνια που σε γνωρίζω ότι έχεις... αρκετό Δον Ζουάν στον χαρακτήρα σου. Δεν χαρίζεσαι ποτέ.
Γ. ΜΠ.: Χαρίζομαι, χαρίζομαι (γέλια). Να σοβαρευτούμε όμως. Ναι, προσπαθώ να το κάνω. Το νιώθω ως επιτακτική ανάγκη να λέω -όσο μπορώ, γιατί είπαμε ότι το κόστος είναι μεγάλο και θεωρείσαι κακός!- τα πράγματα όπως είναι. Μα οι καταστάσεις, οι συνθήκες, το γενικότερο σκηνικό δεν σε αφήνει να το κάνεις αυτό στον βαθμό που θα ήθελες αληθινά. Κοίτα τι γίνεται γύρω μας! Χλευάζουμε κατά μόνας και... θαυμάζουμε δημοσίως! Το έχουμε αυτό οι Ελληνες. Είναι το κύριο χαρακτηριστικό μας και φοριέται πολύ στον χώρο μας!
ΑΙΜ. ΧΕΙΛ.: Δον Ζουάν για να γίνουμε είναι πολύ μεγάλη ιστορία. Γι’ αυτό είναι μύθος ο Δον Ζουάν! Δύσκολα μπορεί να γίνει κανείς Δον Ζουάν. Αν το πλησιάσει; Θα ‘ναι ευλογία!
Ας πάψουμε την κινδυνολογία
Είναι μια δύσκολη χρονιά -και- για το θέατρο με τη νέα γρίπη αλλά και την οικονομική κρίση να... θεριεύουν!
Γ. ΜΠ.: Στα τριάντα πέντε χρόνια που κάνω θέατρο δεν έχω σταματήσει να ακούω κάθε χρόνο για κρίση. Είχαμε τον πόλεμο στον Περσικό, την επίθεση στους Δίδυμους Πύργους, τα Μουντιάλ, τα Τσάμπιονς Λιγκ, τώρα έχουμε τον ιό της... νέας γρίπης! Πάντα υπάρχει κάτι που... χτυπάει το θέατρο! Οντως υπάρχει κάποια επικινδυνότητα, όντως η οικονομική κρίση είναι μεγάλη, αλλά πιστεύω ότι ο θεατρόφιλος θα πάει να δει την καλή παράσταση. Την κρίση την αντιμετωπίζεις με καλή δουλειά. Ας σταματήσουμε τις γκρίνιες, ας πάψουμε την κινδυνολογία, ας έχουμε -επιτέλους- θετική ενέργεια, γιατί τον Ελληνα τον τρώει η αρνητική του ενέργεια. Τον τρώει!
ΑΙΜ. ΧΕΙΛ.: Συμφωνώ απόλυτα με τον Γιάννη. Πρέπει να υπάρξει θετική ενέργεια και να πάψει πια η τόση γκρίνια...
ΟΥΤΕ ΤΟΥ ΜΟΛΙΕΡΟΥ ΘΑ ΤΟΥ ΑΡΕΣΕ ΝΑ ΒΛΕΠΕΙ ΣΗΜΕΡΑ ΤΟΝ ΔΟΝ ΖΟΥΑΝ ΜΕ ΠΕΡΟΥΚΑ
Πολλά κείμενα «πειράζονται» όλο και συχνότερα τώρα τελευταία, κάποια γίνονται αγνώριστα. Γιατί συμβαίνει αυτό;
Γ. ΜΠ.: Μπορεί να γίνει μεγάλη κουβέντα γύρω από τι σημαίνει πειραγμένο και μη. Πιστεύω ότι αν δεν προδίδει κανείς το ίδιο το κείμενο και τον συγγραφέα, μπορεί μα και πρέπει να πειραματίζεται, να τολμά, να προχωρά. Δεν μου λέει τίποτα να ανεβάσουμε Μολιέρο με περούκες εποχής, για να μείνουμε πιστοί σ’ αυτήν. Το θέμα είναι να είσαι πιστός στο κείμενο, από εκεί και πέρα ούτε του Μολιέρου θα του άρεσε να βλέπει σήμερα μολιερέσκ παραστάσεις, με τις περούκες και το όλο «σκηνικό» του τότε. Εχουν αλλάξει πια οι εποχές, οι ταχύτητες, οι εικόνες και αυτό που πρέπει να κάνεις ανεβάζοντας ένα παλιό κείμενο είναι να τονίζεις τη διαχρονικότητά του, φέρνοντάς το πιο κοντά στο σήμερα.
ΑΙΜ. ΧΕΙΛ.: Θέλουμε να δώσουμε την καρδιά του έργου στον κόσμο και αν δεν αναζητήσεις τον τρόπο που θα το αφορά αλλά και θα το αγγίζει, πιστεύω ότι το έχεις χάσει το παιχνίδι εντελώς. Το θέμα όμως -να το διασαφηνίσουμε αυτό!- είναι να πειράζεις ένα κείμενο με λόγο και όχι απλά για να κάνεις στυλ ή για να θορυβήσεις όπως κάνουν κάποιοι.
Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ
Ο «Δον Ζουάν» του Μολιέρου ανεβαίνει στις 22 Ιανουαρίου στην Κεντρική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου σε μετάφραση Κοσμά Φοντούκη, σκηνοθεσία Αιμίλιου Χειλάκη, σκηνικά-κοστούμια Αγγελου Μέντη, μουσική Τηλέμαχου Μούσσα, κίνηση Αμάλιας Μπέννετ και φωτισμούς Λευτέρη Παυλόπουλου. Παίζουν -αλφαβητικά- οι ηθοποιοί Δημοσθένης Ελευθεριάδης, Εύα Κεχαγιά, Εμιλυ Κολιανδρή, Γιάννης Κότσιφας, Δημήτρης Κουρούμπαλης, Αθηνά Μαξίμου, Γιάννης Μπέζος, Απόστολος Πελεκάνος, Γιάννης Τσεμπερλίδης και Αιμίλιος Χειλάκης. Στο έργο συμμετέχει και ο μουσικός Ιωσήφ Μααράουι.
Η παράσταση είναι αφιερωμένη στη μνήμη του αδικοχαμένου ηθοποιού Κωνσταντίνου Παπαχρόνη.
Β.ΜΠΟΥΖΙΩΤΗΣ
Φωτογραφίες: Δ. Ψαρρός
