Μια ιδιαίτερα φιλόδοξη έκθεση της Πολιτιστικής Ολυμπιάδας ρίχνει φως στην στους σημαντικότερους σταθμούς της εκ νέου ανακάλυψης της αρχαίας Ελλάδας και της κληρονομιάς της στην Ιταλία τον 15ο ως τις αρχές του 16ου αιώνα.
Ο διάλογος της Αναγέννησης με την Αρχαιότητα έχει γίνει αντικείμενο εκατοντάδων μελετών. Ποτέ όμως δεν αφιερώθηκε σ' αυτό το συναρπαστικό θέμα μια μεγάλη έκθεση που θα φώτιζε με έργα τέχνης και τεκμήρια τις πολλαπλές πτυχές του φαινομένου. Αυτό ακριβώς φιλοδοξεί να κάνει η έκθεση της Πολιτιστικής Ολυμπιάδας με τίτλο "Το φως του Απόλλωνα" που συνοργάνωσαν η Εθνική Πινακοθήκη-Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου της Αθήνας και το Ίδρυμα Λόνγκι της Φλωρεντίας.

Πεντακόσια έργα, προερχόμενα από 160 μουσεία και συλλογές από όλο τον κόσμο ανασυνθέτουν στην Εθνική Πινακοθήκη της Αθήνας τον μαγικό κόσμο της Αναγέννησης. Κριτήριο για την επιλογή των έργων υπήρξε η σχέση τους με την Αρχαιότητα και η υψηλή ποιότητά τους.

Περισσότεροι από 150 επώνυμοι δημιουργοί υπογράφουν πολύ σημαντικά έργα. Και ανάμεσά τους οι θρυλικοί πρωταγωνιστές της μεγάλης καλλιτεχνικής επανάστασης: Nτονατέλλο, Γκιμπέρτι, Λούκα ντελλα Ρόμπια, Μαντένια, Πολλαγιουόλο, Γκιρλαντάιο, Μποτιτσέλλι, Λεονάρντο ντα Βίντσι, Ραφαέλλο, Μιχαήλ Άγγελος, Μπελλίνι, Τιτσιάνο, Βερονέζε, Τιντορέττο και πολλοί άλλοι.
Η έκθεση περιλαμβάνει πίνακες ζωγραφικής, γλυπτά, χάλκινα αγαλματίδια, νυφιάτικες κασέλες, μετάλλια, πλακέτες, εικονογραφημένα χειρόγραφα, μαγιόλικες και πολύτιμα αντικείμενα όπως καμαίους και σφραγιδόλιθους από τις συλλογές των Μεδίκων.
Την έκθεση συνοδεύει ένας μνημειώδης επιστημονικός κατάλογος 720 σελίδων με πλούσια εικονογράφηση και εισαγωγικά κείμενα γραμμένα από ειδικούς επιστήμονες από όλο τον κόσμο και σχολιασμό για το καθένα από τα 500 έργα (Silvana Editoriale Milano, έκδοση στην ελληνική και την αγγλική γλώσσα).

Ο ελληνικός όρος Αναγέννηση αποδίδει με ακρίβεια το νόημα της κοινής ευρωπαϊκής λέξης που χρησιμοποίησε για πρώτη φορά ο ιστορικός των καλλιτεχνών Τζόρτζιο Βαζάρι στα μέσα του 16ου αιώνα για να χαρακτηρίσει την αντίστοιχη εποχή: rinascita. Η Αναγέννηση, η καθολική ανανέωση της ζωής, αλλά κυρίως η αναζωογόνηση των γραμμάτων και των τεχνών, αναφερόταν στον πολιτισμό της Αρχαιότητας.

