Βάλτε το στην καθημερινότητά σας! Γιατί; Επειδή όχι μόνο θα σας βγάλει από τη σύγχυση και θα σας απαλλάξει από το άγχος, αλλά επιπλέον θα σας γεμίσει με θετική ενέργεια και ευχάριστη διάθεση, που κάνουν τη ζωή απόλαυση!

«Το να ζεις είναι να γεννιέσαι κάθε στιγμή», υποστηρίζει το ζεν και σε αυτό ακριβώς πρέπει να επικεντρωθούμε. Για το ζεν, την αρχαία κινέζικη φιλοσοφία που εξυψώθηκε στην Ιαπωνία, η αληθινή ζωή μάς οδηγεί πέρα από τα στερεότυπα του νου και την απόλαυση του παρόντος. Ο άνθρωπος δεν χρειάζεται να ακολουθήσει εξωτερικές μεθόδους, τεχνικές, σχολές ή συστήματα για να αυτοπραγματωθεί από το δικό τους φως, αλλά το πετυχαίνει σωπαίνοντας το νου του.

Το ζεν είναι η Τέχνη της καθημερινότητας. Δεν προσπαθεί να αποσπάσει την προσοχή μας απ’ αυτό που έτσι κι αλλιώς συμβαίνει, ούτε δημιουργεί «παραδείσους» ή ιδεατές προσεγγίσεις απέναντι στην πραγματικότητα, αλλά φωτίζει τα απλά καθημερινά γεγονότα και τη δράση μας με ένα απρόσμενο, νέο, καθαρό και αθώο φως. Είναι η Τέχνη που μας βοηθά να δούμε το γνωστό σαν άγνωστο και το άγνωστο σαν γνωστό. Έτσι, σπάει τη ρουτίνα της συνήθειας, η οποία φθείρει τη ζωή μας και μας αναβαπτίζει χαρίζοντάς μας μια φρέσκια οπτική γωνία απέναντι στις καταστάσεις.

Ο σύγχρονος δυτικός άνθρωπος των μεγαλουπόλεων θα μπορούσε να ωφεληθεί πολύ από το ζεν, γιατί αντιμετωπίζει την ανησυχία και το αίσθημα του ανικανοποίητου με άμεσο τρόπο, χωρίς ατέρμονες και κουραστικές θεωρίες να το στηρίζουν. Απευθύνεται κατευθείαν στο βίωμά μας και στο βαθύτερο κομμάτι του εαυτού μας που μένει φωτεινό και ανεπηρέαστο από τα προβλήματα, τις λύπες και τις χαρές μας.

Πείτε αντίο στη σοβαροφάνεια Για να πετύχει αυτή την αυθεντική εμπειρία, το ζεν χρησιμοποιεί κάθε δραστηριότητα που μπορεί να αποτελεί μέρος της καθημερινότητάς μας: το φαγητό, το τσάι, το περπάτημα, την αναπνοή ή την ποίηση, την ανθοδετική, την τοξοβολία, την κηπουρική κ.λπ. Πάνω απ’ όλα όμως, χρησιμοποιεί το χιούμορ και το χαμόγελο, για την ανατροπή του στατικού τρόπου αντίληψης που έχουμε για τα πράγματα. Το χιούμορ του ζεν μας λυτρώνει από τα βάσανα της σοβαροφάνειας και των πιεστικών προσδοκιών. Σύμφωνα με τη φιλοσοφία του, οι στόχοι που βάζουμε στη ζωή δεν πρέπει να μας ταλαιπωρούν, αλλά να μας εξελίσσουν. Ο ασκούμενος στο ζεν αυτοσαρκάζεται και υποδέχεται όλα τα συμβάντα φιλόξενα.

Ακούστε τη σιωπή Στη σιωπή, στο άδειασμα, σύμφωνα με το ζεν, ακούμε την αληθινή φωνή που πηγάζει από μέσα μας. Ο θόρυβος της καθημερινότητας συσκοτίζει τη σκέψη μας, θολώνει το νου και κάνει νευρική τη δράση μας. Κάθε μέρα πρέπει να αφιερώνουμε λίγες στιγμές στη σιωπή. Να κλείνουμε την τηλεόραση, το ραδιόφωνο, το κομπιούτερ, το κινητό μας και να μένουμε για λίγο ήσυχοι, σε ένα δωμάτιο χωρίς ήχους. Ένα τέτοιο εγχείρημα μπορεί να μας φανεί αρκετά παράξενο στην αρχή, αλλά σταδιακά θα κάνει πιο ευαίσθητα τα αφτιά μας στον ήχο-σιωπή του χώρου γύρω μας.

