Τώρα, επιστρέφει για 16 προγραμματισμένες παραστάσεις στη σκηνή του φιλόξενου πολυχώρου Vault Theatre Plus. Εμείς μιλήσαμε με την Αρκαδία Ψάλτη στην προσπάθειά μας να μάθουμε περισσότερα για την ενδιαφέρουσα αυτή παράσταση...
Πείτε μας λίγα λόγια για το Πιτσιμπούργκο.
Όταν είμαστε μικροί λέγαμε ‘’μ΄αγαπάς, ναι, πόσο; Μέχρι την Αμερική.’’ Είναι μια υπέροχη ιστορία αγάπης. Διαδραματίζεται το 1912 στην Χίο. Μόλις έχει απελευθερωθεί το νησί από τους Τούρκους. Από την Σμύρνη απέναντι κάθε μέρα καταφθάνουν παποριές ολόκληρες καίκια γεμάτα πρόσφυγες.Στον Τσεσμέ γίνονται σφαγές. Πείνα, αρρώστιες θερίζουν τους ανθρώπους, σεισμοί, ξεκινάνε οι βαλκανικοί πόλεμοι και μέσα σε όλο αυτό η έκρηξη της βιομηχανικής επανάστασης.Να και το τηλέφωνο να κι ο ηλεκτρισμός να και τα αυτοκίνητα. Ένα σάστισμα, ο καινούργιος κόσμος εισβάλει στο πονεμένο νησί. Οι μεγάλες βιομηχανικές πόλεις της Αμερικής φαντάζουν όχι μόνο σαν μοναδική λύση μα και σαν ο παράδεισος επί της γης. Το αμερικάνικο όνειρο, μπορείς από το τίποτα να δουλέψεις να γίνεις πλούσιος και να απολαύσεις τα αγαθά που υπόσχεται ο σύγχρονος ανεπτυγμένος κόσμος, δίνει ελπίδα στους ταλαιπωρημένους ανθρώπους. Σε αυτήν την συγκυρία, ο Δημοστένης αποφασίζει να πάει στο Πίτσμπουργκ, στην Πενσυλβανία, να δουλέψει στα εργοστάσια χαλυβουργίας. Η Ελέγκω μένει στο νησί και περιμένει να μαζέψει τα χρήματα ο Δημοστένης για να της στείλει το πολυπόθητο εισιτήριο που θα είναι και η αρχή της καινούργιας τους ζωής.
Μέσα από τις επιστολές που ανταλλάσσουν ξεδιπλώνονται αυτοί οι δύο κόσμοι μα και ο κόσμος της αγάπης τους. Τόσο γήινος που γίνεται μαγικός.
Τι είναι αυτό που σας γοήτευσε τόσο στην παράσταση ώστε να τη σκηνοθετήστε;
Μα το ίδιο το κείμενο. Το διάβασα πρώτη φορά το 2008 και με παρέσυρε τόσο που κάθε χρόνο σκεφτόμουν να το κάνω μα συνέχεια κάτι άλλο προέκυπτε και δεν ταίριαζε. Αυτό όμως δεν έφευγε από το μυαλό μου. Με γοητεύει ο λόγος ο παλιός. Τα τελευταία τέσσερα χρόνια δουλεύω πάνω στην χιώτικη ντοπιολαλιά. Η ενέργεια που μεταφέρουν αυτές οι άλλες λέξεις για το ίδιο νόημα που όμως δεν είναι το ίδιο. Με ταξιδεύει στην ιστορία του τόπου με τρόπο πιο βαθύ από ότι τα ίδια τα ιστορικά γεγονότα. Σαν να ανοίγει μια περιοχή διαφορετικής αντίληψης που μου επιτρέπει να εισχωρήσω σε κάτι μυστήριο και οικείο ταυτόχρονα. Είναι όπως νιώθω εγώ αυτό που έλεγε ο Βίτκενσταιν, τα όρια της γλώσσας σου είναι τα όρια του κόσμου σου. Η ντοπιολαλιά αυτά τα όρια τα μετακινεί. Όπως και η γλώσσα του Παπαδιαμάντη τα μετακινεί και η γλώσσα του Βιζυηνού. Με αυτά τα κείμενα έχω ασχοληθεί παλιότερα και η διαδρομή είχε μαγεία. Ερχόμαστε πριν από την γλώσσα μέσα από την εμπειρία της γλώσσας γράφει ο Καρούζος και ορίζει καθαρότερα αυτό που νιώθω. Σε κάθε εποχή η γλώσσα μεταφέρει το ασυνείδητο στάδιο της αντίληψης του ανθρώπου για την ύπαρξή του. Εξαιρετικά γοητευτικό για διερεύνηση.