Η νοσταλγία της Αρχαιότητας έχει τις ρίζες της στα κοινά ιδανικά, στην κοινή κοσμοθεωρία των δύο εποχών, στον ανθρωποκεντρισμό: στην πίστη ότι κάθε άνθρωπος αυτοπροσδιορίζεται και ότι όλα μπορεί να τα κατορθώσει φτάνει να διαθέτει θέληση και αρετή (virtu). Η αρχή του Έλληνα σοφιστή Πρωταγόρα γίνεται το έμβλημα της νέας εποχής: "Πάντων χρημάτων μέτρον άνθρωπος" (Μέτρο για όλα τα πράγματα είναι ο άνθρωπος). Μέσα σ αυτό το πλαίσιο δημιουργείται το πνευματικό κίνημα του Ουμανισμού, του Ανθρωπισμού.

Το ουμανιστικό κίνημα ωστόσο δεν περιορίζεται στις φιλολογικές σπουδές. Η ανακάλυψη, επανεκτίμηση και μελέτη των αρχαίων μνημείων και της αρχαίας τέχνης πραγματοποιούνται μέσα στο ίδιο πυρετικό κλίμα. Αρχιτέκτονες, γλύπτες, ζωγράφοι αναζητούν διδάγματα στα λείψανα μιας μακρινής αρχαιότητας, που την αισθάνονται πολύ πιο κοντά στα άμεσα ενδιαφέροντά τους απ΄ ότι το πλησιέστερο παρελθόν του Μεσαίωνα.
Η αρχαιολογική έρευνα φέρνει στο φως αρχαία έργα τέχνης, όπως ο Απόλλων Μπελβεντέρε και το Σύνταγμα του Λαοκόωντα, που θαμπώνουν και επηρεάζουν βαθιά τους καλλιτέχνες. Πηγή έμπνευσης για τους δημιουργούς της Αναγέννησης δεν ήταν πάντα τα πρωτότυπα αριστουργήματα της κλασικής εποχής αλλά συχνά οι ερμηνείες των ελληνιστικών και ρωμαϊκών αντιγράφων. Οι καλλιτέχνες αναζητούν θέματα στην ελληνική μυθολογία, καθώς και στις "εκφράσεις" χαμένων έργων που περιγράφουν ο Λουκιανός και ο Φιλόστρατος.

Άλλωστε τα αρχαία θέματα ενισχύουν την εικόνα του μορφωμένου δημιουργού και απεκδύουν τις εικαστικές τέχνες από τον καθαρά χειρωνακτικό και τεχνικό χαρακτήρα που ως τότε τις στιγμάτιζε.Η αναγνώριση της πνευματικής προσωπικότητας του καλλιτέχνη στο δεύτερο μισό του 15ου αιώνα συνδέεται με τους μεγάλους εικαστικούς Λεονάρντο, Ραφαήλ, Μιχαηλ Άγγελο και οφείλει πολλά στο ουμανιστικό κίνημα και στη θεωρητική υποστήριξη των ουμανιστών. Η εξίσωση του Ορατίου "ut pictura, poesis", που διακηρύσσει την ισοτιμία ποίησης και ζωγραφικής, δεν αμφισβητείται πλέον από κανένα.

Την επιμέλεια της έκθεσης είχαν η Καθηγήτρια Mina Gregori, Πρόεδρος του Ιδρύματος Ρομπέρτο Λόνγκι της Φλωρεντίας και η Καθηγήτρια Μαρίνα Λαμπράκη - Πλάκα, Διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης της Αθήνας.

Ώρες λειτουργίας:
Πρωί: Δευτέρα έως Σάββατο: 9-3 μ.μ., Κυριακή: 10-2 μ.μ.
Απογεύματα: Δευτέρα & Τετάρτη: 6-9 μ.μ., Τρίτη, 24/12/03, Παραμονή Χριστουγέννων: ανοιχτά μόνο πρωί
Κλειστά: Χριστούγεννα και Δεύτερη ημέρα Χριστουγέννων: 25& 26/12/03, Πρωτοχρονιά: Πέμπτη1/1/04, Θεοφανείων: Τρίτη 6/1/04
Τιμές εισιτηρίων: ευρώ 6, 3 (φοιτητικό)