Ο χώρος, για το ζεν, είναι γεμάτος ζωτικότητα και κοσμική ενέργεια. Σύμφωνα μ’ αυτό λοιπόν, είναι καλό να σωπαίνουμε και να συντονιζόμαστε μαζί της, πετυχαίνοντας έτσι την ανανέωση όλου του δυναμικού μας. Ένας άλλος τρόπος είναι να σταματάμε απότομα μια δραστηριότητά μας και να παραμένουμε για λίγα δευτερόλεπτα στη σιωπή, απολαμβάνοντας αυτή την ανάπαυλα. Ή αν ο χώρος γύρω μας έχει πολλούς ήχους, να τους παρατηρούμε προσεκτικά, αλλά αμερόληπτα, χωρίς να τους κρίνουμε, ακούγοντάς τους με ήρεμη διάθεση.

Μια ενεργητική εφαρμογή της άσκησης της σιωπής μπορεί να γίνει με περισσότερη ευκολία αν βρεθούμε κοντά στη φύση. Εκεί η ενέργεια του χώρου είναι ακόμα πιο έντονη. Μπορούμε να καθίσουμε σιωπηλά στη σκιά ενός δέντρου και να απολαύσουμε τον άνεμο να χαϊδεύει το δέρμα μας χωρίς να κάνουμε άλλες σκέψεις. Ή, ακόμα, να... στήσουμε αφτί για να ακούσουμε τους μικρούς ήχους της φύσης: ένα κλαδί που κινείται, το πέταγμα ή το κελάηδισμα ενός πουλιού, το βόμβο ενός εντόμου. Όλους αυτούς και άλλους παρόμοιους ήχους, αν τους ακούσουμε προσεκτικά, θα μας φανούν ως μικρή αποκάλυψη, που θα μας θεραπεύσει από τη σύγχυση και το κυνήγι της πραγματοποίησης των φιλοδοξιών μας. Θυμηθείτε ότι η σιωπή και οι φυσικοί ήχοι επουλώνουν τις πληγές που δημιουργούν οι λέξεις και ο θόρυβος στο νου μας.

Χαλαρώστε! Στο ζεν καλλιεργείται πολύ η εμπιστοσύνη στη σοφία των πραγμάτων. Καθετί που συμβαίνει έρχεται από πολύ μακριά και θα μας επηρεάσει σε βάθος χρόνου. Όλα αλληλεπιδρούν και δεν μπορούμε να δούμε τα γεγονότα απομονωμένα. Έτσι, εμπιστευόμαστε το μεγάλο σενάριο, σύμφωνα με το οποίο εμείς έχουμε ένα μικρό, αλλά σημαντικό ρόλο. Στο ζεν υποδεχόμαστε κάθε εξέλιξη στη ζωή μας με μια ενεργή πραότητα, δηλαδή ήρεμα αλλά ενεργά, με μια διάθεση για δράση και ανάληψη πρωτοβουλιών, μολονότι αποδεχόμαστε στο μεταξύ και ό,τι έχει συμβεί. Έτσι, λοιπόν, δεν εστιάζουμε την προσοχή μας σ’ αυτό που δεν μπορούμε να αλλάξουμε, στο παρελθόν δηλαδή, αλλά συγκεντρωνόμαστε ήρεμοι και ενεργοί στο παρόν. Αυτό αποτυπώνεται με τον καλύτερο τρόπο με ένα χαμόγελο. Στο ζεν, για όλα τα συμβάντα, ακόμα και τα πιο δυσάρεστα, το χαμόγελο είναι η πιο πλήρης απάντηση. Με αυτό καλωσορίζουμε τη ζωή και όλες τις πτυχές της. Χαμογελάστε πλατιά, ήρεμα, φωτεινά, ακόμα και απέναντι στις αναποδιές. Το χαμόγελο αυτό της αποδοχής θα αγκαλιάζει τα πάντα, χωρίς διακρίσεις.

