Οι "Βάκχες" του Ευριπίδη θα παρουσιαστούν τη φετινή χρονιά στο θέατρο Πορεία σε σκηνοθεσία του Renate Jett με μία πλειάδα αξιόλογων ηθοποιών στους πρωταγωνιστικούς ρόλους.
Ο Διόνυσος, γιος του Δία και της κόρης του Κάδμου Σεμέλης, φτάνει στη Θήβα με μορφή ανθρώπου, για να επιβάλει τη λατρεία του. Οι υπόλοιπες κόρες του Κάδμου αρχικά αμφισβητούν τη θεϊκή του καταγωγή, στη συνέχεια όμως κατακλύζονται από την ένθεη μανία και ως Μαινάδες βακχεύουν στον Κιθαιρώνα. Ο Πενθέας, νέος ηγεμόνας της Θήβας και γιος της Αγαύης, αποφασίζει να στραφεί εναντίον των Βακχών.
Συλλαμβάνει τον Διόνυσο, αλλά στην πορεία σαγηνεύεται και ο ίδιος από τον θεό, δέχεται να μεταμορφωθεί σε Μαινάδα και τον ακολουθεί στο βουνό, στις κρυψώνες των Βακχών. Εκεί ο Διόνυσος θα τον εκδικηθεί για την ασέβειά του: ο Πενθέας βρίσκει τραγικό τέλος αφού κατασπαράσσεται από την ίδια του τη μητέρα. Η Αγαύη επιστρέφει στο παλάτι επιδεικνύοντας το κεφάλι του Πενθέα, που το νομίζει, υπό την επήρεια ακόμα της βακχείας, για κεφάλι λιονταριού. Ο Κάδμος, όμως, την κάνει να συνειδητοποιήσει τι έπραξε. Το έργο κλείνει με τον Διόνυσο ναι μεν να έχει θριαμβεύσει αλλά και ταυτόχρονα να έχει καταστρέψει ολοκληρωτικά την πόλη της Θήβας.
Τι είναι η Βακχεία - ή μάλλον τι φαίνεται στην Βακχεία; Φαίνεται μια κατάλυση της ατομικότητας, η κατάρρευση των τειχών που την περιφρουρούν αλλά και την ενταφιάζουν φαίνεται η πρόκληση προς τα ατομικά όντα να συνενωθούν σ' ένα συλλογικό ον και η εκστατική ένωση όλου αυτού του θυμικού μάγματος με την Φύση, που είναι οι ιστοί του Θεού. Ο άνθρωπος απαλλάσσεται από την καταδίκη της ατομικότητας με τρόπους τεχνητούς. [...] Ο Πενθέας αθωώνεται από την ατομικότητά του με ένα άλλο τεχνητό μέσο: την τρέλα. Μέσα από αυτήν θα μπορέσει ίσως να ενωθεί ξανά με το συλλογικό, με το κοινό είναι, το οποίο μαίνεται κατά την Βακχεία. Δεν θα φτάσει ως το τέλος. Γιατί η ατομικότητά του, που ταυτίζεται με την τραγικότητά του και την συντηρεί ως το τέλος, δεν θα διαρραγεί. Απλώς θα μεταμορφωθεί: από αρσενική σε θηλυκή, από ανθρώπινη σε λεόντεια - και έτσι θα πεθάνει σαν ένα ζώο. [...] Μ' αυτόν τον τρόπο ο Ευριπίδης, με άξεστη σαφήνεια, μας αφηγείται την ιστορία της ταπείνωσης του άλγους του ανθρώπου: το μεγαλόσχημο πένθος της κοσμικής διασποράς εκπίπτει, εκφυλίζεται στο φτωχό, άθλιο πένθος της μάνας που έχασε (που σκότωσε, έστω) το παιδί της.
Γιώργος Χειμωνάς
«Ο Δημήτρης Τάρλοου μου ανέθεσε τη σκηνοθεσία του έργου «Βάκχες» του Ευριπίδη στο θέατρο ΠΟΡΕΙΑ ύστερα από την επιτυχημένη συνεργασία μας στην παράσταση «The Man Who» πριν από τρία χρόνια. Πρόκειται για το αγαπημένο έργο όλων των ελλήνων ηθοποιών που συζήτησα μαζί τους, προφανώς το τελευταίο έργο που έγραψε ο Ευριπίδης και η ύστατη τραγωδία του Χρυσού Αιώνα της αρχαίας ελληνικής περιόδου. Αλίμονο. Εφ’ όσον δεν έχω ελληνική καταγωγή, δεν αισθάνομαι το βάρος που θα αισθανόμουν αν είχα γεννηθεί εδώ. Παρόλ’αυτά γνωρίζω τη σπουδαιότητα αυτού του έργου τέχνης για την ελληνική ιστορία και συνείδηση.