Και βέβαια η πολύ δυνατή ιστορία του αφηγήματος. Συνδυασμός σπάνιος.
Πού πιστεύετε πως αγγίζει το σήμερα η ιστορία αυτή;
Παντού μα παντού. Στο κοινωνικοπολιτικό είναι σαν ο κύκλος να μην κλείνει ποτέ μα να φτιάχνει άλλον παράλληλο, μια σπείρα που σιγά σιγά μπορεί να μας εμφανίζει το δακτυλικό αποτύπωμα της ανθρωπότητας. Διάβαζα σήμερα την αφήγηση ενός κοριτσιού, για το πως άφηναν πίσω τους τον πόλεμο να καίει την πατρίδα τους κι αυτοί μέσα στις βάρκες πάλευαν με τα κύματα γεμάτοι φόβο και ελπίδα να φθάσουν στα παράλια της Χίου και της Λέσβου. Και στο τέλος η ημερομηνία ήταν 1922.
Μπορεί σήμερα να «διατηρηθεί» μία αγάπη τόσο απόλυτη και καθαρή όπως αυτή των πρωταγωνιστών;
Τι να πω. Συστατικό σημαντικό σε αυτήν την συνταγή είναι η πίστη και η υπομονή. Η αίσθηση του για πάντα. Δεν ξέρω. Μπορεί ναι. Μα και πάλι ήταν αλλιώς, καθαροί αγνοί άνθρωποι, που μιλάνε με απόλυτη ειλικρίνεια. Δεν ξέρουν και δεν τους ενδιαφέρει να κρυφτούν. Δεν έχουν δεύτερες σκέψεις. Ότι έχουν το λένε απλά και καθαρά. Θέλουν να μοιράζονται τον εαυτό τους και την ζωή. Αυτό μάλλον είναι το βασικό συστατικό. Η απλότητά. Άνθρωποι που ήταν τόσο κοντά στην φύση που ούτε σκοτεινιές ούτε μπερδέματα μπλοκαρίσματα υπεκφυγές παιχνίδια και πάει λέγοντας όλα αυτά τα συστατικά της αστικής ερωτικής ιστορίας.
Γενιές και γενιές Ελλήνων έχουν βιώσει την προσφυγιά. Πώς αντιμετωπίζετε εσείς αυτό που συμβαίνει σήμερα;
Με ντροπή και ενοχή και κάτι ότι μπορώ συμμετέχοντας σποραδικά σε συλλογικότητες αλληλεγγύης. Παρατηρώντας και αναλύοντας το παράλογο του να είσαι άνθρωπος, αυτήν την ανελέητη σύγκρουση με την ίδια μας την ύπαρξη. Τους μηχανισμούς καταστροφής της ζωής που κατασκευάζουμε στην απέλπιδα προσπάθειά μας να ζήσουμε.
Τι είναι αυτό που κατά τη γνώμη σας μπορεί να μας κρατήσει...όρθιους μέσα στην κρίση;
Η αγάπη. Η όμορφη αγάπη. Υπάρχουν αγάπες που φτιάχνουν ασχήμιες. Δεν τις ακυρώνω και τις σέβομαι μα ο καιρός περνά. Και οφείλουμε στον εαυτό μας, στα παιδιά μας, στην ζωή. Η απόλυτη πολιτική πράξη είναι να αγαπάμε.
Μελλοντικά σχέδια
Ένα κείμενο που μόλις το διάβασα το ερωτεύθηκα. Μα το κρατώ λίγο καιρό ακόμη μόνο για μένα. Όσο για το Πιτσιμπούργκο λέμε μετά τις παραστάσεις μας στο Vault να κάνει μια ωραία βόλτα και εκτός Αθήνας.
Γεωργία Οικονόμου
[email protected]