Η έμπνευση της στιγμής Ένας ακόμη τρόπος για να εκφραστεί το ζεν στην καθημερινότητα είναι η ποίηση. Φυσικά, μιλάμε για μια ποίηση ξάφνιασμα της στιγμής, όχι για μακροσκελή ποιητικά έργα. Τα ποιήματα ζεν του χαϊκού, όπως αποκαλούνται, αποτελούνται από τρίστιχα των δεκαεφτά συλλαβών και μέσα σε κάθε τέτοιο τρίστιχο συμπυκνώνεται ένα συμβάν, μια δράση, μια εμπειρία, ένα ξαφνικό κοίταγμα ενός πράγματος. Στόχος του ποιητή είναι να δώσει το ακαριαίο, αυτό που ζει και δεν προλαβαίνει να προβεί σε εξηγήσεις ή περιγραφές, αυτό που απλώς υπάρχει. Τα ποιήματα του ζεν, λιτά και ουσιαστικά, μας συντονίζουν με τα συμβάντα και μας εμποτίζουν με την ουσία τους. Αντί να στεναχωριέστε, λοιπόν, να ξεσπάτε, να παραπονιέστε, να φλυαρείτε, να προσπαθείτε να απομνημονεύσετε κ.λπ. συμβάντα, γεγονότα, δράσεις και τελικά να χάνετε ενέργεια, μπορείτε σε ένα μπλοκάκι κάθε μέρα να γράφετε ένα τρίστιχο που μεταμορφώνει τα συναισθήματά σας σε σοφία.

Ανακαλύψτε ξανά τη ζωή Για το ζεν τίποτα δεν είναι δεδομένο. Θεωρούμε ότι ξέρουμε τους γονείς, τα παιδιά, τους συγγενείς, τους φίλους μας κ.λπ. Είναι όμως πράγματι έτσι; Το ζεν μας προτρέπει να τους ανακαλύψουμε ξανά. Μια απλή εφαρμογή για να το πετύχετε είναι να δοκιμάσετε κάποιες φορές, διακριτικά βέβαια, να κοιτάξετε ένα πολύ γνωστό σας πρόσωπο σαν να είναι η πρώτη φορά που το αντικρίζετε. Κοιτάξτε το με απορία, γεμάτοι διάθεση να το γνωρίσετε. Θα εκπλαγείτε από το πόσες λεπτομέρειες δεν έχετε προσέξει, όσον αφορά τις εκφράσεις, τις κινήσεις και τις στάσεις που παίρνει αυτό το πρόσωπο. Κοιτώντας με νέο βλέμμα το γνωστό, όχι μόνο ένα πρόσωπο αλλά και μια δραστηριότητα, ένα αντικείμενο, ένα χώρο, θα δώσετε στη ζωή σας μια δυναμική που θα σας ανανεώνει συνεχώς. Εξάλλου, το είπαμε: «Το να ζεις είναι να γεννιέσαι κάθε στιγμή»...

Ο ενεργός διαλογισμός Ο διαλογισμός στο ζεν είναι από τις πιο χαρακτηριστικές του εφαρμογές. Στο ζα ζέν, την εξάσκηση στο διαλογισμό, το κάθισμα του ασκούμενου στα γόνατα και πάνω στις φτέρνες, ή το κάθισμα κάτω, σταυροπόδι, είναι οι συνηθέστερες στάσεις. Πραγματικός στόχος του ζεν είναι, όμως, να εκτελούμε κάθε εργασία σαν το διαλογισμό. Να δρούμε ήρεμα και αβίαστα, όπως το νερό που κυλά στο ρυάκι, ακολουθώντας τη ροή των πραγμάτων και χωρίς να ανακόπτουμε την πορεία τους.