Το θεωρώ μεγάλη πρόκληση και ευκαιρία να θέσω ερωτήματα και να μιλήσω για θέματα που απασχολούσαν την κοινωνία τότε αλλά συνεχίζουν να μας απασχολούν και σήμερα. Αυτό δείχνει τη διαχρονικότητα μιας σχεδόν 2500 ετών τραγωδίας. Είναι αξιοθαύμαστο για μένα και απόδειξη ότι το ανθρώπινο είδος δεν άλλαξε τόσο από τότε μέχρι σήμερα όσο μπορεί να νομίζουμε. Θα μπορούσαμε να δεχτούμε ένα μέλος της οικογένειας που επιστρέφει ξαφνικά, ισχυριζόμενο ότι είναι ο Θεός;
Είναι η αντίδραση του Πενθέα τόσο ακατανόητη σ’ εμάς; Μπορούμε να καταλάβουμε κάποιον που πολεμά το θείο, το θείο που του υπενθυμίζει με οδυνηρό τρόπο τα όριά του και την ίδια στιγμή τον απογειώνει πέρα από αυτά;
Είμαστε ανοιχτοί σε νέες ιδέες και αντιλήψεις ή προτιμάμε να παραμείνουμε στο οικείο, το γνώριμο, το βολικό, γιατί θα μας εξαγρίωνε και θα μας φόβιζε η πορεία προς το άγνωστο, ακόμα κι αν μας έφερνε πιο κοντά στην εξέλιξη της συνείδησής μας;
Πως μας επηρεάζει η στιγμή που ο Πενθέας ικετεύει για έλεος πριν κατασπαραχθεί;
Ποια είναι η φύση της μανίας που ωθεί μια μητέρα να σκοτώσει το γιό της έχοντας την ψευδαίσθηση ότι είναι λιοντάρι; Είναι κατανοητό σ’ εμάς; Τι προκαλεί σε μας, τους θεατές, η συμπάθεια του Κάδμου προς την κόρη του, στον επίλογο. Από πού αντλεί τη διαύγεια για να ξυπνήσει την Αγαύη από τη μανία της, κάνοντάς της οδυνηρές ερωτήσεις προκειμένου να συνειδητοποιήσει τι έχει κάνει και να αναλάβει τις ευθύνες της;
Τα λόγια του Χορού μπορούν να ακουστούν τόσο σαν προσευχή προς την ομορφιά της φύσης και του ανθρώπινου είδους όσο και σαν ένδειξη της ισχύος και της καταστροφικής δύναμης. Είμαστε έτοιμοι να δεχτούμε τη «γνώση» των Βακχών;
Πολλά ερωτήματα από τα οποία προκύπτουν ακόμα περισσότερα. Δεν ξέρω αν υπάρχουν απαντήσεις, αλλά με συναρπάζει το γεγονός ότι ο Ευριπίδης μπορεί να προκαλέσει και να μας μιλήσει μέσα από τους αιώνες. Η μετάφραση του Γιώργου Χειμωνά δίνει στο αρχαίο ελληνικό κείμενο τη δύναμη και την αμεσότητα που χρειάζεται σήμερα, ώστε να αντιμετωπίσουμε έναν κόσμο απόγνωσης, απελπισίας και ανθρώπινων τραγωδιών».
Renate Jett -σκηνοθέτις
Πάλοι, Νίσυρος, 5 Σεπτεμβρίου 2008
Info:
ΘΕΑΤΡΟ ΠΟΡΕΙΑ
ΒΑΚΧΕΣ του Ευριπίδη
Μετάφραση: Γιώργος Χειμωνάς
Σκηνοθεσία - Σκηνικά: Renate Jett
Δραματουργική επεξεργασία: Miron Hakenbeck
Εκτέλεση σκηνικού - κοστούμια: Philine Rinnert
Μουσική: Sylvain Jacques
Σχεδιασμός φωτισμών: Felice Ross
Αυθεντική κίνηση (Authentic Μovement): Madeleine Lissy
Διανομή
Διόνυσος: Blaine Reininger - Νίκος Ελευθεριάδης
Χορός Βακχών: Ιωάννα Κανελλοπούλου, Εύα Κεχαγιά, Ελίτα Κουνάδη
Τειρεσίας: Jürgen Stössinger
Κάδμος: Γιώργος Μωρόγιαννης
Πενθέας: Δημήτρης Τάρλοου
Δούλος - Άγγελος - Άλλος Άγγελος: Απόστολος Πελεκάνος
Αγαύη: Ναταλία Καποδίστρια
Πρώτη παράσταση: Παρασκευή, 21 Νοεμβρίου 2008
Ημέρες και ώρες παραστάσεων
Πεμ-Παρ-Σαβ: 21.15
Κυρ: 19.30
Εισιτήρια: 22€ και 17€ (φοιτητικό)
Γ.Ο
