Ξεκινάς την ημέρα νιώθοντας ήδη "πτώμα στην κούραση"; Oι "ένοχοι" για την έλλειψη της ενεργητικότητάς μπορεί να είναι πολλοί. Εντόπισέ τους εγκαίρως και πέρνα στην αντεπίθεση!

Αν πιστεύεις ότι για την έντονη κόπωση που νιώθεις ακόμα και μόλις ξυπνάς φταίνε μόνο τα απαιτητικά ωράρια και η πολλή δουλειά, ίσως να πέφτεις έξω. Σε κάποιες περιπτώσεις, πίσω από μια ανεξήγητη κούραση μπορεί να κρύβεται κάποιο πρόβλημα υγείας, ενώ τις περισσότερες φορές οι αιτίες που κλέβουν την ενέργεια εντοπίζονται σε μία ή περισσότερες "κακές" συνήθειες, που εύκολα αντιμετωπίζονται. Ας δούμε, όμως, ποιες είναι σύμφωνα με τους ειδικούς οι εννέα πιο συχνές αιτίες που κάνουν τις 3 στις 10 γυναίκες και τους 2 στους 10 άντρες να "σέρνονται" καθημερινά.

1. Μήπως σου λείπει ύπνος;
Ο ανεπαρκής ύπνος τo βράδυ είναι μια από τις βασικότερες αιτίες κούρασης την ημέρα. Όπως μάλιστα επισημαίνει ο ομότιμος καθηγητής Ψυχιατρικής στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Πενσιλβανίας, κ. Αντώνης Κάλης: "Aκόμα και μία ώρα να κοιμάσαι λιγότερο απ’ όσο χρειάζεται ο οργανισμός σου, το επόμενο πρωί ίσως να αισθάνεσαι υπνηλία και να μην μπορείς να διεκπεραιώσεις τις καθημερινές σου δραστηριότητες".

Τι να κάνεις: να δημιουργήσεις τις κατάλληλες συνθήκες για έναν ήρεμο ύπνο: Mη τρως πολύ και μην πίνεις καφέ το απόγευμα ενώ απόφυγε την έντονη γυμναστική 2-3 ώρες προτού κοιμηθείς και ρύθμισε τη θερμοκρασία του υπνοδωματίου στους 18°C για να πέσεις στο κρεβάτι ήρεμη. Οι 7-8 ώρες ύπνου αρκούν, αν αυτές ταυτίζονται με το ναδίρ της ορμόνης κορτιζόλης (από τα μεσάνυχτα μέχρι τα χαράματα) και με συνθήκες ησυχίας και έλλειψης φωτισμού. Οι ειδικοί συνιστούν επίσης ωτοασπίδες ή κλειστά παράθυρα για τους θορύβους, σκουρόχρωμες κουρτίνες για τον εξωτερικό φωτισμό και να μη βλέπεις τηλεόραση στο κρεβάτι.

2. Στη δουλειά δίνεις μάχες & έχεις στρες;
Δουλεύεις ασταμάτητα, χωρίς διάλειμμα, ο χρόνος στο γραφείο δεν είναι ποτέ αρκετός για να τελειώσεις ό,τι ξεκίνησες, έχεις κακή σχέση με τους συναδέλφους σου, ε στο τέλος θα εξαντληθείς. Επίσης, ο θόρυβος του γραφείου, οι πτητικές ουσίες που απελευθερώνονται από τις ηλεκτρονικές συσκευές και συχνά ο κακός αερισμός του χώρου (σε συνδυασμό με το έντονο στρες) επιδεινώνουν την κατάσταση. Σύμφωνα μάλιστα με στοιχεία που παρουσιάστηκαν πρόσφατα από το το Εθνικό δίκτυο Προαγωγής Υγείας στους Χώρους Εργασίας (ΕΠΥΧΕ), που λειτουργεί υπό την προεδρία του αν. καθηγητή Κοινωνικής Ιατρικής κ. Γιάννη Τούντα, στην Ευρωπαϊκή Ένωση ένας στους τρεις εργαζομένους, δηλαδή το 28%, βιώνει εργασιακό στρες, με επακόλουθα την έντονη σωματική κόπωση, τις ψυχικές διαταραχές κ.ά.

Τι να κάνεις: το πρώτο βήμα για τον έλεγχό του είναι να εξασκηθείς στο να λαμβάνεις αποφάσεις γρήγορα. Εξωτερίκευσε τα παράπονά σου στους άλλους και μην τα κρατάς μέσα σου, γιατί η έκρηξη θα είναι αναπόφευκτη. Σκέψου αν η δουλειά που κάνεις είναι κατάλληλη για σένα (ποτέ δεν είναι αργά για αλλαγές, αν είναι να μην καταρρεύσεις από εξουθένωση). Σε στιγμές έντασης, χαλάρωσε με βαθιές ανάσες και προπάντων λύσε με τους συναδέλφους τα προβλήματα που τυχόν έχεις!

