Σωτήρης Κάσσος: Η μαγεία της σύνθεσης και των... μαθηματικών [συνέντευξη]

14.03.2017
Με αφορμή την επόμενη συναυλία του στις 15 Μαρτίου στο Atheneaum ο Σωτήρης Κάσσος, μουσικός-συνθέτης και ιδρυτής των συνόλων Ιέραξ μάς μιλά για τη μαγική διαδικασία της σύνθεσης, την αγάπη του για τα μαθηματικά, τα οποία μπορούν να «σπάσουν» τους κανόνες, αλλά και για όλα εκείνα που τον εμπνέουν.

Θυμάστε πότε συνθέσατε το πρώτο σας κομμάτι; Πώς αισθανθήκατε που το είδατε ολοκληρωμένο;
Η πορεία στην πράξη της σύνθεσης για μένα έγινε με βήματα: Στόχοι που κάθε φορά έθετα και τους κατακτούσα. Από νωρίς, πριν προλάβω να δω τον εαυτό μου ως συνθέτη, έργα μου παίζονταν, από ροκ σχήματα κυρίως. Θυμάμαι όμως το πώς ένιωσα όταν άκουσα τα πρώτα έργα μου που ήταν αυστηρά καταγεγραμμένα σε παρτιτούρα να εκτελούνται. Ήταν η αρχή ενός νέου ταξιδιού, στον επαγγελματισμό της μουσικής και στην ευθύνη που αυτός υπαγορεύει.

Είστε μουσικός, συνθέτης αλλά και τελειόφοιτος του Ε.Μ.Π., συγκεκριμένα της σχολής Εφαρμοσμένων Μαθηματικών και Φυσικών Επιστημών. Οι φυσικοί νόμοι και τα μαθηματικά υπήρξαν αρωγοί σας στην διαδικασία της σύνθεσης;
Η μαθηματική σκέψη σε συνδυασμό με την καλή αντίληψη της πραγματικότητας του φυσικού κόσμου, είναι σίγουρα κλειδιά. Μπορούν να μας ελευθερώσουν από τα δεσμά των κανόνων και να αποτελέσουν μέθοδο για κάτι νέο.

Είστε ιδρυτής των μουσικών συνόλων Ιέραξ. Μιλήστε μας για την απόφασή σας να χαράξετε… ομαδική πορεία και να μην προχωρήσετε μόνος;

Ο συνθέτης είναι μόνος. Και αυτό είναι το εύκολο. Το δύσκολο είναι να επιλέξει να εργαστεί για μία ιδέα, η οποία θα χωρά πολλούς. Τότε αλλάζουν και οι στόχοι. αλλά και τα κίνητρα. Υπάρχει κάτι που να δίνει περισσότερη δύναμη σε κάποιον από το να αισθάνεται πως δημιουργεί ουσιαστικά για το παρόν και όχι για κάποιο αβέβαιο μέλλον;

Πώς αισθάνεστε κάθε φορά που ακούτε να εκτελούν ένα δικό σας έργο και πώς όταν το εκτελείτε ο ίδιος;

Κάθε φορά που τελειώνω ένα έργο, το αποδεσμεύω συναισθηματικά από εμένα. Έτσι μπορώ να το βλέπω αντικειμενικά και να επιτρέπω και αλλαγές, σύμφωνα με τις ανάγκες του χώρου ή των συνεργατών. Κυρίως, λοιπόν, αισθάνομαι περήφανος για τους συνεργάτες μου εκείνη την στιγμή. Κατά την διάρκεια της εκτέλεσης προσπαθώ να κάνω ό,τι καλύτερο ερμηνευτικά, ώστε να μεταδώσω συναισθήματα που κατακλύζουν εμένα.

Τι θ’ ακούσει όποιος επισκεφτεί το Atheneaum στις 15 Μαρτίου;
Πρόκειται για μία ιδιαίτερη συναυλία με θέμα το αρχιπέλαγος και τη μοναχικότητά του πέραν των θερινών μηνών. Θυμηθείτε τον κορμό που πέφτει στο δάσος, και το ερώτημα περί του εάν κάνει θόρυβο, στην περίπτωση που δεν βρίσκεται κάποιος να τον ακούσει. Ένας βράχος πέφτει στο αρχιπέλαγος, ο βράχος αυτός κουβαλά μέσα του όλη την ανθρώπινη σχέση με τη θάλασσα. Την ηχώ του φέρνουν οι Ιέραξ σε αυτή την συναυλία. Μαζί τους θα είναι ο σολίστ κλασικών κρουστών Πάνος Βασιλονικολός, με τον οποίο συνεργαζόμαστε στενά επάνω στην θέση των κρουστών στην σύγχρονη τονική μουσική. Το φωνητικό σύνολο Ηδύφωνο μάς χαρίζει τις επαγγελματικές φωνές του για τρία ιδιαίτερα έργα λόγιας ανατολικής μουσικής και η υψίφωνος Άννα Μορφίδου μάς στηρίζει με την εμπειρία της στην ερμηνεία νέων έργων, μέσω της τεχνικής της αλλά κυρίως μέσω του εξαιρετικού αισθητικού της κριτηρίου.

Η καινούρια σας συναυλία είναι εμπνευσμένη από τη θάλασσα. Ποια πράγματα μπορούν πυροδοτήσουν την έμπνευση, οδηγώντας στην σύνθεση ενός ακόμη κομματιού;
Ό,τι αποτελεί βίωμα, μπορεί ν’ αποτελέσει έναυσμα. Αντλώ από τα πάντα. Κάθε στιγμή βρίσκομαι σε εγρήγορση, όχι μόνο για τη σύνθεση αλλά και για την περιπέτεια της ζωής.

Τι θα λέγατε σε όσους υποστηρίζουν ότι η κλασική μουσική αποτελεί μουσειακό είδος και δεν συμβαδίζει με το σήμερα;
Έχουν απόλυτο δίκιο. Όχι; Τόσο για το μήνυμα που μεταφέρει ή για την ποιότητά της, αλλά και για τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζεται. Υπάρχει μια βιτρίνα με την εντολή «μην αγγίζετε», όπως σε κάθε μουσείο.

Πώς φαντάζεστε τον εαυτό σας, ως άνθρωπο αλλά και ως καλλιτέχνη σε πέντε χρόνια από τώρα;
Αποφεύγω πια τα όνειρα, τα οποία είναι προσωπικά. Φαντάζομαι όμως τους Ιέραξ ως μια δύναμη πολιτισμού και μουσικής πρωτοπορίας. Φαντάζομαι ακόμη μια χώρα, στην οποία θα έχουν μπει οι βάσεις για να βγει παγκοσμίως στην αιχμή της μουσικής παραγωγής.

Ο Σωτήρης Νικόλας Κάσσος είναι μουσικός, συνθέτης και ιδρυτής των μουσικών συνόλων Ιέραξ. Το επόμενο κονσέρτο του «Στην Ηχώ του Αρχιπελάγους» θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη 15 Μαρτίου, στις 20:30 στο Athenaeum (Αδριανού 3, Θησείο). Το κοινό θ’ ακούσει συνθέσεις και διασκευές του ίδιου, καθώς και μερικά από τα γνωστότερα ποιήματα του Οδυσσέα Ελύτη.

Γ.Ο