Δοκιμάστε, λοιπόν, ανά πάσα στιγμή στη δράση σας μέσα στην καθημερινότητα να κάθεστε ή να στέκεστε νιώθοντας το βάρος σας χαμηλά στη σπονδυλική στήλη, στον κόκκυγα ή, ακόμα χαμηλότερα, στα πέλματα. Κάποιες στιγμές που αισθάνεστε κουρασμένοι μεταφέρετε νοερά όλο το βάρος της κούρασης στα πέλματά σας και από εκεί φανταστείτε ότι το αποβάλλετε προς το έδαφος. Μια άλλη άσκηση που θα μπορούσατε να κάνετε είναι να περπατάτε αργά και συνειδητά, νιώθοντας το βάρος και τις μικρές μεταβολές του στα πέλματά σας, στην καμάρα του ποδιού, στη φτέρνα κ.λπ., έχοντας συνείδηση της μετατόπισής του σε κάθε βήμα που κάνετε. Μια άλλη εφαρμογή ενεργού καθημερινού διαλογισμού είναι να νιώθουμε το βάρος των πραγμάτων που σηκώνουμε με τα χέρια μας. Όλοι μας καθημερινά θα σηκώσουμε το ακουστικό ή θα πιάσουμε ένα στιλό. Πόσες φορές, όμως, συνειδητοποιούμε το βάρος των αντικειμένων; Πόσες φορές αντιλαμβανόμαστε τη δύναμη που χρησιμοποιούμε, που είναι συνήθως υπερβολική, για να συγκρατήσουμε ακόμα και το πιο μικρό πράγμα; Αυτή την ενέργεια τη στερούμε από την υπόλοιπη δράση μας. Το να είμαστε «παρόντες» στην κίνησή μας μας ξεκουράζει! Σηκώστε το κινητό σας τηλέφωνο για να απαντήσετε στην κλήση και νιώστε το βάρος του στην παλάμη σας. Είναι σίγουρο ότι θα σας αποφορτίσει από την ένταση και τη νευρικότητα της στιγμής. Σηκώστε το πιρούνι ή το κουτάλι στο φαγητό και νιώστε το βάρος του. Έτσι, θα έρθετε πιο κοντά στη διαδικασία του γεύματος και την ίδια στιγμή θα αποβάλετε από το χέρι σας την περιττή δύναμη επιθετικότητας που εκφράζεται προς την τροφή και θα αρχίσετε να ελέγχετε με περισσότερη συνέπεια και την ποσότητα, αλλά και την ταχύτητα που τρώτε. Το να φέρνουμε κάθε στιγμή στο νου μας το βάρος μιας πράξης μάς συντονίζει με τις πραγματικές ανάγκες της στιγμής.

Τελετουργικό ποτό Η τελετή του τσαγιού είναι από τις πιο γνωστές και δημοφιλείς εφαρμογές του ζεν. Η ήσυχη, αργή πόση του ροφήματος, ανάμεσα σε ανθισμένα λουλούδια, εξαγνίζει την ψυχή μας και λειτουργεί σαν μετάληψη. Ας δούμε, ωστόσο, πώς μπορούμε να επωφεληθούμε από αυτήν την τεχνική εφαρμόζοντάς την όταν πίνουμε ένα ποτήρι νερό, ένα αναψυκτικό ή ένα ποτηράκι κρασί. Το σημαντικό είναι να συμμετέχουν στη διαδικασία όσο περισσότερες αισθήσεις γίνεται. Συγκεντρωθείτε στο χρώμα του ποτού που θα πιείτε και επιτρέψτε στο νου σας να ησυχάζει, αναπαύοντας τα μάτια σας πάνω στο χρώμα του υγρού. Νιώστε το βάρος σας στο κάθισμά μας. Έπειτα αισθανθείτε το βάρος, την υφή, αλλά και τη θερμοκρασία του ποτηριού στο χέρι σας. Επικεντρώστε την προσοχή σας στη θερμότητα, αν είναι ζεστό, ή τη δροσιά του, αν είναι κρύο. Πλησιάστε το ποτήρι στο πρόσωπο και μυρίστε το, αφήνοντας το άρωμά του να... μπει μέσα σας. Καθρεφτίστε για λίγο το πρόσωπό σας μέσα στην επιφάνεια του ποτού. Απολαύστε τη στιγμή. Μπορεί να ξαφνιαστείτε ή να γελάσετε με την εικόνα σας μέσα στο ποτό. Φέρτε το ποτό προς το στόμα σας. Παρατηρήστε την κίνηση του υγρού. Ακούστε τον ήχο του. Γευτείτε μια μικρή γουλιά. Κρατήστε τη για λίγο στο στόμα και καταπιείτε την αργά. Νιώστε το υγρό να απλώνεται στο σώμα και να διαχέεται παντού μέσα σας. Επιτρέψτε στο σώμα σας να συντονιστεί με τη γουλιά που γευτήκατε. Ο νους σας καθ’ όλη τη διάρκεια της δραστηριότητας πρέπει είναι συγκεντρωμένος στην πράξη. Αφήστε όλα τα υπόλοιπα θέματα που σας απασχολούν στην άκρη, αφού έτσι κι αλλιώς ανήκουν στο παρελθόν ή στο μέλλον. Αντίθετα, η συνειδητή πόση του ποτού ανήκει στο παρόν και όταν το γεύεστε με αυτό τον τρόπο, γεύεστε το παρόν. Και το παρόν έχει γεύση αιωνιότητας... Με το χρόνο θα μπορείτε να κάνετε τη μικρή αυτή τελετουργία πιο γρήγορα, έτσι που ακόμα και όταν βρίσκεστε σε μια παρέα, να την εφαρμόζετε χωρίς να προκαλείτε περίεργα βλέμματα!