"Αντιγόνη" του Σοφοκλή

11.06.2001
Η "Αντιγόνη" του Σοφοκλή διδάχτηκε πιθανόν το 441, και σ' αυτό το έργο του ο μεγάλος τραγικός θέτει το ζήτημα της υπακοής στο νόμο των ανθρώπων και στο νόμο των θεών, αναδεικνύοντας παράλληλα τη σύγκρουση ανάμεσα στα μεγάλα ιδανικά και τις αξίες με τον απολυταρχισμό της εξουσίας.
Η "Αντιγόνη" του Σοφοκλή διδάχτηκε πιθανόν το 441, και σ' αυτό το έργο του ο μεγάλος τραγικός θέτει το ζήτημα της υπακοής στο νόμο των ανθρώπων και στο νόμο των θεών, αναδεικνύοντας παράλληλα τη σύγκρουση ανάμεσα στα μεγάλα ιδανικά και τις αξίες με τον απολυταρχισμό της εξουσίας.

Η τραγωδία αρχίζει όταν οι γιοι του Οιδίποδα, ο Ετεοκλής και ο Πολυνείκης, αλληλοσκοτώνονται. Ο Κρέων, θείος των δύο αδελφών, αναλαμβάνει τη βασιλεία στη Θήβα και απαγορεύει την ταφή του Πολυνείκη ως προδότη, με ποινή ατιμωτικού θανάτου για όποιον τολμήσει να παραβεί τη διαταγή. Η Αντιγόνη ωστόσο, παρά την απαγόρευση, αποφασίζει να θάψει τον αδελφό της και επιχειρεί να πείσει την Ισμήνη να συμπράξει μαζί της. Η αδελφή της αρνείται κι έτσι, πραγματοποιεί μόνη της την απόφασή της και συλλαμβάνεται έπ' αυτοφώρω. Όταν οδηγείται στο βασιλιά, διακηρύσσει ότι πάνω από το ανθρώπινο δίκαιο υπάρχει το θεϊκό, στο οποίο εκείνη προτίμησε να υπακούσει. Ο Κρέων την καταδικάζει να ταφεί ζωντανή, αδιαφορώντας όχι μόνο για τις παρακλήσεις του γιου του και μνηστήρα της Αντιγόνης Αίμονα, αλλά και για τις συμβουλές του μάντη Τειρεσία. Ωστόσο, μετά τις φοβερές προφητείες του μάντη, αποφασίζει να επιτρέψει την ταφή του Πολυνείκη και να σώσει την Αντιγόνη. Είναι όμως, πολύ αργά, η Αντιγόνη έχει αυτοκτονήσει και δίπλα της αυτοκτονεί και ο Αίμονας. Την ίδια μοίρα έχει και η σύζυγος του Κρέοντα, η Ευριδίκη. Ο Κρέων συντετριμμένος αναγνωρίζει την ευσέβεια της Αντιγόνης και τη δική του μωρία και εύχεται να πεθάνει.


Διανομή:
Αντιγόνη: Πέγκυ Τρικαλιώτη
Κρέων: Γιώργος Κιμούλης
Φύλακας: Δημήτρης Βάγιας
Αίμων: Δημήτρης Ήμελλος
Ισμήνη: Ελευθερία Βιδάκη
Τειρεσίας: Αρτώ Απαρτιάν
Ευριδίκη: Βαρβάρα Λαζαρίδου
Άγγελος: Δημήτρης Μαύρος
Κορυφαίος α': Χάρης Εμμανουήλ
Κορυφαίος β': Χρύσανθος Καγιάς

Συντελεστές
Μετάφραση: Κ. Χ. Μύρης
Σκηνοθεσία: Γιώργος Κιμούλης
Δραματουργική επεξεργασία: Ελένη Μερκενίδου
Σκηνικά - Κοστούμια: Pawel Dobrzycki
Μουσική: Διονύσης Σαββόπουλος
Διεύθυνση Χορού (Chorus'Director): Marcello Magni