3. Πόση ώρα βλέπεις τηλεόραση;
Nαι, κούραση μπορεί να σου προκαλεί και η πολύωρη ακινησία (μπροστά στον υπολογιστή, στην τηλεόραση). Εάν το σώμα δεν έχει καλή φυσική κατάσταση, δεν μπορεί να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις της καθημερινότητας και, από την άλλη, η κούραση από μόνη της αποτελεί αντικίνητρο για άσκηση.

Τι να κάνεις: μισή ώρα περίπατος με γρήγορο βήμα καθημερινά αποτελεί "φάρμακο" για την κούραση (ελαττώνει το στρες, βελτιώνει την ψυχική διάθεση) και χαρίζει ζωντάνια και ενεργητικότητα. Αν δεν μπορείς να διαθέσεις ολόκληρο μισάωρο, να περπατάς 10΄ το πρωί, 10΄ το μεσημέρι και 10΄ το απόγευμα.

4. Μήπως τρώτε συχνά "απ' έξω";
Εάν προτιμάς τις έτοιμες προπαρασκευασμένες τροφές (junk food), εγκατάλειψε τες. Με αυτή τη διατροφή, ο οργανισμός δεν παίρνει όλα όσα χρειάζεται σε θρεπτικά συστατικά, δεν αποδίδει και κουράζεται. Αν κάνεις στερητικές δίαιτες ή δεν τρως υγιεινά και δεν πίνεις αρκετά υγρά, ο οργανισμός δεν λαμβάνει τα απαιτούμενα συστατικά που χρειάζεται για να λειτουργήσει ομαλά. Επίσης, το να προσπαθείς να νικήσεις την κούραση πίνοντας συνεχώς καφέδες, μπορεί να σου γυρίσει μπούμερανγκ, διότι η πολλή καφεΐνη επηρεάζει αρνητικά τον ύπνο, και όχι μόνο.

Τι να κάνεις: για να διατηρείς μια σταθερή παροχή ενέργειας στον οργανισμό σου, κατανάλωσε υδατάνθρακες βραδείας απορροφήσεως, όπως το ψωμί ολικής αλέσεως, τα ζυμαρικά και οι μπανάνες. Να προτιμάς τα υγιεινά σνακ, όπως τα αποξηραμένα φρούτα και οι ανάλατοι ξηροί καρποί, και να φροντίσεις να τρως επαρκείς ποσότητες πρωτεϊνών (ψάρια, όσπρια, τυρί, πουλερικά είναι καλές επιλογές). Μην ξεχνάς τα φρέσκα φρούτα και λαχανικά. Σε περιόδους έντονης δραστηριότητας ίσως χρειάζεστε και μια πολυβιταμίνη. Γενικά, ξεκίνα τη μέρα με ένα καλό πρωινό με λίγα λιπαρά και πολλές φυτικές ίνες (όπως δημητριακά πρωινού και φρούτα). Να αποφεύγεις τα τρόφιμα και τα ροφήματα με ζάχαρη και να διατηρείς σε λογικά επίπεδα τον καφέ (2-3 την ημέρα είναι υπεραρκετοί).

5. Ξεχνάς να πίνεις νερό;
Ξεκινάς και συνεχίζεις την ημέρα σου χωρίς να πίνεις ούτε ένα ποτήρι νερό; Ίσως τότε σε αυτό να οφείλεται η ανεξήγητη κούρασή που νιώθεις, καθώς η έλλειψη νερού μπορεί να στερήσει από τον οργανισμό τα μεταλλικά στοιχεία που περιέχονται στα υγρά του σώματος (όπως είναι το κάλιο, το νάτριο, το ασβέστιο, το μαγνήσιο και το χλώριο), τα οποία είναι απαραίτητα για τη φυσιολογική λειτουργία του μυϊκού και του νευρικού συστήματος.

Τι να κάνεις: φρόντισε να πίνεις καθημερινά 8-9 ποτήρια νερό και να συμπληρώνεις την πρόσληψη υγρών πίνοντας χυμούς και τρώγοντας φρούτα (τρία την ημέρα) και λαχανικά (δύο σαλάτες την ημέρα).

6. Μήπως σου λείπει σίδηρος;
Εκτός από γενική αδυναμία και εξάντληση, ταλαιπωρείσαι από πονοκεφάλους και το πρόσωπό σου είναι χλομό; Mια πολύ συχνή, κρυφή αιτία κόπωσης είναι και η σιδηροπενική αναιμία, η οποία οφείλεται σε έλλειψη σιδήρου από τον οργανισμό. Ακόμα, μπορούν να παρουσιαστούν ίλιγγοι και βούισμα στα αφτιά.