Χορός
Τάσος Αλατζάς, Δημήτρης Διακοσάββας, Δημήτρης Μάριζας, Στέλιος Ξανθουδάκης, Χρήστος Τακτικός, Δημήτρης Αγαρτζίδης, Θανάσης Ιωάννου, Νικόλας Μαραγκόπουλος, Δημήτρης Τιμπιλής, Νατάσσα Τριανταφύλλη, Γιώργος Αγγελόπουλος, Ιφιγένεια Βογιατζάκη, Γεωργία Γεωργαντοπούλου, Αλέξανδρος Γεωργιάδης, Εφη Λογγίνου, Στράτος Μενούτης, Φάνης Παυλόπουλος, Εριφύλλη Στεφανίδου, Χάρης Αττώνης, Μαριλού Βαλεοντή, Βασιλική Δούκα, Σταμάτης Ζακολίκος, Μάκης Ντάβαρης, Γιάννης Σαρακατσάνης, Νικολέττα Στρογγυλούδη, Νικόλας Χαλκιαδάκης

Σημείωμα του Γιώργου Κιμούλη για την "Αντιγόνη"
Η Αντιγόνη εκφράζει την Διάσπαση του φυσικού (με κάθε φυσιολογική και υπερβατική έννοια), από το πολιτικό (ως πολιτισμικό, νομικό και θεσμικό), ενώ την ίδια στιγμή εκφράζει και την αποτυχημένη απόπειρα οποιασδήποτε επανένωσής τους. Μέσα από την σύγκρουση της φύσεως και της πόλεως, αναφύεται ποικιλία συγκρούσεων (ζωής - θανάτου, παλαιού - νέου, αρσενικού - θηλυκού, σωματικού - πνευματικού, κοινωνικού - ιδιωτικού, πολιτείας - πολίτη κ.λ.π.)

Όλα τα πρόσωπα εκφράζουν ανθρώπινες περιπτώσεις, που με τον τρόπο τους αγωνίζονται, στο μεταίχμιο του φυσικού με το πολιτικό, να επιτύχουν τη συνδιαλλαγή των δύο αυτών αντίθετων κόσμων. Η φρόνιμη αυτή συνδιαλλαγή, μέσα από τη διαφορά ή τη διαλεκτική τους συνύπαρξη, θα σήμαινε μια αναγέννηση του κόσμου. Την πραγμάτωση του "χαμένου παραδείσου!" στον οποίο μπορούν να συνυπάρξουν αρμονικά, η εξουσία με την υποτέλεια, η δύναμη με την ασθένεια, ο έρωτας με την απώθηση, το θετικό με το αρνητικό του.

Οποιαδήποτε απόπειρα αποκατάστασης του φυσικού στα πλαίσια του πολιτισμού - πέρα από την επίγνωση ή την αυτοσυνειδησία της ενοχής - "πέφτει στο κενό". Για τον ασθενή μας κόσμο δεν υπάρχει γιατρειά, γιατί δεν υπάρχει "καινούριος άνθρωπος" για να τον γιατρέψει ή να τον αναδημιουργήσει.

Η ύπαρξη έχει ανεπανόρθωτα διασπαστεί από τα υπαρκτά. Η πιθανή "αισιοδοξία" στο μελαγχολικό αυτό τοπίο θα μπορούσε να εντοπιστεί στο ότι η Αντιγόνη παράλληλα εκφράζει την αναζήτηση του ανθρώπου προς την κατεύθυνση της αποκατάστασης αυτής της διακοσμικής αρμονίας, που ξεκινά από το σύμπαν και ολοκληρώνεται στην ψυχή του, είτε αντίστροφα.

Ο αγώνας του ανθρώπου ως δημιουργού που συνειδητοποίησε τα λάθη της δημιουργίας του και η αγωνία της ύπαρξης στο μεταίχμιο φύσεως και πόλεως, μπορεί να υποβάλλει μια θετικότητα μέσα στην απόλυτη άρνηση! Η μη παραίτηση - έπ' ουδενί συμφιλίωση! - του ηττημένου δημιουργού φαίνεται να εγκαθιστά ένα στοιχείο τυχαιότητας από το αναγκαστικά μοιραίο της ανθρώπινης πτώσης.

Κι εδώ
Ίσως μπορούμε ν' ανασάνουμε...