Τι να κάνεις: η σιδηροπενία διαπιστώνεται με εξετάσεις αίματος, που συνήθως εμφανίζουν χαμηλό αιματοκρίτη (δηλαδή μειωμένο όγκο ερυθρών αιμοσφαιρίων). Τότε χρειάζεται ιατρική συμβουλή για την αντιμετώπιση και τον τρόπο θεραπείας, που τις περισσότερες φορές είναι χορήγηση σιδήρου από το στόμα και διατροφική ενίσχυση του οργανισμού με τροφές πλούσιες σε σίδηρο. Την έλλειψη σιδήρου μπορούν να την καλύψουν αρκετά τρόφιμα, κυρίως όμως το μοσχαρίσιο κρέας και το συκώτι. Καλές πηγές σιδήρου είναι επίσης τα αβγά, τα ψάρια, αλλά και ο χυμός πορτοκαλιού, επειδή βοηθά στην απορρόφηση του σιδήρου.

7. Μάλλον φταίει η υπόταση!
Σηκώνεσαι απότομα από το κάθισμα ή το κρεβάτι και αισθάνεσαι ότι χάνεις τις δυνάμεις σου ή έχεις τάσεις λιποθυμίας; H ορθοστατική υπόταση είναι η αιτία, καθώς λόγω της απότομης αλλαγής θέσης το αίμα συγκεντρώνεται στα πόδια και δεν επαρκεί για να αιματώσει τον εγκέφαλο. Τα συμπτώματα όμως υποχωρούν, εάν ξαπλώσεις τοποθετώντας τα πόδια σου σε δύο μαξιλάρια. Oι ειδικοί εξηγούν ότι δεν είναι σπάνιο, ιδιαίτερα οι γυναίκες, να έχουν υπόταση (9 η "μεγάλη", 6 η "μικρή"), ενώ από τη στιγμή που αυτό δεν επηρεάζει τη φυσιολογική λειτουργία του οργανισμού, δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας. Αν βέβαια σε δυσκολεύει στις καθημερινές σου δραστηριότητες, τότε πρέπει να πάρεις τα μέτρα σου.

Τι να κάνεις: Aρχικά ο γιατρός πρέπει να αποκλείσει το ενδεχόμενο να υποκρύπτεται κάποιο οργανικό νόσημα (π.χ., ενδοκρινική διαταραχή). Eπίσης, θα σε συμβουλεύσει να πίνεις πολλά υγρά και να τρως λίγο περισσότερο αλάτι, που "ως γνωστόν" ανεβάζει την πίεση, καθώς επίσης να δώσεις έμφαση στις σωματικές και αναπνευστικές ασκήσεις (περπάτημα, βόλεΐ, μπάσκετ, κολύμπι). Σε ακραίες περιπτώσεις μπορεί να σου χορηγήσει και κάποια φάρμακα.

8. Ο θυρεοειδής υπολειτουργεί
Τα πιο κοινά συμπτώματα είναι η ανεξήγητη κούραση, που συνοδεύεται με υπνηλία, αύξηση βάρους, αλλά και η δυσκολία να χάσετε βάρος (παρά τη δίαιτα και την άσκηση), εξηγεί η κ. Μαρία Αλεβιζάκη, αναπλ. καθηγήτρια Ενδοκρινολογίας. Στις γυναίκες μπορεί να παρατηρηθούν επίσης: ανωμαλία της εμμήνου ρύσεως, προβλήματα γονιμότητας, εύθραυστα μαλλιά ή νύχια και ξηρό, με τάση προς απολέπιση, δέρμα.

Τι να κάνεις: για τη διάγνωση του υποθυρεοειδισμού ο προσδιορισμός των θυρεοειδικών ορμονών (που γίνεται με ειδικές εξετάσεις αίματος) σε συνδυασμό με το υπερηχογράφημα και το σπινθηρογράφημα του θυρεοειδή είναι συνήθως αρκετά.

9. H εκδίκηση της νικοτίνης:
Άπειρες μελέτες έχουν δείξει ότι το τσιγάρο, εκτός των άλλων, εξασθενεί τον οργανισμό, καθώς η νικοτίνη δυσχεραίνει την οξυγόνωση του αίματος."Kατά συνέπεια, φτάνει λιγότερο οξυγόνο στους μυς, όπως και σε όλους τους ιστούς τους σώματος, με επακόλουθο τη μείωση της ευεξίας και της ενεργητικότητάς, ακόμα κι αν είσαι παθητική καπνίστρια", τονίζει η δρ Χίλαρι Τιντλ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Πίτσμπουργκ.

Τι να κάνεις: το αυτονόητο. Να κόψεις το κάπνισμα! Και, μέχρι τότε, να τροφοδοτείς τον οργανισμό σου με διπλάσια ποσότητα βιταμίνης C (πλούσιες πηγές είναι τα πορτοκάλια, τα ακτινίδια, ο μαϊντανός), μια και λόγω του τσιγάρου ο οργανισμός χάνει περισσότερη βιταμίνη C σε σύγκριση με έναν μη καπνιστή.

ΣΗΛΙΑ ΓΑΛΗΝΟΥ